Κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, η Α΄ Διεθνής των Εργαζομένων συγκλονίστηκε και διασπάστηκε από την ανελέητη σύγκρουση ανάμεσα στον Μιχαήλ Μπακούνιν και τον Καρλ Μαρξ, αυτές τις εμβληματικές μορφές που ηγούνταν των δύο ανταγωνιστικών τάσεων στους κόλπους των επαναστατικών και σοσιαλιστικών κινημάτων της εποχής. Ο πρώτος εκπροσωπούσε το ελευθεριακό, αντιεξουσιαστικό, αναρχικό ρεύμα, ενώ ο δεύτερος τον εξουσιαστικό «επιστημονικό» σοσιαλισμό και τον κρατικό κομμουνισμό.
Ο τραγικός 20ός αιώνας, ο αιώνας των άκρων, με τη βαρβαρότητα των ποικιλώνυμων ολοκληρωτισμών του, ήρθε να επιβεβαιώσει, με τον πιο οδυνηρό τρόπο, τις κριτικές επισημάνσεις και τις προβλέψεις του Μπακούνιν για τον κρατισμό, τον συγκεντρωτισμό, τους ιεραρχικούς μηχανισμούς, τη γραφειοκρατία, την τεχνοκρατία, καθώς και τη μετάλλαξη επαναστατικών πρωτοποριών σε νέα τάξη στυγνών καταπιεστών.
Τα κείμενα αυτού του τόμου, γραμμένα από ελευθεριακούς στοχαστές, βαθείς γνώστες του έργου του Μπακούνιν αλλά και του μαρξισμού, παρουσιάζουν τις ιδέες και τη ριζοσπαστική κριτική που άσκησε στην εξουσιαστική επιστημοσύνη του Μαρξ αυτός ο παθιασμένος εραστής της ελευθερίας, όσον αφορά την πολιτική φιλοσοφία, την οικονομία και, κυρίως, την πολιτική.
Η ισότητα δίχως την ελευθερία οδηγεί στον δεσποτισμό του Κράτους […] Η πιο μοιραία σύζευξη που θα μπορούσε να σχηματιστεί θα ήταν εκείνη που θα συνδύαζε τον σοσιαλισμό με τον απολυταρχισμό, εκείνη που θα συνδύαζε τις βλέψεις των ανθρώπων για υλική ευημερία με τη δικτατορία, ή τη συγκέντρωση όλων των πολιτικών και κοινωνικών εξουσιών στο Κράτος […] Πρέπει να αναζητήσουμε την πλήρη οικονομική και κοινωνική δικαιοσύνη μόνο μέσω της ελευθερίας. Δεν μπορεί να υπάρξει ζωή ανθρώπινη εκτός ελευθερίας, και ένας σοσιαλισμός που δεν αποδέχεται την ελευθερία ως τη μόνη δημιουργική αρχή […] αναπόφευκτα […] θα καταλήξει στη σκλαβιά και την κτηνωδία.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
– Μιχαήλ Μπακούνιν
Λίγα λόγια για τους συγγραφείς
Ο Σαμ Ντόλγκοφ γεννήθηκε το 1902 στη Λευκορωσία, αλλά ένα χρόνο αργότερα η οικογένειά του μετανάστευσε στις ΗΠΑ. Το 1922 έγινε αναρχικός και ακτιβιστής των IWW (Industrial Workers of the World) έως τον θάνατό του το 1990 στη Νέα Υόρκη. Μέσα από τη συνεργασία του με τον Γκριγκόρι Μαξίμοφ έγινε βαθύς γνώστης του έργου του Μπακούνιν και επιμελήθηκε μια αξιόλογη επιλογή κειμένων του. Το 1982 εκδόθηκε στην Ελλάδα από τη «Διεθνή Βιβλιοθήκη» το σημαντικό έργο του Αναρχικές κολλεκτίβες, Η εργατική αυτοδιεύθυνση στην Ισπανική Επανάσταση.
Ο Τζον Κλαρκ διετέλεσε καθηγητής φιλοσοφίας στο Loyola University και είναι διευθυντής στο Ινστιτούτο La Terre στη Νέα Ορλεάνη, όπου δραστηριοποιείται σε αντιεξουσιαστικές και περιβαλλοντικές κινήσεις. Στα πάνω από τριακόσια βιβλία και άρθρα του συνδυάζει αναρχισμό, κοινοτισμό, ψυχανάλυση, ριζοσπαστική οικολογία και ανατολικές φιλοσοφίες. Είναι ενεργό μέλος του εκπαιδευτικού τομέα των IWW.