Μπαλέτο Μπορίς Αϊφμαν της Αγίας Πετρούπολης στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών

Με μια μεγάλη δραματική και εξπρεσιονιστική χορογραφία-αφήγηση για την ταραγμένη σχέση του Αύγουστου Ροντέν και της …

ερωμένης και μούσας του, Καμίγ Κλωντέλ, ξανασυναντιέται ο διάσημος και κορυφαίος Ρώσος χορογράφος, Μπορίς Άιφμαν με το ελληνικό κοινό και ανοίγει ένα παράθυρο στην τέχνη, τον παράφορο έρωτα, στο βάσανο της καλλιτεχνικής δημιουργίας, την ψύχωση και τη συντριβή.

Ο «καταπληκτικός μάγος του θεάτρου», όπως αποκάλεσε τον Άιφμαν ο σπουδαίος αμερικανός κριτικός, Κλάιβ Μπέρνς, έρχεται για τρίτη φορά στο Μέγαρο Μουσικής – αξέχαστες παραστάσεις του, η Κόκκινη Ζιζέλ και η συγκλονιστική Άννα Καρένινα – με ένα έργο για την τραγική φύση της ιδιοφυίας, την απελπισμένη αναζήτηση της αναγνώρισης και  το συνοδεύει με μουσική από το γαλλικό ρομαντικό ρεπερτόριο – Ραβέλ, Σεν Σανς, Μασνέ – απόλυτα σύγχρονη και ταιριαστή υπόκρουση σε αυτή την τραγική σχέση.

Οι παραστάσεις του Μπαλέτου Μπορίς Αϊφμαν της Αγίας Πετρούπολης πραγματοποιούνταιμε τη χορηγία της ΜΕΤΚΑ – μέλος του ομίλου Μυτιληναίος.

Ο «Ροντέν» του Μπορίς Άιφμαν έχει στην πραγματικότητα για πρωταγωνίστρια την Καμίγ Κλωντέλ, την ερωμένη που παραμερίστηκε στη διαδρομή του εραστή της προς τη φήμη και το μεγαλείο και παρακολουθεί τη βασανιστική της κάθοδο στην παραφροσύνη και σε μια ματαιωμένη ζωή. Το μπαλέτο αρχίζει και τελειώνει σε ένα άσυλο ψυχοπαθών, εκεί όπου η Καμίγ πέρασε τα τελευταία 30 χρόνια της ζωής της, εξόριστη από την οικογένειά της και την κοινωνία, που δεν ανεχόταν μεγάλες αποκλίσεις από τους συμφωνημένους κανόνες.

Ο «Ροντέν» είναι γεμάτος πάθος, μίσος, βασανισμένο έρωτα, μια σπουδαία ιστορία που έχει όλα τα συστατικά για ένα δραματικό μπαλέτο και ο Άιφμαν, σπρώχνει με ορμή τους χορευτές του σε υπερδραματικές καταστάσεις και διεισδύει στον εσωτερικό κόσμο των χαρακτήρων μέσα από το χορό και την κίνηση.

Ο Άιφμαν «χτίζει πάνω στα θεμέλια των μεγάλων αρχιτεκτόνων του χορού: Μπεζάρ, Ρολάν Πετί, Μάρθα Γκρέιχαμ, Πίνα Μπάους», έγραψε ο κριτικός Ντάρελ Γουντ, στο «ΝΥC Dance Stuff», μετά την παράσταση του «Ροντέν» στο Σίτι Σέντερ της Νέας Υόρκης, την περασμένη άνοιξη, ενθουσιασμένος από την πιο πρόσφατη αυτή μεγάλη χορογραφία του Ρώσου χορογράφου.

Ο «Ροντέν» είναι γεμάτος εικόνες με φαντασία και εικαστικές αναφορές στα μεγάλα έργα του Γάλλου γλύπτη και μας δίνει συγκλονιστικές φυσικές εκδοχές τους: Το Αιώνιο Είδωλο, Οι Πύλες της Κολάσεως, Οι Αστοί του Καλέ, Η Εποχή του Χαλκού. Ο Άιφμαν χρησιμοποιεί τα σώματα των χορευτών, όπως ο γλύπτης Ροντέν θα χρησιμοποιούσε τα υλικά του: τεντώνει, λειαίνει, διορθώνει και επανατοποθετεί χέρια, παλάμες  και κορμιά και φτιάχνει ένα μπαλέτο – σπουδή  για την μοναξιά, το ταλέντο αλλά και τη σκληρότητα  του δημιουργού.

Η Καμίγ Κλωντέλ συναντιέται με το Ροντέν σωματικά και διανοητικά, γίνεται πηγή έμπνευσης για εκείνον και μούσα του, ο καταλύτης για να βρει νέους δρόμους έκφρασης και να δημιουργήσει γλυπτά που άλλαξαν την τέχνη αυτή και την απογείωσαν σε νέες εκφράσεις. Η ίδια, μια γυναίκα που ισορροπεί τη ζωή της στην κόψη του ξυραφιού, βασανισμένη από την αγωνία της πτώσης, εκδηλώνει κοντά του ένα εκρηκτικό ταλέντο, αρχίζει να μεταμορφώνεται σε σημαντική καλλιτέχνη, αλλά με την πρώτη αρνητική υποδοχή του γλυπτού της, «Κλωθώ», πείθεται ότι δεν πρόκειται να αναγνωριστεί και βουλιάζει στα βάθη της απελπισίας.

Η χορογραφία έχει έναν φευγαλέο αέρα, ο Άιφμαν εμπιστεύεται τα σώματα των χορευτών και το λυρισμό τους για να εκφράσει τη φωνή του, επιτρέπει στους χορευτές να χορεύουν, επινοεί πρωτότυπες κινήσεις και στο αποτέλεσμα διακρίνεται η αμοιβαία σχέση εμπιστοσύνης και αφοσίωσης ανάμεσα στον χορογράφο και την ομάδα του.

Η κουρτίνα πέφτει καθώς ο Ροντέν δουλεύει απορροφημένος με μανία μια σύνθεση ενός άνδρα που γονατίζει μπροστά σε μια γυναίκα, ένα από πιο εξαιρετικά έργα του, «Το Αιώνιο Είδωλο». Η πραγματική γυναίκα είναι πια έγκλειστη σε άσυλο και εκεί θα τελειώσει τη ζωή της ενώ εκείνος θα συνεχίσει τον ανήφορο για τη δόξα και το μεγαλείο, που ήταν πάντα ο μοναδικός προορισμός του.

Ο Άιφμαν αφηγείται μια σκοτεινή ιστορία, ένα συγκινητικό ανθρώπινο δράμα, που γίνεται ακόμα πιο έντονο αν ξέρει κανείς και τα πραγματικά γεγονότα: Στη ζωή του Ροντέν υπήρχε και μια άλλη γυναίκα, η Ροζ Μπερέ, ισόβια ερωμένη, μητέρα του γιού του και τελικά σύζυγος. Είχε παραμερίσει τις δικές της ανάγκες, παρέβλεπε τις απιστίες του συντρόφου της και περίμενε στο περιθώριο της παθιασμένης σχέση του με την Κλωντέλ. Η Καμίγ προσπάθησε πολλές φορές να φύγει από τον  Ροντέν, αλλά ξαναγύριζε και παραδινόταν, μέχρι τον τελικό χωρισμό μετά από 15 χρόνια κοινής ζωής και την ψυχική συντριβή της.

Στο άσυλο την έκλεισε ο αδελφός της με προτροπή όλης της οικογένειάς της που θεωρούσε τη ζωή και τη συμπεριφορά της στίγμα και ντροπή. Ο γιατρός της προσπάθησε δύο φορές να την βγάλει από τον  εγκλεισμό, υποστηρίζοντας ότι η Καμίγ δεν ήταν ψυχοπαθής, αλλά η οικογένεια αρνήθηκε να τη δεχτεί. Απομονωμένη και εξαθλιωμένη πέθανε το 1943 ξεχασμένη από όλους και δεν έμαθε κανείς που είχε ταφεί.

Με τον «Ροντέν», το Μπαλέτο Μπόρις Άιφμαν  γιόρτασε πέρυσι  τα 35 χρόνια της ύπαρξης και της καλλιτεχνικής του δημιουργίας. Πολλά από αυτά ήταν δύσκολα και επώδυνα και αυτό που αναμφίβολα είναι εντυπωσιακό στην μοναδική διαδρομή του 67χρονου Μπόρις Άιφμαν είναι η μεταμόρφωσή του από κυνηγημένο αντιφρονούντα της Σοβιετικής Ένωσης, κατηγορούμενο για «πορνογραφία», σε ήρωα καλλιτέχνη της σημερινής Ρωσίας με παγκόσμια φήμη.

Ο Άιφμαν είναι ο πρώτος χορογράφος και θεατράνθρωπος, που δημιούργησε έναν πυρήνα σύγχρονης και ανεξάρτητης έκφρασης,  την Ακαδημία Χορού, σε μια χώρα που είχε μεγάλη παράδοση κλασικού χορού, αλλά είχε καθυστερήσει τραγικά να παρακολουθήσει τις εξελίξεις των τελευταίων 100 ετών.

Γεννημένος στη Σιβηρία το 1946, γόνος εβραϊκής οικογένειας, ο Άιφμαν υπήρξε πάντα καλλιτέχνης εκτός συστήματος. Εκπαιδεύτηκε στον κλασικό χορό στο Λένινγκραντ, έγινε δάσκαλος χορού και θεάτρου στην περιβόητη Ακαδημία Βαγκάνοβα, έκλεισε πίσω του την πόρτα της το 1977, για να κάνει το αδιανόητο στην Σοβιετική Ένωση του Μπρέζνιεφ: έφτιαξε τη δική του ομάδα, το Νέο Μπαλέτο του Λένινγκραντ, το οποίο εξελίχθηκε στη σημερινή Ακαδημία Χορού και Θεάτρου της Αγίας Πετρούπολης με επικεφαλής τον άνθρωπο που από κυνηγημένος αντικαθεστωτικός έγινε ο αγαπημένος του κατεστημένου.

Ο Άιφμαν έχει δημιουργήσει περισσότερα από μεγάλα μπαλέτα με υλικό από τους κλασικούς της λογοτεχνίας –Άννα Καρένινα, Ηλίθιος, Ευγένιος Ονιέγκιν-  και ιστορικές προσωπικότητες –Τσαϊκόφσκι, Όλγα Σπεσίπτσεβα, Ροντέν- έργα με πολύ συναίσθημα, αγωνία και δράμα. Ο ίδιος το αποκαλεί «ψυχολογικό μπαλέτο» και οι πολλοί και φανατικοί οπαδοί του τον θεωρούν τον «χορογράφο-φιλόσοφο».

Μπορίς Αϊφμαν: Rodin