Με την απώλεια του καλλιτέχνη κατά τη διάρκεια της έκθεσης, έκλεισε ένα κεφάλαιο μίας μοναδικής και μοναχικής πορείας στη σύγχρονη ιστορία της τέχνης. Με την είσοδό μας στην έκθεση και στην περιήγηση στις τρεις κεντρικές θεματικές που πηγάζουν από τους δυισμούς Μαγνητισμός και Μέταλλο, Φως και Σκοτάδι, Ήχος και Σιωπή, η έννοια του ελάχιστου ίχνους σχηματοποιείται, φωτίζεται και δημιουργεί το χώρο με την κίνησή του. Ο Takis υπήρξε ένας γητευτής και πλάνητας του χώρου/ σύμπαντος-space και των αντιθετικών δυνάμεων που αναπτύσσονται μέσα σε αυτό.
Σαν φυσικός επιστήμονας διαχειρίζεται τη δυναμική της έλξης και της απώθησης, σαν χειρουργός καλιμπράρει με ακρίβεια τις τεχνητές καρδιές των γλυπτών του, σαν αλχημιστής μουσικός συνθέτει ορατούς ιστούς ταλαντώσεων, σαν δημιουργός του 20ου αιώνα εμφυσά πνοή μέσα σε άψυχα βιομηχανικά υλικά. Το φως, ο ήχος και η κίνηση δημιουργούν ένα λεξιλόγιο συμβάντων, μία χορογραφία χωρικών συγκλίσεων και αποστάσεων, εξερευνώντας τα όρια μεταξύ ορατού, αόρατου και πνευματικής ενόρασης, μεταξύ υλικού και άυλου, μεταξύ ενέργειας και παύσης, κατά τη διάρκεια της προσωπικής εμπειρίας και πρόσληψης από το θεατή.
Από το 1960 και μετά ο Takis δημιουργεί ηλεκτρικά ονειροτοπία από τις δομικές ύλες του σύγχρονου πολιτισμού, διάσπαρτα με ευθυτενή τοτέμ μίας πρώιμης sci fi εποχής. Η ψυχρότητα και η αδρότητα των μετάλλων, των καρφιών, των λαμπτήρων, μεταπλάθεται ηδυπαθώς σε παλμό, όπως οι νότες που αναστατώνουν μία παρτιτούρα, όπως μία συμφωνία από οπτικές αναπαραστάσεις πολλαπλών εκδοχών μιας αρχέγονης, χρονικά μη-γραμμικής πραγματικότητας.
Ο Takis, ωσάν μια σύγχρονη εντροπική δίνη, αδράττει κεραυνούς, εγκλωβίζει τον άνεμο, και μεταμορφώνει αυτά τα πανδωρικά ευρήματα σε άλλες άυλες, αιθέριες συστάσεις όπως ο αυτοδημιούργητος ήχος. Στα Σινιάλα λεπτοί μεταλλικοί δοκοί ανταποκρίνονται στα ερωτικά καλέσματα του ανέμου παράγοντας ένα αλλόκοτο τραγούδι ζευγαρώματος. Στα Gongs και Musicals, μαγνήτες έλκουν μεταλλικά ελάσματα επάνω σε χορδές αντηχώντας ‘τις συμφωνίες του διαστήματος’, ήχους που ο καλλιτέχνης επιδιώκει να διασφαλίσει την τυχαιότητά τους με τη λιγότερη δυνατή παρέμβαση από την μεριά του.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Ένα ασίγαστο και πειραματικό πνεύμα όπως ο Takis δεν θα μπορούσε να μην έχει επηρεαστεί από τον αιώνα των μεγάλων ανακαλύψεων, ειδικά στον τομέα της εξερεύνησης του διαστήματος. Όμως ο ίδιος ενδιαφέρεται περισσότερο για μια αόρατη υπερ-γήινη αρμονία παρά για ελεγχόμενες ανθρώπινες κατακτήσεις. Η όσμωση των ενεργειών της φύσης τον φέρνει πλησίον στους Προσωκρατικούς, στις ‘σφαιρικές’ θεωρίες, στο αναπόδραστο της αρχαίας τραγωδίας (Οιδίποδας και Αντιγόνη), στους πρώτους ποιητές αστρονόμους.
Συνδυάζοντας το γήινο με το υπερφυσικό, τη γνώση και τη λογική με το δέος, θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε τον Takis ως τον εκφραστή του μοντέρνου Υψηλού. Ταυτόχρονα, το έργο του είναι βαθιά ανθρωποκεντρικό γιατί βάζει τον άνθρωπο και τις αισθήσεις του στον πυρήνα αυτού του κόσμου, προσδίδοντας αξία σε όλη αυτή την αέναη κίνηση των συμπαντικών δυνάμεων και σωμάτων, που αναλύονται από την επιστήμη και εμπνέουν την τέχνη. Τα γλυπτά μοιάζουν σαν παράξενοι πλανήτες, οι οποίοι όμως ενώνονται με τη βάση τους, τη γη, διαγράφοντας το περίγραμμα του ενδιάμεσου χώρου μεταξύ θείου και χθόνιου, Όπως και ο χώρος που καταλαμβάνει ο ίδιος ο άνθρωπος, και τον οποίο, τα έργα ωθούν σε αναστοχασμό επάνω στη θέση του σε αυτό το αχανές πεδίο συνεχόμενης ροής ενέργειας, ωθώντας τον να εξερευνήσει και να πειραματιστεί επάνω στον σκοπό της ύπαρξής του.
Η αισθητική των έργων παραπέμπει σε αρχαϊκά εδώλια ή σαμανιστικά τοτέμ, μα δεν παύει να συνομιλεί με τη μακρά παράδοση της αφαίρεσης, από τον Τζιακομέττι στον Judd και στα γλυπτά της arte povera. Τα γλυπτά του Takis όμως ποτέ δεν απέκτησαν την υλικότητα της γλυπτικής, λες και έφεραν μία έξτρα διάσταση από-υλοποίησης και ασύλληπτης ελαφράδας. Η βαρύτητα αποτελούσε μία από τις φυσικές συμπαντικές δυνάμεις, η οποία, στα χέρια του δημιουργού-ταχυδακτυλουργού, μεταμορφωνόταν σε αντι-βαρύτητα, σε αντί-ύλη, σε φως.
Με έναν αντίστοιχο τρόπο, πρόσδιδε ορατότητα στα αόρατα μαγνητικά κύματα, καθώς ασύνδετα, απομακρυσμένα μεταξύ τους αντικείμενα έμοιαζαν να επικοινωνούν λόγω της ‘τηλεχείρισης’ από έναν βιρτουόζο της γλώσσας και της ποιητικής της φύσης, όταν αυτή αφήνεται να εξηγηθεί από τη σύγχρονη τεχνολογία των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων, των ακτινοβολιών, των ραντάρ και των πομπών. Αυτή η περιρρέουσα αόρατη ενέργεια, στα χέρια του Takis, μεταμορφωνόταν σε μία μυθική δύναμη ζωής που αποκρυπτογραφεί τα μυστήρια της ύπαρξης μέσα στο σύμπαν, ενέχει την ποίηση, τον έρωτα, το όνειρο, κινεί τη σκέψη και πυρώνει τη φαντασία μας.
Διαβάστε επίσης:
Takis: Έκθεση για τον μοναδικό Έλληνα εικαστικό Takis στην Tate Modern
