Μποέμ, του Τζάκομο Πουτσίνι στην Εθνική Λυρική Σκηνή

Η Μποέμ βασίζεται στη νουβέλα Σκηνές απ’ την μποέμικη ζωή του Ανρύ Μυρζέρ και πρωτοπαρουσιάστηκε το 1896 στο Βασιλικό Θέατρο του Τορίνου υπό τη διεύθυνση του Αρτούρο Τοσκανίνι. Η υπόθεση αφορά τον έρωτα ανάμεσα στον ποιητή Ροντόλφο και τη ράφτρα Μιμή με φόντο το παγωμένο χριστουγεννιάτικο Παρίσι, από τη στιγμή που συναντιούνται έως τον θάνατό της από φυματίωση. Ο Πουτσίνι με τη μουσική του περιγράφει, μεταφέροντας με τρόπο συγκλονιστικό στον θεατή, όλη την παλέτα των συναισθημάτων: την ανεμελιά, τη χαρά, τον μεγάλο έρωτα, την απόγνωση.

Το 2007 ο τότε καλλιτεχνικός διευθυντής της ΕΛΣ Στέφανος Λαζαρίδης ανέθεσε στον διάσημο Βρετανό σκηνοθέτη Γκρέιαμ Βικ να σκηνοθετήσει μια νέα παραγωγή της Μποέμ για την Εθνική Λυρική Σκηνή, μια επιλογή που αποδείχθηκε ιδανική για το έργο αυτό, καθώς ο Βικ ήταν ένας σκηνοθέτης που ήξερε να τολμά, να πειραματίζεται και να καταρρίπτει δημιουργικά τα κλισέ που συνοδεύουν παραδοσιακά την τέχνη της όπερας. «Επιχειρήσαμε να ξεδιπλώσουμε την ουσία του έργου, ώστε να υπάρχει κάτι το οικουμενικό που θα ταιριάζει σε κάθε εποχή. Όχι τόσο ως διαχρονικότητα όσο ως διαπίστωση ότι η ανθρωπότητα δεν αλλάζει ποτέ· ο θάνατος θα είναι πάντα θάνατος, η φτώχεια φτώχεια, οι φοιτητές φοιτητές», σημείωνε στο πρόγραμμα της παραγωγής τη σεζόν 2007/08.

Με τη φετινή παρουσίαση της Μποέμ, η ΕΛΣ τιμά τη μνήμη του Γκρέιαμ Βικ –«του ανθρώπου που έσωσε την όπερα στη Βρετανία», όπως είχε γράψει η βρετανική εφημερίδα Telegraph–, ο οποίος έφυγε από τη ζωή το 2021. Η πολύ επιτυχημένη ανάγνωσή του στην Μποέμ, τη δράση της οποίας επέλεξε να μεταφέρει από το Παρίσι του 19ου στην Αθήνα του 21ου αιώνα, έχει δημιουργήσει μια παράσταση ορόσημο για το ελληνικό λυρικό θέατρο. Με την ΕΛΣ, ο Γκρέιαμ Βικ, εκτός από την Μποέμ, συνεργάστηκε για τον Τάνχωυζερ (2009) και το δίπτυχο Καβαλλερία ρουστικάνα και Παλιάτσοι (2011), ενώ η προγραμματισμένη για το 2019 σκηνοθεσία του για τον Ντον Κάρλο (2019) δεν πραγματοποιήθηκε λόγω προβλημάτων υγείας.

Τα σκηνικά και τα κοστούμια υπογράφει ο Ρίτσαρντ Χάντσον, τους φωτισμούς ο Τζουζέππε ντι Ιόριο και την κινησιολογία ο Ρον Χάουελ. Την αναβίωση της σκηνοθεσίας έχει αναλάβει η Κατερίνα Πετσατώδη.

Την παραγωγή διευθύνει ο διεθνώς αναγνωρισμένος αρχιμουσικός Οντρέι Όλος, τον οποίο το ελληνικό κοινό γνώρισε από τις προηγούμενες συνεργασίες του με την ΕΛΣ στις όπερες του Γιάνατσεκ Η πονηρή αλεπουδίτσα και Υπόθεση Μακρόπουλου και στον Ντον Τζοβάννι του Μότσαρτ. Τη Χορωδία της ΕΛΣ διευθύνει ο Αγαθάγγελος Γεωργακάτος και την Παιδική Χορωδία η Κωνσταντίνα Πιτσιάκου.

Τους ρόλους του έργου ερμηνεύει μια πλειάδα σπουδαίων Ελλήνων πρωταγωνιστών της ΕΛΣ. Στον ρόλο του Ροντόλφο ο διακεκριμένος τενόρος της ΕΛΣ Γιάννης Χριστόπουλος, τον ρόλο της Μιμής ερμηνεύει η κορυφαία υψίφωνος Βασιλική Καραγιάννη. Μουζέττα η σπουδαία υψίφωνος της ΕΛΣ Τσέλια Κοστέα, Μαρτσέλλο ο διακεκριμένος βαρύτονος Διονύσης Σούρμπης και Κολλίνε ο βαθύφωνος της ΕΛΣ με τη διεθνή αναγνώριση Τάσος Αποστόλου. Μαζί τους οι: Νίκος Κοτενίδης, Βαγγέλης Μανιάτης, Κωστής Ρασιδάκης, Θανάσης Ευαγγέλου, Ιωάννης Κοντέλλης και Παύλος Σαμψάκης.

Με την Ορχήστρα, τη Χορωδία και την Παιδική Χορωδία της ΕΛΣ, στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής της αποστολής.

Η Μποέμ με μια ματιά:

Ο συνθέτης / Ο Τζάκομο Πουτσίνι γεννήθηκε στη Λούκκα της Τοσκάνης στις 22 Δεκεμβρίου 1858. Δεν ήταν μόνον το πέμπτο από επτά αδέλφια, αλλά και ο πέμπτος κατά σειρά μουσικός μιας οικογένειας απ’ όπου κατάγονταν οργανίστες του καθεδρικού ναού της πόλης, αρχιμουσικοί και συνθέτες κυρίως εκκλησιαστικής μουσικής. Μέχρι σήμερα ο Πουτσίνι παραμένει ένας από τους επιτυχέστερους Ιταλούς συνθέτες όπερας, καθώς τα περισσότερα έργα του βρίσκονται σταθερά στο ρεπερτόριο των λυρικών θεάτρων του κόσμου. Η προσωπική του γλώσσα διαμορφώθηκε με μεγάλη σαφήνεια ήδη από την τρίτη του όπερα, Μανόν Λεσκώ (1893), ενώ με τα επόμενα τρία έργα του, Μποέμ (1896), Τόσκα (1900) και Μαντάμα Μπαττερφλάι (1904), αναγνωρίστηκε ως ο σημαντικότερος διάδοχος του Τζουζέππε Βέρντι. Η πρόδηλα μελωδική μουσική και η έντονη θεατρικότητα που χαρακτηρίζουν τις όπερές του απάντησαν με επιτυχία στα αιτήματα της εποχής. Πέθανε το 1924, αφήνοντας ανολοκλήρωτη την τελευταία του όπερα, Τουραντότ (1926).

Το έργο / Η Μποέμ, «λυρικές σκηνές» σε τέσσερις εικόνες, βασίζεται στη νουβέλα Σκηνές απ’ την μποέμικη ζωή (1845/48, 1851) του Ανρύ Μυρζέρ και στο θεατρικό H μποέμικη ζωή (1849), το οποίο εμπνεύστηκε από αυτήν ο Τεοντόρ Μπαρριέρ. Το ποιητικό κείμενο είναι των Τζουζέππε Τζακόζα και Λουίτζι Ίλλικα. Η υπόθεση αφορά τον έρωτα ανάμεσα στον ποιητή Ροντόλφο και τη ράφτρα Μιμή, από τη στιγμή που συναντιούνται έως τον άτυχο θάνατο της κοπέλας από φυματίωση.

Πρεμιέρες / Η Μποέμ παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο ιταλικό κοινό την 1η Φεβρουαρίου 1896 στο Βασιλικό Θέατρο του Τορίνου υπό τη διεύθυνση του Αρτούρο Τοσκανίνι. Στην Αθήνα αναφέρεται παράσταση του έργου στα ιταλικά ήδη από τον Μάιο του 1898. Παρακολουθώντας στενά τις εξελίξεις στη διεθνή μουσική σκηνή, ο συνθέτης Διονύσιος Λαυράγκας επέλεξε την ίδια όπερα ως εναρκτήριο έργο του Γ΄ Ελληνικού Μελοδράματος. Η παράσταση δόθηκε στις 26 Απριλίου 1900 στο Δημοτικό Θέατρο Αθηνών. Από την Εθνική Λυρική Σκηνή η Μποέμ παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στις 17 Απριλίου 1948, σε μουσική διεύθυνση του Αντίοχου Ευαγγελάτου.

Συντελεστές:

• Μουσική διεύθυνση: Οντρέι Όλος
• Σκηνοθεσία: Γκρέιαμ Βικ
• Αναβίωση σκηνοθεσίας: Κατερίνα Πετσατώδη
• Σκηνικά, κοστούμια: Ρίτσαρντ Χάντσον
• Κινησιολογία: Ρον Χάουελ
• Φωτισμοί: Τζουζέππε ντι Ιόριο
• Διεύθυνση χορωδίας: Αγαθάγγελος Γεωργακάτος
• Διεύθυνση παιδικής χορωδίας: Κωνσταντίνα Πιτσιάκου

Διανομή:

• Ροντόλφο: Γιάννης Χριστόπουλος
• Σωνάρ: Νίκος Κοτενίδης
• Μπενουά: Βαγγέλης Μανιάτης
• Μιμή: Βασιλική Καραγιάννη
• Μαρτσέλλο: Διονύσης Σούρμπης
• Κολλίνε: Τάσος Αποστόλου
• Αλτσιντόρο: Κωστής Ρασιδάκης
• Μουζέττα: Τσέλια Κοστέα
• Παρπινιόλ: Θανάσης Ευαγγέλου
• Αρχιφύλακας των τελωνειακών: Ιωάννης Κοντέλλης
• Τελωνειακός: Παύλος Σαμψάκης
• Με την Ορχήστρα, τη Χορωδία και την Παιδική Χορωδία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής της αποστολής

Η Μποέμ σε συνθήκες καθολικής προσβασιμότητας:

Στις 27 και 29 Δεκεμβρίου 2023 η Μποέμ θα παρουσιαστεί σε συνθήκες καθολικής προσβασιμότητας σε συνεργασία με την εταιρεία ATLAS E.P. Για τις επιλεγμένες παραστάσεις, έχει προβλεφθεί να υπάρχουν θέσεις για Κωφούς, κωφούς και βαρήκοους ανθρώπους που χειρίζονται την Ελληνική Νοηματική Γλώσσα (ΕΝΓ), θέσεις για ανθρώπους που χρησιμοποιούν τους υπέρτιτλους (CAPS), οι οποίοι καλύπτουν όλο το ακουστικό κανάλι, καθώς και θέσεις τυφλών ανθρώπων και ανθρώπων με περιορισμένη πρόσβαση στο οπτικό κανάλι επικοινωνίας, που θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν την υπηρεσία ακουστικής περιγραφής (AD). Οι σκύλοι οδηγοί τυφλών είναι επίσης ευπρόσδεκτοι. Οι θεατές που επιθυμούν να κάνουν χρήση των υπηρεσιών προσβασιμότητας παρακαλούνται να πραγματοποιήσουν την αγορά των εισιτηρίων τους στα Ταμεία της ΕΛΣ, τηλεφωνικά στο 2130885700 ή με email στο boxoffice@nationalopera.gr. Για υποβοήθηση στις κρατήσεις, μπορείτε επίσης να επικοινωνείτε με την ATLAS E.P. στο 6993507553 ή με email στο askatlasep@gmail.com