Νάντια Δαλκυριάδου: Η θεατρική τέχνη δεν είναι ιστορική πηγή – αλλά μπορεί να δίνει αφορμές για να “ανάβει” η κουβέντα

Το συνταρακτικό έργο της Διδώς Σωτηρίου «Εντολή» ζωντανεύει για πρώτη φορά επί σκηνής, σε διασκευή και σκηνοθεσία Νάντιας Δαλκυριάδου, στο Θέατρο Noūs. 

Το βιβλίο της Δ. Σωτηρίου βασίζεται σε αυτοβιογραφικό υλικό και παρουσιάζει τη σχέση της αδερφής της, Έλλη Παππά, με τον «Άνθρωπο με το γαρύφαλλο». Η παράσταση έχει ως κεντρικό θέμα τη σύλληψη, τις δύο δίκες και την εκτέλεση του Νίκου Μπελογιάννη με την κατηγορία της κατασκοπείας. Έξι αυτόπτες μάρτυρες της ιστορίας μάς μεταφέρουν από τις ανέμελες κουβέντες και τις πολιτικές διαφωνίες έως τις υπόγειες φυλακές, τους δρόμους της Αθήνας, τις αίθουσες δικαστηρίων και τις εκτελέσεις…

Το CultureNow μίλησε με την σκηνοθέτιδα της παράστασης Νάντια Δαλκυριάδου.

***

-Τι σας έκανε να επιλέξετε την «Εντολή» της Διδώς Σωτηρίου, και με τι σκεπτικό επεξεργαστήκατε το κείμενο για τη μεταφορά του στο θεατρικό σανίδι;

Διάβασα την “Εντολή” το διάστημα που έκανα έρευνα για προηγούμενη παράσταση της ομάδας, τις “Γειτονιές του κόσμου” του Γιάννη Ρίτσου. Η “Εντολή” ιστορικά πιάνει το νήμα από εκεί που το αφήνουν οι “Γειτονιές”. Με συγκίνησε, με έκανε να ψάξω και να διαβάσω κι άλλο, μου δημιούργησε εικόνες. Η γραφή της Σωτηρίου, τα ντοκουμέντα που παραθέτει και φυσικά η ιστορία και η προσωπικότητα του Μπελογιάννη, με έκαναν να θέλω να μεταφέρω αυτό το έργο στη σκηνή.

Το βιβλίο της Σωτηρίου έχει τόσο σπουδαία ντοκουμέντα, τόσες μαρτυρίες, τόσες ιστορίες που πρέπει να ειπωθούν που πραγματικά θα μπορούσαν να είναι υλικό για τρεις παραστάσεις. Πρόθεση μου ήταν να μεταφέρω στη σκηνή την ιστορία του Μπελογιάννη και της Έλλης Παππά όπως την είδε η Διδώ Σωτηρίου δίνοντας στο θεατή και το ιστορικό πλαίσιο και τις δυνάμεις που έπαιξαν ρόλο στη διεξαγωγή και στο αποτέλεσμα της δίκης αλλά και την ανθρώπινη διάσταση των πρωταγωνιστών.

-Αν και η προσωπικότητα του Νίκου Μπελογιάννη και η προσήλωση στις αρχές του εντυπωσιάζει, η παράσταση αποτελεί νομίζω μια ωδή στον κάθε άνθρωπο που αποφασίζει να αγωνιστεί και να προασπιστεί την ελευθερία. Στα μάτια σας υπάρχουν ήρωες;

Ναι και βέβαια υπάρχουν. Μικροί και μεγάλοι ήρωες, που ψηλώνουν το μπόι του ανθρώπου.

-Βρήκα συγκλονιστική τη σκηνή στις φυλακές Αβέρωφ με το χορό των γυναικών, οι οποίες κράταγαν μάλιστα και φορέματα – υποθέτω συμβολίζοντας τις νεκρές συντρόφισσές τους. Πείτε μας περισσότερα για αυτήν την σκηνή αν θέλετε.

Αυτή η σκηνή είμαι μια από τις αγαπημένες μου, βγήκε από αυτοσχεδιασμό με την ομάδα… Ήταν πολύ συγκινητική η στιγμή της δημιουργίας της. Είναι τα κρυμμένα γράμματα στο σπίτι της Διδώς Σωτηρίου που έστειλε ένα κορίτσι από τις Φυλακές Αβέρωφ και μιλάει σε αυτά για τις συγκρατούμενές του. Και ήθελα να “χορέψουν” τα άδεια φουστάνια που συμβολίζουν τα εκτελεσμένα κορίτσια, για να θυμόμαστε ότι είναι εδώ πάντα, αλλά και για να τους αφιερώσουμε ένα χορό, μιας και η ζωή δεν τους άφησε πολλά περιθώρια να τη γλεντήσουν.

-Η Σωτηρίου περνάει από μια μυθιστορηματική αφήγηση σε μια δημοσιογραφική κάλυψη της δίκης. Για εσάς, τι ρόλο παίζει η θεατρική τέχνη στην ιστορική μνήμη;

Πιστεύω ότι η τέχνη εν γένει μπορεί να καταπιάνεται με ιστορικά γεγονότα, να περιλαμβάνει στοιχεία, πρόσωπα και πληροφορίες, αλλά δεν μπορούμε να πούμε ότι είναι η πηγή για να μάθει κάποιος την ιστορία – θα ήταν λάθος να φορτώσουμε τόσο μεγάλη ευθύνη σε ένα έργο τέχνης. Είναι μια αφορμή για να ψάξει κανείς παρακάτω, για να ανοίξει μια συζήτηση. Προσωπικά, παίρνω πολλή δύναμη όταν κάποιος μου λέει ότι μετα την παράσταση συζήτησε για τον Μπελογιάννη και την εποχή του, ότι έψαξε, ότι αναζήτησε πληροφορίες ή ότι συνέδεσε εικόνες, γνώμες και πληροφορίες. Η θεατρική τέχνη μπορεί να δίνει αφορμές για να “ανάβει” η κουβέντα, από ‘κει και πέρα η επιστήμη της Ιστορίας θα δώσει τις απαντήσεις.

-Βέβαια παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον η καταγραφή των γυναικείων βιωμάτων που γίνονται στην «Εντολή» – με πιο ιδιαίτερη ίσως την έκκληση της Έλλης Παππά να μην έχει ειδική μεταχείριση στο δικαστήριο ως μητέρα. Κάπως σα να της αρνιόταν να την αναγνωρίσουν ως ένα εξίσου ολοκληρωμένο πολιτικό υποκείμενο με τους άντρες…

Η ειδική μεταχείριση που ανακοίνωσε ο Παπάγος για την Έλλη Παππά ως μητέρα ανήλικου τέκνου, είχε ως στόχο να φανεί η απόφαση αυτή επιεικής και φιλάνθρωπη. Ήταν ουσιαστικά μια προσπάθεια να θολώσουν τα νερά, να φανεί η κυβέρνηση φιλεύσπλαχνη και ανθρώπινη την ίδια ώρα που αποφάσιζε ότι θα γίνουν εκτελέσεις.. Όπως θα λέγαμε στις μέρες μας προσπάθησε να “ξεπλύνει” τις υπόλοιπες εκτελέσεις με μια φιλάνθρωπη κίνηση. Η Έλλη Παππά με τη στάση της και την απάντηση που έδωσε, ουσιαστικά ξεσκέπασε την πρόθεση αυτή της κυβέρνησης, έφερε όλη την υποκρισία της κυβέρνησης στο προσκήνιο και επιπλέον γέμισε με δύναμη όσους μάχονταν μαζί της. Η αλύγιστη και υπερήφανη στάση ενός ανθρώπου πάντα δυναμώνει και εμπνέει.

-Υπάρχουν άλλα επαγγελματικά σχέδια σας για τα οποία θα θέλατε να ενημερώσετε τους αναγνώστες & αναγνώστριες του CultureNow.gr;

Αυτό το χειμώνα παίζεται η νέα παράσταση για βρέφη την οποία σκηνοθέτησα και παίζω το “Θα σ’ αγαπώ και του χρόνου” στην Αθήνα και από την ομάδα Behold στο Ηράκλειο της Κρήτης. Συνεχίζουν οι δυο παιδικές παραστάσεις, που έχω συσκηνοθετήσει με τον Στέφανο Παπατρέχα, ο “Ηλίας , ο πρώτος γάτος χορευτής της γατοϊστορίας” και η ¨Κλειώ, μια καλόκαρδη γαϊδούρα”. Επίσης στο Από κοινού Θέατρο συνεχίζεται για δεύτερη χρονιά “η μικρή λέξη αγάπη” του Αύγουστου Κορτώ. Η Εντολή μόλις έκανε πρεμιέρα, οπότε τα φετινά σχέδια ολοκληρώθηκαν και θέλω να χαρώ τις παραστάσεις.

-Για το κλείσιμο θέλετε να μας απομονώσετε μια ατάκα από την «Εντολή»;

“Ποιητής δεν είναι μόνο εκείνος που γράφει στίχους στο χαρτί, μα κι εκείνος που κάνει την ίδια τη ζωή του ποίημα”

Photo Credit Κεντρικής είκονας θέματος: Agapi Kalogianni

Διαβάστε επίσης:

Εντολή, της Διδώς Σωτηρίου από τη Νάντια Δαλκυριάδου στο Θέατρο Noūs