Το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, ήδη από τη δεκαετία του 1980, σχεδιάζει και υλοποιεί μουσειοπαιδαγωγικά προγράμματα που απευθύνονται σε όλες τις σχολικές τάξεις της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, καθώς, ανάμεσα στους στόχους του, σημαντική θέση έχει η καλλιέργεια, η εκπαίδευση και η ψυχαγωγία μέσα από την τέχνη.
Τα προγράμματα περιλαμβάνουν τρία στάδια:
1. Εισαγωγή με βιωματικό τρόπο στις αφηρημένες έννοιες που πρόκειται να επεξεργαστούν στον εκθεσιακό χώρο
2. Επίσκεψη στα προεπιλεγμένα έργα τέχνης μέσα από βιωματική προσέγγιση
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
3. Καλλιτεχνική έκφραση στο εικαστικό εργαστήρι.
4. Με βασική προτεραιότητα την ενίσχυση της αυτοπεποίθησης και της δημιουργικότητας, σε πνεύμα ομαδικότητας και συνεργασίας, τα μουσειοπαιδαγωγικά προγράμματα, τα οποία σχεδιάζονται και υλοποιούνται σε όλη τη διάρκεια της χρονιάς, ενισχύουν την ανάπτυξη γόνιμου διαλόγου ανάμεσα στο σχολικό κοινό και στον κόσμο της σύγχρονης τέχνης.
Τα προγράμματα:
Ι. «Φαντασιακές εστίες» Περιοδική έκθεση
Μαθητές Νηπιαγωγείου & Δημοτικού| Διάρκεια προγράμματος:75 λεπτά| Κόστος συμμετοχής ανά μαθητή: 2€.
Η 6η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης εγκαινίασε τις εκθέσεις και τις δράσεις της στη Θεσσαλονίκη, με κύριο θέμα τις «Φαντασιακές εστίες» και με τη συμμετοχή 96 καλλιτεχνών. Μέσα από τα έργα που παρουσιάζονται τονίζεται ρευστότητα και ο συνεχής επαναπροσδιορισμός του σπιτιού. Με τους όρους «εστία» ή «σπίτι» αναφερόμαστε όχι μόνο στην κατοικία αλλά και στην πατρίδα, τον τόπο όπου νιώθει κανείς ασφαλής και αποδεκτός, έχει τις ρίζες του και αναπτύσσει τις σχέσεις του. Σήμερα όμως βλέπουμε συνεχώς γύρω μας ανθρώπους που είναι αναγκασμένοι να εκτοπιστούν, να εγκαταλείψουν τη μόνιμη κατοικία τους και να αναζητήσουν έναν νέο περισσότερο ασφαλή τόπο διανομής. Οι τόποι αυτοί υφίστανται στο φαντασιακό ως κατασκευή, ως προβολή και προσδοκία.
Το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης καλεί τα παιδιά των Νηπιαγωγείων και των Δημοτικών Σχολείων της πόλης να επισκεφτούν την έκθεση και να συμμετάσχουν σε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα ειδικά σχεδιασμένο για την ηλικία τους. Τα προγράμματα αυτά ανοίγουν μια πόρτα στον κόσμο της σύγχρονης τέχνης, μέσα από δραστηριότητες που ψυχαγωγούν, ενεργοποιούν τη φαντασία και τα συναισθήματα, βοηθούν τα παιδιά να αποκτήσουν νέες γνώσεις, να συνεργαστούν, να αναζητήσουν και να εκφραστούν δημιουργικά.
Πιο συγκεκριμένα, λειτουργούν τα ακόλουθα προγράμματα:
1.Για παιδιά Νηπιαγωγείου και Α ΄Δημοτικού:
«Τα 3 γουρουνάκια στο μουσείο για ένα βράδυ»
Το πρόγραμμα ασχολείται με το ερώτημα: «Σε ποιο σπίτι θα ήθελες να μείνεις;». Τα 3 γουρουνάκια θα πρέπει να μείνουν για μια νύχτα στο μουσείο. Ποιο έργο τέχνης θα διαλέξει το καθένα για να μείνει; Τα παιδιά συνοδεύουν τα γουρουνάκια- κούκλες στη διαδρομή τους, τα βοηθούν στις επιλογές τους, συζητούν μαζί τους και αποδίδουν καλλιτεχνικά στο εργαστήρι τις εντυπώσεις τους.
2. Για παιδιά Β΄-Δ΄ Δημοτικού:
«Η θεά Εστία και το Φαν-Φαν»
Το πρόγραμμα ασχολείται με το ερώτημα : « Τι χρειάζεται για να φτιαχτεί ένα σπίτι;» Τι συζητάνε η θεά Εστία και το Φαν-Φαν, το παιχνιδιάρικο φαντασματάκι της φαντασίας; Σε ποιους θα ρίξουν το βέλος της έμπνευσης για δημιουργία; Τα παιδιά παίρνουν μέρος στην κουβέντα και αναζητούν τις απαντήσεις τους σε επιλεγμένα έργα τέχνης. Κάθε έργο δίνει στα παιδιά ένα γράμμα για μια ακροστοιχίδα και μια εικόνα που θα τους χρειαστεί ως αφόρμηση για το κολάζ που θα δημιουργήσουν στο εργαστήρι.
3. Για παιδιά Ε΄και Στ΄Δημοτικού:
«Ένα ταξίδι μετ’ εμποδίων»
Το πρόγραμμα ασχολείται με το ερώτημα: «Αν έπρεπε να εγκαταλείψετε ξαφνικά το σπίτι σας, τι θα παίρνατε μαζί σας;». Δύσκολο ερώτημα, που προβληματίζει. Τι είναι αναγκαίο και τι περιττό-πρακτικά και συναισθηματικά; Ένα ποίημα και ένα τραγούδι μας συντροφεύουν στη διαδρομή μας ανάμεσα στα έργα, με οδηγό το ερώτημα αυτό. Η στέρηση, το ταξίδι, το άγνωστο, οι δυσκολίες, η νοσταλγία. Έννοιες επίκαιρες, δυστυχώς. Τι θα έπαιρνε κανείς μαζί του; Ας το πούμε ο ένας στον άλλον μέσα από την τέχνη και ας πειραματιστούμε με υλικά και τεχνικές στο εικαστικό εργαστήρι.
Η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης συγχρηματοδοτείται από την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης)
ΙΙ.«ΑΚΟΥΣΤΕ ΝΑ ΔΕΙΤΕ: ΗΧΗΤΙΚΑ ΓΛΥΠΤΑ ΚΑΙ ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΤΟ ΜΜΣΤ»
Μόνιμη Συλλογή ΜΜΣΤ | Μαθητές Νηπιαγωγείου & Δημοτικού| Διάρκεια προγράμματος:75 λεπτά|
Μπορούν να συνδεθούν η μουσική και η εικαστική δημιουργία στη σύγχρονη καλλιτεχνική έκφραση; Τι είναι το μουσικό ηχόχρωμα και τι κάνει έναν ήχο μουσική;
Προσεγγίζουμε τα έργα τέχνης του Τάκη (Μουσικό, 1977, Ηχητικό,1965, Σινιάλα, 1974, Λουλούδι, 1978) που ανήκουν στη μόνιμη συλλογή του ΜΜΣΤ, μελετούμε το ηχόχρωμα των ηχητικών γλυπτών του και πώς αυτά επηρεάζουν το ηχητικό τοπίο της έκθεσης. Διαπιστώνουμε την πρόθεση του καλλιτέχνη να καταργήσει τα σύνορα ανάμεσα στη μουσική και τη γλυπτική.
Στη συνέχεια παρέα με μουσικούς θα ακούσουμε ασυνήθιστες τεχνικές στο πιάνο, στα έγχορδα με δοξάρι καθώς και σε άλλα μουσικά όργανα και διαπιστώνουμε πώς ο τρόπος παιξίματος δημιουργεί νέα ηχοχρώματα στα έργα των συνθετών του 20ου και 21ου αιώνα.
Το πρόγραμμα ολοκληρώνεται με ένα μουσικό εργαστήρι στο οποίο αξιοποιούμε το ηχητικό τοπίο που μας περιβάλλει. Ηχογραφούμε, πειραματιζόμαστε με τη μουσικότητα του κάθε ήχου και με τη χρήση της μουσικής τεχνολογίας γινόμαστε soundscape artists και συνθέτουμε τον ηχητικό χάρτη της περιήγησής μας στο χώρο του μουσείου.
Μια συνεργασία του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης με τη Μουσική Εταιρεία Βορείου Ελλάδος
IΙΙ.ΦΩΣ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΤΕΧΝΗ
Μόνιμη Συλλογή ΜΜΣΤ | Μαθητές Νηπιαγωγείου & Δημοτικού| Διάρκεια προγράμματος:75 λεπτά| Κόστος συμμετοχής ανά μαθητή: 2€
Το πρόγραμμα φως στη σύγχρονη τέχνη απευθύνεται σε μαθητές πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης με προσαρμογές του προγράμματος στα ηλικιακά χαρακτηριστικά της κάθε ομάδας. Στο πρόγραμμα διερευνούμε με τα παιδιά τους διαφορετικούς τρόπους αξιοποίησης του τεχνητού φωτός σε έργα τέχνης της μόνιμης συλλογής του μουσείου. Τι συμβολισμούς φέρει όμως το φως στη σύγχρονη τέχνη;
Ποια είναι η πηγή έμπνευσης των καλλιτεχνών που χρησιμοποιούν το τεχνητό φως στα έργα τους; Στα έργα γνωστών Ελλήνων καλλιτεχνών όπως της Χρύσας (Chryssa), του Αλέξη Ακριθάκη, του Γιάννη Μπουτέα και του Δημήτρη Ντοκατζή δίνεται η απάντηση. Μέσα από βιωματικές δράσεις τα παιδιά αντιλαμβάνονται την ιδιότητα του φωτός να υπογραμμίζει στοιχεία του έργου τέχνης, να δίνει χρώμα, να μεταμορφώνει το χώρο, να πλάθει φόρμες, ακόμα και να μας περικλείει ώστε να το βιώσουμε με τις αισθήσεις μας(περικλείει το θεατή επιτιθέμενο στις αισθήσεις του). Στο εικαστικό εργαστήρι τα παιδιά πειραματίζονται με τις εικαστικές δυνατότητες του νέον και άλλων φωτιστικών πηγών και διερευνούν τη σχέση ανάμεσα στο φως και την ύλη, ώστε να δημιουργήσουν τα έργα τους.
IV.ΤΑ ΠΟΛΛΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ
Μόνιμη Συλλογή ΜΜΣΤ | Μαθητές Νηπιαγωγείου & Δημοτικού| Διάρκεια προγράμματος:75 λεπτά| Κόστος συμμετοχής ανά μαθητή: 2€.
Το πρόγραμμα «Τα πολλά πρόσωπα της Τέχνης» επικεντρώνεται στην απεικόνιση της ανθρώπινης μορφής και στην ποικιλία του τρόπου έκφρασης που χαρακτηρίζει τη σύγχρονη τέχνη ( τεχνικές, συμβολισμοί κλπ.). Η ανθρώπινη μορφή ένα θέμα οικείο τόσο στους καλλιτέχνες όσο και στους φιλότεχνους κάθε εποχής. Αφορά το μικρό παιδί που αρχίζει να συνειδητοποιεί την ύπαρξή του σε σχέση με τους γύρω του, τον έφηβο που ενδιαφέρεται για την εικόνα του προς τα έξω, τον καλλιτέχνη που δημιουργεί με αφορμή τον άνθρωπο -σώμα και πνεύμα-, αλλά και τον καθένα από μας που ζει μέσα σε ένα σώμα, εκφράζεται με αυτό και προσεγγίζει τους ανθρώπους γύρω του.
Με αφόρμηση τα έργα σημαντικών εκπροσώπων της μοντέρνας και σύγχρονης τέχνης που ανήκουν στη μόνιμη συλλογής του ΜΜΣΤ, όπως του Γ. Τσαρούχη, του Θεόφιλου, του M.Raysse του Α.Warhol, του D. Oppenheim, του V. Brauner και άλλων καλλιτεχνών τα παιδιά προσεγγίζουν εμπειρικά το σώμα τους και τα έργα τέχνης που το αναπαριστούν άλλοτε ολόκληρο, άλλοτε αποσπασματικό ή μέρη του και ανακαλύπτουν πως οι σύγχρονοι καλλιτέχνες δεν ενδιαφέρονται πια να αναπαραστήσουν ρεαλιστικά την ανθρώπινη μορφή.
Μέσα από βιωματικές δράσεις όπως κινητικά παιχνίδια, παιχνίδια αλλά και ερωταποκρίσεις αντιλαμβάνονται πως οι σχολιάζουν, εκφράζονται, δηλώσουν κάτι για την ανθρώπινη κοινωνία, την ανθρώπινη μονάδα μέσα σε αυτήν ή για τους ίδιους. Σταδιακά ανακαλύπτουν τους συμβολισμούς, τις ανησυχίες, τις ιδέες, που διαπερνούν τα έργα σύγχρονης τέχνης και τους αντίστοιχους ή και διαφορετικούς συνειρμούς που δημιουργούν στο θεατή τους. Το πρόγραμμα ολοκληρώνεται με εικαστικό εργαστήριο, κατά το οποίο οι μαθητές είτε δημιουργούν τις δικές τους ανθρώπινες μορφές με ποικίλα υλικά και τεχνικές είτε επιχειρούν δραματοποίηση των έργων μέσα από μάσκες.
V.ΤΟ ΧΑΡΤΙ
Μόνιμη Συλλογή ΜΜΣΤ | Μαθητές Νηπιαγωγείου & πρωτοσχολικής ηλικίας| Διάρκεια προγράμματος:75 λεπτά| Κόστος συμμετοχής ανά μαθητή: 2€.
Το πρόγραμμα Χαρτί που απευθύνεται σε μαθητές της προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας εξετάζει με ευφάνταστο και δημιουργικό τρόπο τη σχέση των καλλιτεχνών με τα ευτελή και καθημερινής χρήσης υλικά, όπως το χαρτί! Ένα υλικό απλό, φθηνό, άφθονο, χρήσιμο και οικείο στα παιδιά, με τις πολλαπλές του χρήσεις και εφαρμογές στην καθημερινότητά μας, γίνεται το εργαλείο και το κλειδί για να ξεκλειδώσουμε τα μυστικά της σύγχρονης τέχνης! Η αφθονία του στη σύγχρονη κοινωνία, που φτάνει στα όρια της υπερκατανάλωσης, δεν θα μπορούσε να αφήσει αδιάφορους τους καλλιτέχνες, που διαρκώς αναζητούν υλικά και έμπνευση από το άμεσο περιβάλλον τους για να τα μετατρέψουν σε καλλιτεχνικά μέσα.
Πώς, λοιπόν, μπορούν τα μικρά παιδιά να αντιληφθούν πως το υλικό αυτό μπορεί να αποτελέσει στοιχείο πειραματισμού για τους σύγχρονους καλλιτέχνες και να παρατηρήσουν πώς μεταμορφώνεται σε πρώτη ύλη για πρωτοποριακά γλυπτά και έργα τέχνης;
Μέσα από μια επινοημένη ιστορία, οι μαθητές καλούνται να εξερευνήσουν επιλεγμένα έργα από τη συλλογή του μουσείου, όπως του Παύλου, του Κ. Τσόκλη και της N. De Saint Phalle και να ανακαλύψουν το υλικό από το οποίο είναι φτιαγμένα. Με βιωματικές δράσεις και παιχνίδια τα παιδιά καθοδηγούνται να ξεκλειδώσουν τα μυστικά των έργων τέχνης και να γνωρίσουν τους καλλιτέχνες μέσα από το έργο τους.
Το πρόγραμμα ολοκληρώνεται με εικαστικό εργαστήριο, κατά το οποίο οι μαθητές με αφόρμηση την τεχνική του Παύλου στη χρήση βιομηχανικών υλικών όπως το χαρτί αφίσας δημιουργούν τα δικά τους έργα με Χαρτί!
VIΙ. ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ ΤΗΣ ΜΟΝΙΜΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΤΟΥ ΜΜΣΤ
Μόνιμη Συλλογή ΜΜΣΤ | Μαθητές Νηπιαγωγείου & Δημοτικού| Διάρκεια προγράμματος:75 λεπτά| Κόστος συμμετοχής ανά μαθητή: 2€.
Τα παιδιά προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας έχουν την δυνατότητα να προσεγγίσουν εις βάθος το έργο μεμονωμένων καλλιτεχνών όπως του Γιάννη Γαΐτη, του Χρήστου Κεχαγιόγλου, του Γιώργου Ζογγολόπουλου, του Παύλου, του Τάκι, κ.α. καλλιτεχνών. Το πρόγραμμα δίνει την ευκαιρία στους εκπαιδευτικούς να επιλέγουν κάθε φορά ένα διαφορετικό καλλιτέχνη. Στο συγκεκριμένο πρόγραμμα δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην κατανόηση του έργου τέχνης μέσα από το συνδυασμό διαφορετικών βιωματικών μεθόδων όπως: τα μουσικοκινητικά παιχνίδια, η δραματοποίηση, τα παιχνίδια ρόλων, οι αυτοσχεδιασμοί, το κουκλοθέατρο και το εικαστικό εργαστήρι (γνωριμία με διαφορετικές τεχνικές και πειραματισμοί με υλικά) .
Η συμμετοχή μιας σχολικής ομάδας σε όλα τα εκπαιδευτικά προγράμματα πραγματοποιείται κατόπιν τηλεφωνικής συνεννόησης.
Σχεδιασμός-Υλοποίηση: Βίλλυ Πολυζούλη- Αίθρα Γραμματικού