Το καθιερωμένο φεστιβάλ χορού της Στέγης, το Onassis Dance Days κλείνει δέκα χρόνια. Στο φετινό φεστιβάλ χορογράφων πέντε γυναίκες-δημιουργοί αναλαμβάνουν την ανανέωση του – και ανάμεσα σε αυτές η Νεφέλη Αστερίου με το “bestiaire”.
Η Νεφέλη Αστερίου ζει και εργάζεται μεταξύ Αθήνας και Παρισιού. Αποφοίτησε με άριστα από την Κρατική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης το 2015. Τη σεζόν 2015-16 υπήρξε μέλος της ομάδας Bodhi project στο SEAD. Ως χορεύτρια, έχει συνεργαστεί, μεταξύ άλλων, με τους Etienne Guilloteau, Ian Kaler, Αντώνη Φωνιαδάκη, Ίρις Καραγιάν, Αναστασία Βαλσαμάκη, Δημήτριο Μυτιληναίο, Christian Rizzo, Byström Källblad. Τη σεζόν 2020-21 βραβεύτηκε από το Πρόγραμμα Υποστήριξης Καλλιτεχνών ARTWORKS του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος και συνεπιμελήθηκε την έκδοση του φανζίν “Are you here?”. Την ενδιαφέρουν η αδρεναλίνη και η ευαισθησία του κινούμενου σώματος τη στιγμή της έκθεσης μπροστά στο βλέμμα και επιθυμεί να συνεχίσει να πλησιάζει τον κόσμο και τον εαυτό της χορεύοντας.
Η Νεφέλη Αστερίου στο Onassis Dance Days, θα μεταμορφωθεί σε γατούλα, τίγρη, γαζέλα και πολλά άλλα, σε ένα σόλο που διερευνά τους στερεοτυπικούς ζωομορφικούς χαρακτηρισμούς του γυναικείου φύλου.
***
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Με τη χορευτική σας παράσταση “bestiaire” πρόκειται να παρουσιάσετε ένα ιδιότυπο «τερατολόγιο» επί σκηνής. Θα θέλετε να μας πείτε πώς καταλήξατε σε αυτή την ιδέα;
Αυτό που με ενδιέφερε αρχικά είναι να προσεγγίσω διάφορα στερεότυπα και συμβολισμούς σε σχέση με το σώμα. Ο όρος bestiaire –στα ελληνικά τερατολόγιο ή κτηνολόγιο– περιγράφει εικονογραφημένες συλλογές –γνωστές κυρίως από τον Μεσαίωνα– που καταγράφουν πραγματικά και φανταστικά ζώα, αποδίδοντάς τους κάποια νοηματική ή συμβολική αξία. Με ενδιέφερε λοιπόν να δω τι είναι αυτά τα τέρατα, αυτοί οι ζωικοί (και όχι μόνο) χαρακτηρισμοί που συνδέονται με γυναικεία χαρακτηριστικά και συμπεριφορές. Βιβλίο αναφοράς για την έρευνα του έργου υπήρξε το εγχειρίδιο “Femmes animales: Bestiaire métaphorique” της Laure Belhassen, όπου η συγγραφέας συγκεντρώνει 55 μεταφορές που χρησιμοποιούνται για να αποδώσουν συγκεκριμένα ζωικά χαρακτηριστικά στο γυναικείο φύλο, σχολιάζοντάς τες με πνευματώδη σύντομα σχόλια.
Η παράσταση έχει ως αφορμή την αντιμετώπιση θηλυκοτήτων με στεγανούς όρους και την απλουστευτική κατάταξή τους σε κουτάκια και λεζάντες. Μέσα από τις «μεταμορφώσεις» σας ο θεατής καλείται να επανεξετάσει ενδεχομένως και δικές του στερεοτυπικές αντιλήψεις;
Μου είναι δύσκολο να διαχειριστώ τις επιθυμίες μου σε σχέση με το τι θα μπορέσει το βλέμμα του θεατή να κάνει μέσα από το έργο μου. Επί σκηνής προσπαθώ να αφήνω -μέσα σε μία κατά τα άλλα δομημένη σύνθεση– το χώρο για το σώμα μου να αναβιώνει κινήσεις και φόρμες και να εξετάζει ως πηγές ανοιχτών νοημάτων. Μια χορευτική φράση που στην αρχή της δημιουργίας είχε για μένα ένα ξεκάθαρο συμβολισμό, προσφέρεται πλέον ως μια πιο ανοιχτή φόρμα και στο πώς την κάνω σωματικά αλλά και στο πώς την απευθύνω. Αυτή η λειτουργία της αμφισημίας με ενδιαφέρει και ως δημιουργός και ως ερμηνεύτρια και θέλω να τη μοιραστώ με τα βλέμματα που θα κοιτάξουν το έργο και τα στοιχεία του.
Με ποιόν τρόπο διατρέχουν το έργο σας οι έννοιες της θηλυκότητας και της αρρενωπότητας, και πώς επιχειρείτε να τις αποδημήσετε;
Νιώθω ότι με κάποιο τρόπο, από μικρή έρχομαι συνεχώς αντιμέτωπη με το πώς το βλέμμα των άλλων μπορεί να δίνει ορισμούς σε σχέση την ταυτότητα αλλά και τις ικανότητες του σώματός μου. Παρατηρώ με ιδιαίτερο ενδιαφέρον ποιες κινητικές ποιότητες ταυτίζονται με τη θηλυκότητα και ποιες με την αρρενωπότητα. Ωστόσο, νομίζω ότι αυτό που με απασχολεί δεν είναι πρωτίστως η αποδόμηση των εννοιών αυτών αλλά το δικαίωμά μου να διατηρώ την δυνατότητα να αποφεύγω τους ορισμούς, παίζοντας με αυτές τις δύο έννοιες και τον τεράστιο ενδιάμεσό τους χώρο. Όντας cis γυναίκα προφανώς δεν έρχομαι σε μια κουβέντα γύρω από την έμφυλη ταυτότητα με το βίωμα ενός τρανς ατόμου. Απολαμβάνω όμως το πώς αυτά τα βιώματα – στα οποία πρέπει να δοθεί περισσότερος ακόμα χώρος– καλλιεργούν στον τρόπο που μιλάμε για τα πράγματα ή που μεταχειριζόμαστε τις έννοιες ένα παίδεμα, μια προσπάθεια να επαναδιατυπώσουμε, να δούμε αλλιώς, να εκφραστούμε αλλιώς, να φροντίσουμε.
Ποιες υπήρξαν οι βασικές επιρροές και πηγές έμπνευσης κατά τη δημιουργική διαδικασία, ώστε να αποκτήσει το αρχικό σας όραμα τη σημερινή του μορφή;
Πέρα από το βιβλίο αναφοράς, Femmes animales-bestiaire métaphorique, το οποίο έδωσε και τον τίτλο του έργου, υλικό έμπνευσης υπήρξε και το βιβλίο του φιλοσόφου και επιμελητή τέχνης Paul B. Preciado, «Είμαι το τέρας που σας μιλά», στο οποίο σαρκάζει τη δυαδικότητα του φάσματος των φύλων όπως παραδοσιακά ορίζεται από την ψυχιατρική επιστήμη, που θεωρεί οτιδήποτε εκτός αυτής ως μη κανονικό και άρα τερατώδες. Συγχρόνως, είμαι σαφώς επηρεασμένη από τους ανθρώπους με τους οποίους έχω δουλέψει ως ερμηνεύτρια αλλά και από τους δημιουργούς που θαυμάζω, από διάφορα πεδία τέχνης. Ψάχνω μια προσωπική μέθοδο δοκιμάζοντας τεχνικές που ήδη αναγνωρίζω και προσπαθώντας να επινοήσω νέες. Στο bestiaire ήθελα να δουλέψω με μια χορευτική παρτιτούρα για να δομήσω τις κινήσεις και τις εικόνες που γεννήθηκαν από την έρευνα και τις αναφορές. Ασχολήθηκα με την κίνηση και τους διαφορετικούς τρόπους προσέγγισής της (ποιότητες, χώρος, πρόθεση). Η μορφή που έχει πάρει το έργο σήμερα είναι ένας συνδυασμός αρχικών επιθυμιών και κατευθύνσεων που ανοίχτηκαν από την ίδια τη διαδικασία.
Φέτος, στο Onassis Dance Days δίνει χώρο στη μικρή και την κεντρική σκηνή της Στέγης σε νέες χορογράφους. Πώς αποτιμάτε αυτή την επιλογή;
Αρχικά νιώθω πολύ τυχερή που βρίσκομαι ανάμεσα σε αυτές! Ο φετινός προγραμματισμός του φεστιβάλ περιλαμβάνει μόνο γυναίκες δημιουργούς και σίγουρα μια τέτοια επιλογή ανοίγει τη συζήτηση σχετικά με τη γυναικεία γραφή και ματιά πάνω στο σώμα. Δεν έχω δει ακόμα τα άλλα έργα, οπότε δεν ξέρω πού ακριβώς τέμνονται οι προτάσεις μας και πού συναντιούνται οι προβληματισμοί μας επί σκηνής. Νιώθω όμως πως το ενδιαφέρον είναι ακριβώς στο πόσο διαφορετικός μπορεί να είναι ο τρόπος με τον προσεγγίζουμε την χορογραφία και άρα πόσο πολύπλοκη και η ταυτότητα της κάθε μιας.
Photo Credit Κεντρικής φωτογραφίας θέματος: Ανδρέας Σιμόπουλος