Στο Μέγαρο Εϋνάρδου, το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης παρουσιάζει τη νέα έκθεση του Νίκου Παπαδόπουλου. Το έργο του «Flora Filopappou: Ένα ταξίδι από την Πόλη των Βράχων στον κήπο», αποτελεί ένα λαμπρό αποτέλεσμα ετών, που συνδυάζει την έρευνα, το βίωμα, τη διεπιστημονική συνεργασία, την καλλιτεχνική δημιουργία και τελικά μια εξαιρετική έκθεση από άποψη περιεχομένου και σχεδιασμού.
Ο Παπαδόπουλος είναι απόλυτα συνδεδεμένος με την έννοια του κήπου που αποτελεί σταθερή θεματική στο έργο του εδώ και πολλά χρόνια, αλλά και με τον Λόφο του Φιλοπάππου, όχι μόνο σε επίπεδο γνώσης του φυσικού του περιβάλλοντος και της χλωρίδας του, αλλά μέσα από μια ουσιαστική και βιωματική σχέση με αυτόν.
Στην έκθεση παρουσιάζονται μαζί με τις εγκαταστάσεις και το artist’s book, τα στάδια της δημιουργίας και έρευνας του καλλιτέχνη, με αρχειακό υλικό, προσωπικές σημειώσεις και σημεία αναφοράς, όπως το βοτανικό εγχειρίδιο Flora Graeca, που δάνεισε η Εθνική Βιβλιοθήκη. Πρόκειται για μια εικονογραφημένη έκδοση των αρχών του 19ου αιώνα του πανεπιστημίου της Οξφόρδης, που συγκεντρώνει αναπαραστάσεις ιδιαίτερης αισθητικής αξίας και την ταξινόμηση περίπου χιλίων φυτών της ελληνικής χλωρίδας από τους τότε επιστήμονες-περιηγητές. Αυτό το σπάνιο εγχειρίδιο, μαζί με τις αρχειακές φωτογραφίες που τεκμηριώνουν το ευρύτερο ζήτημα της μετανάστευσης των φυτών και πιο συγκεκριμένα, τη μεταβολή του αττικού τοπίου, αποτελούν κεντρικούς άξονες που διατρέχουν το εικαστικό έργο του Παπαδόπουλου.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο μιας πολύχρονης έρευνας, ο καλλιτέχνης επιχειρεί μια προσωπική εικαστική καταγραφή της χλωρίδας του Λόφου του Φιλοπάππου, με εξαιρετική δεινότητα στο σχέδιο και τη χρήση των υλικών στα έργα του σε τρεις διαστάσεις. Το γεγονός δε, της μεταμόρφωσης του τοπίου, από ξηρό (Πόλη των Βράχων), σε πράσινο τοπίο με τη φύτευση εισαγόμενων φυτών, γίνεται μια αφορμή για προβληματισμό περί ζητημάτων εντοπιότητας, αυτοχθονίας και παγκοσμιοποίησης.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Με εργαλεία την επανάληψη, τον υπαινιγμό, το χιούμορ, ο Παπαδόπουλος αξιοποιεί το υλικό της έρευνάς του στα διάφορα μέσα και υλικά που χρησιμοποιεί, ενώ κάποιες μεμονωμένες εικόνες και σύμβολα, επαναλαμβάνονται συχνά σαν leitmotif. Όπως, η Ουωρδιανή Προθήκη (Wardian Case), κάτι σαν μικρογραφία θερμοκηπίου που αποτέλεσε το μόνο μέσο μεταφοράς ζωντανών φυτών για περίπου έναν αιώνα και κατά την εξέλιξή της γινόταν όλο και πιο περίτεχνη, εμφανίζεται συχνά σε διάφορες εκδοχές. Ακόμη, ένα σύστημα βασισμένο σε έναν αυτοσχέδιο κώδικα χρωμάτων του βοτανικού ζωγράφου του Flora Graeca, αξιοποιείται με ευφυή τρόπο στα σχέδια του Flora Filopappou. Προσωπικά βιώματα και αναμνήσεις του καλλιτέχνη από την παιδική του ηλικία μέχρι και την ενήλικη ζωή, βρίσκουν το χώρο τους μέσα στο έργο, και δοκιμάζονται στα διαφορετικά μέσα και υλικά, όπως η αινιγματική εγκατάσταση με τουβλάκια lego.
Γι’ αυτό και η έκθεση προσεγγίζεται σαν ένα σύνολο, μια ενιαία εγκατάσταση, που το κάθε έργο δένει κι αλληλοσυμπληρώνεται με το άλλο σε μια χαλαρή περιήγηση. Στη νοητή διαδρομή που διαγράφεται, από το σημείο αφετηρίας, ένα χώρο πιο κλειστό και εσωτερικό που παραπέμπει στο πεδίο της έρευνας με το αρχειακό υλικό και το artist’s book, οδηγούμαστε σε ένα χώρο πιο εξωστρεφή. Εκεί μια δυνατή εγκατάσταση μικτής τεχνικής, ένα καρό τραπεζομάντιλο από πρωτογενή υλικά μας «μεταφέρει» αυτόματα στον υπαίθριο χώρο και μαζί με τα υπόλοιπα έργα εγείρει αναμνήσεις από στιγμές χαράς και γιορτής.
Ο κήπος, πέραν από τις πολλαπλές σημάνσεις του, ως προστατευμένο και οικείο περιβάλλον, ειδικά στο πλαίσιο μιας αστικής μεγαλούπολης, μπορεί να μεταμορφωθεί σε επίγειο παράδεισο που σφύζει από ευτυχισμένες στιγμές και αναμνήσεις, ή αντίθετα σε ένα μοναχικό πεδίο εσωτερικής διεργασίας και αναζήτησης. Πάνω του αντανακλάται η έννοια του χρόνου, σε ό,τι αφορά τον κύκλο της ζωής, αλλά και στις διαφορετικές πολιτισμικές φορτίσεις που ενέχει διαχρονικά. Ο χρόνος, αντίστοιχα, είναι εξίσου συστατικό στοιχείο του έργου του Νίκου Παπαδόπουλου. Όχι μόνο θεματικά, ως διαχείριση της μνήμης και του αρχείου, ή μέσω της επανάληψης και της αναπαραγωγής, αλλά κυρίως ως μέρος της τεχνικής του. Σε αντίθεση με την ταχύτητα των σύγχρονων κοινωνιών και της τεχνολογίας, ο τρόπος που δουλεύει είναι εργώδης και χρονοβόρος, έντονα χειρωνακτικός.
Για τον καλλιτέχνη ο Λόφος του Φιλοπάππου είναι ο δικός του κήπος, ένας μικρόκοσμος από προσωπικές αφηγήσεις και αναμνήσεις, όπως είναι και για πολλούς άλλους που με αγάπη και αφοσίωση τον βιώνουν στην καθημερινότητά τους.