Ο Νίκος Χατζηελευθερίου, το Guitarte ensemble και ο τραγουδιστής Δημήτρης Βουτσάς, παρουσιάζουν τη συναυλία «Από τον Μπαχ στους ρεμπέτες του Πειραιά», που θα πραγματοποιηθεί στον εναλλακτικό χώρο του Jazzét Music Hall.
***
-Μαδριγάλια, Μπαχ και ρεμπέτικο. Ποιος είναι ο συνδετικός κρίκος του προγράμματος;
Μαρία Παπαμιχαήλ: Νομίζω ότι το πρόγραμμα αυτό δε μπορεί να ειδωθεί ως μια ενιαία θεματική. Είναι η αποτύπωση των (τυχαίων σε πολλές περιπτώσεις) προσκλήσεων που έχουν γίνει στο σύνολο κατά καιρούς αλλά και των δικών μας μουσικών προκλήσεων. Με άλλα λόγια είναι οι δικές μας προτάσεις και ιδέες για το άνοιγμα της κιθάρας στο μουσικό χώρο και χρόνο πέρα από στερεοτυπικές αγκυλώσεις.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
-Στο πρώτο μέρος του προγράμματος θα παρουσιάσετε τα «12 Μαδριγάλια» του Μιχάλη Τρανουδάκη. Θέλετε να μας πείτε για τις προσαρμογές για κιθάρα που κάνατε πάνω στα ιδιαίτερα αυτά κομμάτια;
Νίκος Χατζηελευθερίου: Ο συνθέτης τα είχε εμπνευστεί με συνοδεία κιθάρας. Αλλά ως γνωστόν ένας συνθέτης αν δεν παίζει κιθάρα, δε μπορεί να γράψει διεξοδικά για το όργανο. Ο Μιχάλης Τρανουδακης (…πιανίστας) μου τα εμπιστεύθηκε. Μπορώ να σας πω ότι τα προσάρμοσα για κιθάρα με μια αμεσότητα και “ευκολία” που με εξέπληξε.
Η πρώτη φάση της προσαρμογής του έργου (8 τραγούδια) έγινε για τη συναυλία στο Αστεροσκοπείο το Καλοκαίρι του 2015. Με τον καιρό άρχισα να τα δουλεύω περισσότερο και στη λεπτομέρεια τους. Έγιναν 12, και φτάσαμε στη φάση της ηχογράφησης που έγινε την περίοδο 2019-20 στο στούντιο του τμήματος μουσικών σπουδών του ΕΚΠΑ. Σε όλη αυτήν τη διαδρομή ερμηνευτής ήταν ο αισθαντικός τραγουδιστής Δημήτρης Βουτσάς. Ο κύκλος τραγουδιών είναι έτοιμος και θα εκδοθεί σε CD το αμέσως προσεχές διάστημα από τις εκδόσεις “άπαρσις”. Παράλληλα ετοιμάζω και την έκδοση της παρτιτούρας για τον μουσικό οίκο Panasmusic. Κάτι που θεωρώ ιδιαίτερα σημαντικό για το ρεπερτόριο της κλασικής κιθάρας.
– Θα τραγουδήσετε τα μελοποιημένα ποιήματα άγνωστου Κύπριου ποιητή του 16ου αιώνα. Θα μας εξηγήστε τί ακριβώς είναι το «μαδριγάλι»;
Δημήτρης Βουτσάς: Αρχικά, έχω την πολύ μεγάλη χαρά, αλλά και τιμή, να τραγουδήσω σε πρωτότυπο υλικό μελωδίες και μουσικές του Μιχάλη Τρανουδάκη, με τον οποίο συνεργαζόμαστε αρκετά χρόνια και είναι ένας σύνθετης που εκτιμώ και θαυμάζω! Για μένα ο Μιχάλης θα είναι πάντα ένας δάσκαλος, που ξέρει να φωτίζει το δρόμο, ώστε ο μαθητής να γίνεται καλύτερος μέσα από καινούργιες διαδρομές. Μια τέτοια διαδρομή ήταν, λοιπόν, η επαφή μου με αυτού του είδους την ποίηση του 16ου αιώνα, ενός άγνωστου Κύπριου ποιητή (ίσως και πολλών), με ένα λόγο ζωντανό, γνήσια και πηγαία ερωτικό, που η συνθετική ικανότητα του Μιχάλη, αλλά και η εξαιρετική μεταφορά σε κιθάρα του Νίκου Χατζηελευθερίου, μας μεταφέρουν ακριβώς εκεί, σαν να πρόκειται να παρουσιάσουν μια σειρά σπάνιων καρτ ποστάλ της εποχής της Αναγέννησης.
Το μαδριγάλι σαν είδος στη μουσική το συναντάμε για πρώτη φορά κάπου λίγο πριν απο τα μέσα του 16ου αιώνα, δηλαδή κατά την εποχή της Αναγέννησης. Ουσιαστικά πρόκειται για “τραγουδίσματα” της εποχής, πολλές φορές χωρίς τη συνοδεία μουσικής, μελωδίες δηλαδή με λόγια, που προορίζονταν για μια φωνή ή και περισσότερες, κάτι σαν μικρά πολυφωνικά σύνολα, που μάλιστα δεν ξεπερνούσαν τις τέσσερις φωνές. Τα μαδριγάλια, αποτελούσαν ιδιαίτερα τραγούδια, γι’ αυτό και ήταν αγαπητά στον κόσμο, με κύρια θεματολογία την αγάπη, τον έρωτα και γενικότερα τα κοσμικά πάθη! Δεν είχαν καμία σχέση με τη θρησκεία. Υμνούσαν τον Έρωτα, αλλά και εξιστορούσαν διάφορα πραγματικά γεγονότα ή στιγμές των ανθρώπων της εποχής γύρω από Αυτόν, τις περισσότερες φορές με αρκετά βουκολικά στοιχεία, γι’ αυτό και βλέπουμε να πρωταγωνιστούν έντονα στοιχεία της φύσης, όπως τα δέντρα, τα βουνά, τα ποτάμια ή και τα ζώα!
-Υπάρχει κάποιος στίχος του άγνωστου δημιουργού που να ξεχωρίσατε;
Δημήτρης Βουτσάς: Θα έλεγα ότι όλοι οι στίχοι έχουν ενδιαφέρον, αφού πραγματεύονται τον Έρωτα, ωστόσο θα μπορούσα να αναφέρω ενδεικτικά τους στίχους στο “Αν εν πικρός ο Πόθος” , όπου ο ποιητής περιπαικτικά αναρωτιέται, “Αν εν πικρός ο Πόθος, γοιόν λαλούσιν, πως εν γλυκιά τα Πάθη τα δικά του; Κι αν εν γλυκύς, πως εν σκλερή η καρδιά του• κι αν εν σκλερός, πως όλοι τον ποθούσιν;”!
-Κύριε Χατζηελευθερίου, στη δισκογραφία σας συναντάμε τον Bach κατ΄ επανάληψη. Τι είναι αυτό που σας γοητεύει στον μεγάλο συνθέτη και τι ακριβώς να περιμένουμε από το 2ο μέρος του προγράμματος της συναυλίας;
Νίκος Χατζηελευθερίου: Δεν είναι μόνο γοητεία. Είναι μια βαθύτερη ανάγκη για επαναπροσδιορισμό. Αισθητικό, τεχνικό, κοινωνικό. Θα παίξουμε λοιπόν 7 Κανόνες από το έργο “Musikalisches Opfer” του J.S. Bach. Πρόκειται για συνθέσεις απαράμιλλης ευφυΐας, με ανάπτυξη πάνω σε μικρό σταθερό θέμα, από την οποία εκπέμπονται εικόνες και σκέψεις που ακουμπούν τα πιο βαθύτερα ερωτήματα της ανθρώπινης ύπαρξης. Κληρονομούμε αυτά τα ερωτήματα και προσπαθούμε να δώσουμε απαντήσεις… σημερινές.
-Ως Guitarte ensemble είχατε παρουσιάσει στο πλαίσιο της διοργάνωσης «Μικρό Παρίσι των Αθηνών» μια παράσταση που στόχο είχε να ταξιδεύσει τους θεατές στη γενεαλογία της μουσικής άνθησης του Ρεμπέτικου και τις ιστορίες των πρωταγωνιστών του. Να περιμένουμε κάτι αντίστοιχο για το τρίτο μέρος της συναυλίας στο Jazzét;
Χρήστος Φάκλαρης: Το 3ο μέρος της συναυλίας στο jazzet μπορώ να πω, σε ότι αφορά το μουσικό μέρος ,είναι μια συνέχεια της παράστασης που δώσαμε στο lux. Έχει όμως και διαφορές. Το “μικρό Παρίσι των Αθηνών” ήταν μια οπτικοακουστική παράσταση. Μπορεί το βασικό όχημα να ήταν ο ήχος της κιθάρας, είχε όμως και videos με αφηγήσεις των μεγάλων ιστοριών του ρεμπέτικου. Το στήσιμο ήταν διαφορετικό. Εδώ μιλάμε για μια αμιγώς μουσική παράσταση όπου κατατάσσουμε τα τραγούδια σε μια τετραμερή μορφή, όπου στο 1ο μέρος είναι η Σμύρνη 1900-1922,στο 2ο Πειραιάς 1930-1950 στο 3ο Αθήνα 1960-1980 και στο 4ο μέρος το Finale.
-Τι σας γοητεύει στον ήχο του ρεμπέτικου;
Χρήστος Φάκλαρης: Στο ρεμπέτικο τραγούδι πέρα από τους στίχους που έχουν μια αμεσότητα και μια αυθεντικότητα που αν μη τι άλλο σε αγγίζει, ο ήχος προσωπικά με συγκινεί αφάνταστα με την δωρικότητα της μουσικής να έρχεται ως φυσικό επακόλουθο της Βυζαντινής μουσικής ή και πιο παλιά ακόμα της αρχαίας Ελληνικής μουσικής
-Για την διασκευή των κομματιών του προγράμματος για κιθάρα, που κάνατε μαζί με τον Νίκο Χατζηελευθερίου, πώς σας φάνηκε η διαδικασία;
Χρήστος Φάκλαρης: Οι διασκευές των ρεμπέτικων τραγουδιών ήταν κάτι που μου βγήκε πολύ εύκολα. Παίζει ρόλο προφανώς ότι από πολύ μικρή ηλικία τα είχα μέσα μου αυτά τα ακούσματα. Προσπάθησα να μεταφέρω τον κλασικό ήχο του ρεμπέτικου με μια πιο σύγχρονη προσέγγιση, ώστε να ταιριάξει στον γλυκό ήχο της κιθάρας χωρίς όμως να αλλοιώσει την αυθεντική της μορφή.
-Θα θέλετε να μας πείτε λίγα πράγματα για την ιστορία του μουσικού σχήματος Guitarte ensemble;
Νίκος Χατζηελευθερίου: Το Guitarte είναι πλέον μια σχολή, μια οπτική απέναντι στο όργανο και τη μουσική. Είναι πότε trio, πότε guartetto, πότε septetto, ανάλογα με τις ανάγκες απόδοσης ενός έργου η μιας παράστασης. Ένα σταθερό “μαζί” σε όλα, ανεξάρτητα από το πλήθος. Είναι μια διαρκής άσκηση στο να ανήκεις κάπου χωρίς να χάνεις την μουσική σου ιδιωτικότητα. Στα 18 χρόνια πορείας του έχουν κοινωνήσει αυτήν τη διαδικασία πολλοί κιθαριστές.
Ο βασικός κορμός του σήμερα είναι ο Χρήστος Φακλαρης, η Μαρία Παπαμιχαήλ κι εγώ, με την έννοια ότι συνυπάρχουμε εδώ και 18 χρόνια. Μαζί μας συνεχίζουν η Χριστίνα Πολυκρέτη, ο Αλέξανδρος Καζάζης και ο Νίκος Μακρής. Έχουμε παίξει πλήθος συναυλιών κι έχουμε παράξει μια σειρά από σύνθετες μουσικές παραστάσεις, εμπλεκόμενοι με άλλα όργανα και άλλες μορφές τέχνης. Μετά απ’ όλα αυτά…αισθανόμαστε ότι χρειάζονται δύο-τρεις ζωές για να πραγματοποιήσουμε όλες τις ιδέες μας… και ελπίζουμε.
-Έχετε αναλάβει την καλλιτεχνική επιμέλεια του κύκλου συναυλιών Jazzét on classical που ξεκίνησε αυτή τη σεζόν για πρώτη φορά το Jazzét Music Hall. Πείτε μας περισσότερα για τη μουσική αυτή σκηνή.
Νίκος Χατζηελευθερίου: Είναι ένας πολύ όμορφος χώρος (κατά βάσιν Jazz club), που επιμελούνται η Ελένη Γεωργίου και ο Λευτέρης Χριστοφής, κιθαρίστας της Jazz. Με ζεστή ατμόσφαιρα και εξαιρετική ακουστική. Δηλαδή μπορείς να ακούς “σωστά” και να νοιώθεις χαλαρά. Σκέφτεστε τίποτα καλύτερο…; Γι’ αυτό ξεκινήσαμε φέτος τον κύκλο συναυλιών “Jazzét on classical”, κάθε Δευτέρα. Πηγαίνει θαυμάσια και αγαπιέται από μουσικούς και κοινό. Φιλοδοξούμε να…ενοχλήσουμε τα στερεότυπα περί ειδών και χωρών ακρόασης, πάντα με σεβασμό σε καλλιτέχνες και ακροατές.
-Τι ξεχωρίζετε στην κιθάρα;
Αλέξανδρος Καζάζης: Η κιθάρα για εμένα είναι σπουδαίο όργανο. Κατα την γνώμη μου το πλεονέκτημα της είναι η ποικιλομορφία ήχου και ηχοχρωμάτων που μπορεί να παράξει. Επίσης μπορεί να υπάρξει και σε κλασικές αλλά και λαϊκές μουσικές περιστάσεις και αυτό το κάνει ένα πολυμορφικό όργανο που καλύπτει πληθώρα αναγκών.
-Τί είναι για εσάς το Guitarte ensemble;
Αλέξανδρος Καζάζης: Για εμένα το Guitarte ensemble υπήρξε ένα όνειρο από μικρός μαθητής που ήμουν με δάσκαλο τον Νίκο Χατζιελευθερίου και τους έβλεπα στις παραστάσεις που έκαναν και φανταζόμουν τον εαυτό μου να παίζει ανάμεσα τους. Τα έφερε έτσι η ζωή να αποτελώ πλέον μέλος του συνόλου και είμαι πολύ χαρούμενος για αυτό.
-Τί όνειρα κάνετε για το Guitarte ensemble;
Μαρία Παπαμιχαήλ: Ονειρεύομαι ταξίδια, φεστιβάλ, συμπράξεις με μουσικούς από άλλες χώρες, επικοινωνία με ανθρώπους που έχουν όραμα για τη μουσική και την τέχνη. Παράλληλα, βλέπω την κοινή μας πορεία σαν μια διαρκή αναζήτηση τρόπων έκφρασης και οραματίζομαι την ελεύθερη και πηγαία κιθαριστική δημιουργία.
Διαβάστε επίσης:
Jazzét on Classical: Guitarte ensemble & Δημήτρης Βουτσάς στο Jazzét Μusic Ηall