Υπηρέτησε τις μυστικές υπηρεσίες και έλαβε πλείστες εμπειρίες από την θητεία του εκείνη στις Βρετανικές μυστικές υπηρεσίες και στα μυθιστορήματά του μεταφέρει όλον αυτόν τον υπόγειο κόσμο της άγνωστης και μυστηριώδους συνεννόησης που οδηγούσε σε πολλές αντιφάσεις και αντιθέσεις των ηρώων του λόγω των δυσερμήνευτων συμβάντων. Οι ήρωές του άνθρωποι κοινοί θνητοί, απλοί και επιρρεπείς μαστιγώνονται δίχως άλλο από τα τρωτά τους σημεία και τις ανασφάλειες που τους κατατρέχουν. Ο Κάσελ και ο Ντέιβις, ήρωες του μυθιστορήματος και πιόνια ενός επικίνδυνου παιχνιδιού στο οποίο συμμετέχουν γίνονται το σημείο αναφοράς του Γκρην, ο οποίος φημίζεται άλλωστε για την ατμοσφαιρικότητα που δημιουργεί στα βιβλία του και οδηγεί τον αναγνώστη σε μονοπάτια πολλές φορές αδιάβατα μα παράλληλα και σαγηνευτικά.
Γνωστός για την ευαισθησία του σε κοινωνικά, πολιτικά και θρησκευτικά θέματα που τον οδήγησαν στην συγγραφή πολλών μυθιστορημάτων, ο πολυταξιδεμένος και αποδέκτης πολλών ερεθισμάτων Γκράχαμ Γκρην, εντάσσει στις ιστορίες του ανθρώπους που ακροβατούν ανάμεσα στην από Θεού συγχώρεση και την προσωπική τους θυσία εις το όνομα του Πατρός, εδώ αυτή είναι υποδόρια και υπόγεια όμως το αίσθημα ευθύνης και αμφιβολίας υφίσταται. Εγγεγραμμένος σε ένα πλαίσιο αυτολύτρωσης από τα δεινά που τον μαστιγώνουν ως άνθρωπο τον ίδιο, ο Γκρην μεταθέτει τις ανησυχίες του στα πρόσωπα που περιγράφει και ντύνει τους χαρακτήρες του με την αγωνία του Θείου δράματος που κάθε φορά εκφράζεται διαφορετικά στο πρόσωπο του καθενός. Εδώ απεκδύει τους πρωταγωνιστές του από ωραιοποιήσεις και φτιασιδώματα και τους παραδίδει αυθεντικούς.
Στον κόσμο της προδοσίας και της καχυποψίας
Ο Γκράχαμ Γκρην ζει και αναπνέει στον κόσμο τον οποίο υπηρέτησε για πολλά χρόνια αναδεικνύοντας όλες τις υπόγειες στοές και διαδρομές που σημάδεψαν την θητεία του, τα μυθιστορήματά του είναι ένας τρόπος να αναδυθούν στην επιφάνεια σκοτεινές λεπτομέρειες ενός υπόγειου πολέμου πίσω από τον κανονικό και να αναδειχθούν άνθρωποι που έπαιξαν ρόλο σημαντικό πλην όμως σχετικώς αόρατο για τους πολλούς αναγνώστες της ιστορίας. Ο ρόλος του στην διαλεύκανση υποθέσεων σε μία συγκυρία δύσκολη – βρισκόμαστε εν μέσω Β’ Παγκοσμίου πολέμου και με τις ισορροπίες να κρέμονται από μια κλωστή στην ευρύτερη περιοχή – είναι καίριος καθώς εκπροσωπεί ως δύναμη αποικιοκρατική μια δυτική αντίληψη επιβολής του ηθικού και του ορθόδοξου σε έναν χώρο, αυτόν της Δυτικής Αφρικής όπου κατά βάση επικρατεί η παρανομία, η ασυδοσία, η διαφθορά και η εγκληματική δράση.
Ο βρετανικός τρόπος θέασης των πραγμάτων και αποκατάστασης της τάξης περνάει μέσα και από τα δικά του χέρια, τα θεωρητικά αμόλυντα και αγνά αλλά ποιος εγγυάται πως τα χέρια του είναι καθαρά, ποιος θα ξεκαθαρίσει πως δεν είναι πουθενά αναμεμειγμένος και δεν ανήκει σε κανενός είδους σύστημα, πως θα πείσει πως δεν συμμετείχε σε καμία είδους ανήθικη πράξη και μπορεί να είναι άξιος εμπιστοσύνης; “Γιατί ορισμένοι από μας, αναρωτήθηκε, είμαστε ανίκανοι ν’ αγαπήσουμε την επιτυχία ή τη δύναμη ή η μεγάλη ομορφιά; Μήπως επειδή αισθανόμαστε ανάξιοί τους, επειδή αισθανόμαστε πιο άνετα με την αποτυχία; Δεν πίστευε πως αυτή ήταν η αιτία. Ίσως αναζητούμε τη σωστή ισορροπία, όπως κι ο Χριστός, εκείνη η θρυλική φυσιογνωμία στην οποία ήθελε να’ χει πιστέψει. “Έλθετε προς εμέ πάντες οι κοπιώντες και πεφορτισμένοι”.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Ο Γκράχαμ Γκρην δεν παύει να επανέρχεται με διαφορετικό τρόπο στα ίδια ζητήματα που τον απασχολούν, η ηθική, η συνείδηση, η ανθρώπινη φύση, η σχέση του ανθρώπου με την θρησκεία, ο ανθρώπινος παράγοντας δηλαδή όπως παρουσιάζεται εδώ.
Ο πόλεμος ανάμεσα στο ηθικό και το πραγματικό
Στο πολυσυζητημένο βιβλίο του πάλι η Δύναμις και η Δόξα που επίσης κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις, ο ίδιος ο Γκριν ομολογεί: «Νομίζω ότι η Δύναμις και η Δόξα είναι το μόνο μυθιστόρημα με θέση που έχω γράψει» και ο Ζουμπουλάκης με μεγάλη ευλάβεια και σεβασμό στον συγγραφέα και τον αναγνώστη θα διερωτηθεί τον τελικό απώτερο σκοπό της συγγραφής αυτού του σκληρού μυθιστορήματος, τα γεγονότα του οποίου βίωσε ο ίδιος ο Γκριν κατά την παραμονή του στο Μεξικό. Τελικά είναι μία γροθιά στην ιδέα περί Θεού και περί συγχώρεσης, μία κραυγή αποκάλυψης της προστασίας των αδυνάτων που οδηγούνται στην «πυρά» και τον θάνατο για να εδραιώσουν την αγιότητα του Χριστού και την λάμψη του εις τους αιώνες των αιώνων ή είναι η αποδοχή πως ο άνθρωπος ποτέ δεν θα κατανοήσει την μεγαλειότητα της θυσίας για κάτι μεγαλειώδες που δεν βρίσκεται στα επίγεια στρώματα?
Ο Γκράχαμ Γκριν δεν παύει να μας εντάσσει συνεχώς σε ένα πλαίσιο αμφιλεγόμενων πράξεων και αντιδράσεων, μετανοήσεων και ενοχών, σε μια πραγματικότητα από την οποία δεν θέλουμε αλλά και να θέλαμε είναι δύσκολο να απεμπλακούμε. Οι άνθρωποι που παρουσιάζει είναι αγκαλιά με τα όσα συμβαίνουν σε μία χώρα, την Νότια Αφρική όπου όλα είναι ρευστά σαν λάβα, όλα είναι ασταθή σαν την γη που σείεται και όλα μπορούν να καούν στον βωμό του ανθρώπινου συμφέροντος. Συμπέρασμα πως οι άνθρωποι είναι έρμαια των άλλων ανθρώπων, οι εποχές μπορεί να αλλάζουν αλλά οι άνθρωποι όχι και τελικά πληρώνουν με το τίμημα της ζωής τους την εμμονή τους στην αλήθεια. Κάποιοι θα βρίσκονται πάντα στο μεταίχμιο της απόφασης και της απόσυρσης, σαν τον Ντέιβις που διάλεξε έναν δρόμο ανηφορικό πλην όμως τίμιο.
Το πολιτικό σκέλος της ιστορίας του Γκρην είναι εμφανέστατο καθώς όσα συνέβησαν τόσο κατά την διάρκεια του ολέθριου Β’ Παγκοσμίου πολέμου όσο και αυτά που μεσολάβησαν εκ των υστέρων στον κόσμο που έψαχνε να βρει τις ισορροπίες του και τα πατήματά του έδωσαν κίνητρο στον σπουδαίο Γκρην να αναδομήσει τις εικόνες και τις στιγμές εκείνες που όρισαν το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα μέσα από έναν κυκεώνα εξελίξεων που κανείς τότε δεν μπορούσε να προβλέψει και τις συνέπειες των οποίων συζητούμε ακόμα και σήμερα διεξοδικά. Ο Γκράχαμ Γκρην όσα χρόνια και αν περάσουν θα παραμένει ο εισηγητής και παρουσιαστής των μετατραυματικών ιστορικών γεγονότων που σημάδεψαν ανεξίτηλα την παγκόσμια ιστορία και αυτό μέσω των ηρώων του τους οποίους δεν παύει να αναλύει με τρόπο μοναδικό και ξεχωριστό.
Αποσπάσματα του βιβλίου
“Στην Αγγλία, σκέφτηκε, γινόμαστε όλο και πιο κυνικοί για όλους τους θανάτους που δε μας αφορούν άμεσα, αλλά ακόμα και σ’ αυτές τις περιπτώσεις είναι ευγενικό να φοράει κανείς μια μάσκα αδιαφορίας μπροστά σ’ έναν ξένο”.
“Ο εχθρός πρέπει να παραμένει καρικατούρα αν θέλεις να τον έχεις σε ασφαλή απόσταση ͘ ο εχθρός δεν πρέπει να ‘ναι ποτέ με σάρκα και οστά. Οι στρατηγοί έχουν δίκιο: δεν πρέπει ν’ανταλλάσσονται χριστουγεννιάτικες ευχές ανάμεσα στα χαρακώματα”.
