Ας φανταστούμε μια μέρα σ’ έναν κόσμο δίχως καθόλου αριθμούς. Ή, έστω, την αρχή μιας κοινής μέρας: δεν θά ’χαμε ρολόι, ξυπνητήρι, ραδιόφωνο και τηλεόραση, ούτε σκορ στους ποδοσφαιρικούς αγώνες, μετεωρολογικά δελτία, πορτοφόλια ή τραπεζικούς λογαριασμούς. Τι να τα κάναμε, άλλωστε, στο ετοιμόρροπο καλύβι μας; Γιατί, βέβαια, χωρίς στοιχειώδεις αριθμητικούς υπολογισμούς, δεν θά ’χαμε σύγχρονες κατοικίες…Όμως πώς εξοικειωθήκαμε με τούτες τις αφηρημένες επινοήσεις των προγόνων μας ώστε ν’ αναπτύξουμε τέτοια εξάρτηση απ’ αυτές;
Το 1202, ο 32χρονος Λεονάρντο από την Πίζα, γνωστός και ως Φιμπονάτσι, ολοκλήρωσε το Liber abbaci, ένα από τα πιο σημαντικά βιβλία όλων των εποχών, το οποίο εισήγαγε τους ινδοαραβικούς αριθμούς και το ινδοαραβικό αριθμητικό σύστημα στην Ευρώπη. Το «βιβλίο των υπολογισμών» συνέβαλε καθοριστικά στην εκρηκτική ανάπτυξη του εμπορίου, της επιστήμης και της τεχνολογίας στους μετέπειτα αιώνες. Ο Λεονάρντο, ένας από τους μεγαλύτερους μαθηματικούς του Μεσαίωνα, έχει θέση δίπλα στον Κοπέρνικο, τον Κέπλερ και τον συμπατριώτη του Γαλιλαίο. Όμως ο ίδιος αργότερα ξεχάστηκε, και παραμένει μέχρι σήμερα ένα αίνιγμα.
Ο Κηθ Ντέβλιν, βραβευμένος εκλαϊκευτής των μαθηματικών, φιλοτεχνεί ένα αριστοτεχνικό ψηφιδωτό του Λεονάρντο, της εποχής του και του πνευματικού κλίματος στο οποίο έζησε. Κι ακόμα, μας λέει γιατί ο αλγόριθμος λέγεται αλγόριθμος και το ψηφίο ψηφίο, θυμίζοντάς μας τα προβλήματα με πτηνά και κουνέλια, τη ρητορική άλγεβρα και –κυρίως!– τα ψυχαγωγικά μαθηματικά.
Ο συγγραφέας
Ο Keith Devlin (1947) είναι συνιδρυτής και εκτελεστικός διευθυντής του Ινστιτούτου H-STAR του Πανεπιστημίου Stanford (Καλιφόρνια, ΗΠΑ). Είναι επίσης συνιδρυτής του ερευνητικού δικτύου Media X στο ίδιο πανεπιστήμιο. Έχει γράψει 33 βιβλία και έχει δημοσιεύσει τουλάχιστον 80 επιστημονικά άρθρα, ενώ τιμήθηκε με πολλά βραβεία (Pythagoras Prize, Peano Prize, Carl Sagan Award, Joint Policy Board for Mathematics Communications Award). Είναι εταίρος της Αμερικανικής Ένωσης για την Προώθηση της Επιστήμης (AAAS), της Αμερικανικής Μαθηματικής Εταιρείας και του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ. Στα ελληνικά κυκλοφορούν επίσης τα βιβλία του: The Numbers Behind NUMB3RS: Solving Crime with Mathematics (2007) [Τα μαθηματικά της τηλεοπτικής σειράς NUMB3RS: Αστυνομικές ιστορίες και αρι8μοί, Τραυλός 2010] και The Unfinished Game: Pascal, Fermat, and the Seventeenth-Century Letter that Made the World Modern (2008) [Φερμά – Πασκάλ: Το τελευταίο παιχνίδι, Τραυλός 2010].
