Πρόκειται για την πρώτη μεγάλη αναδρομική έκθεση που πραγματοποιείται στην Γαλλία και είναι αφιερωμένη στον σημαντικό ζωγράφο Δομήνικο Θεοτοκόπουλο (El Greco). Η έκθεση παρουσιάζει την πορεία του από την Κρήτη στο Τολέδο και επιχειρεί να επανεξετάσει τον ρόλο του στην τέχνη του 20ού αιώνα. Θα εκτεθούν πάνω από 60 έργα του καλλιτέχνη από 47 μουσεία και συλλογές από την Ευρώπη, την Αμερική και τον Καναδά.
Δομήνικος Θεοτοκόπουλος
Γεννημένος στην Κρήτη το 1541, ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος, περισσότερο γνωστός με το όνομα Ελ Γκρέκο, δηλαδή Ο Έλληνας, ξεκίνησε τη μαθητεία του στη βυζαντινή παράδοση και την αγιογραφία, ενώ βρισκόταν ακόμα στο Ηράκλειο. Αργότερα, ταξίδεψε στην Ιταλία όπου συνέχισε την εκπαίδευσή του στη Βενετία και τη Ρώμη. Παρόλα αυτά, η τέχνη του άνθισε στην Ισπανία, όπου μετέβη περίπου το 1577 και τελικά εγκαταστάθηκε στο Τολέδο όπου και απεβίωσε το 1614. Ο καλλιτέχνης έφερε στο ισπανικό έδαφος το χρώμα του Τιτσιάνο (του οποίου υπήρξε μαθητής), την τόλμη του Τιντορέττο και το ηρωϊκό στυλ του Μιχαήλ Άγγελου. Αυτό το εύγλωττο κράμα, πρωτότυπο και συνάμα άκρως συνεπές, έδωσε στον Ελ Γκρέκο μια περίοπτη θέση στην ιστορία της ζωγραφικής, αυτή της τελευταίας αυθεντίας της Αναγέννησης και του πρώτου μεγάλου ζωγράφου του Ισπανικού Χρυσού αιώνα, τον οποίο θα συμπλήρωναν αργότερα ζωγράφοι όπως ο Ντιέγο Βελάσκεθ και ο Μπαρτολομέ Εστέμπαν Μουρίγιο.
Παρά τη φήμη που απόλαυσε στην Ισπανία προς το τέλος της ζωής του, η τεχνοτροπία του Ελ Γκρέκο θεωρήθηκε τρομερά ιδιόρρυθμη λόγω των προσωπικών στοιχείων που εισήγαγε στην παράδοση της βενετικής σχολής και του μανιερισμού. Το μπαρόκ που εκτόπισε τον μανιερισμό, αλλά και τα αμέσως μεταγενέστερα καλλιτεχνικά ρεύματα που δεν θεώρησαν πρέπον το ύφος του είχαν ως αποτέλεσμα να αγνοηθεί η παρακαταθήκη του για τους επόμενους αιώνες. Το έργο του ανακαλύφθηκε ξανά στα τέλη του 19ου αιώνα, με συγγραφείς να τον θαυμάζουν (όπως ο Ράινερ Μαρία Ρίλκε και ο Καζαντζάκης), αλλά και καλλιτέχνες της avant-garde του 20ου αιώνα να ανοίγουν ένα διάλογο μέσα στους αιώνας με έναν δάσκαλο του παρελθόντος.
Καλλιτέχνες όπως ο Σεζάν, ο Πικάσο, ο Φραντς Μαρκ αλλά και ο Τζάκσον Πόλοκ έχουν αναφερθεί εκτενώς μέσα από τη δουλειά τους στον Ελ Γκρέκο, ο οποίος κατάφερε αιώνες μετά τον θάνατό του να συνδέσει τον Τιτσιάνο με τους φωβιστές και τον μανιερισμό με τον κυβισμό, τον εξπρεσιονισμό, τον βορτισισμό και την αφαίρεση, μέχρι και τον αφηρημένο εξπρεσιονισμό. Θεωρήθηκε επάξια ένας πρόδρομος της μοντέρνας τέχνης, αφού συνδύασε την ανατολική και τη δυτική παράδοση της εποχής με τη δική του ροπή προς την πρωτοτυπία και αποτέλεσε, έτσι, έναν χαμένο συνδετικό κρίκο στην ιστορία της τέχνης μεταξύ της ζωγραφικής παράδοσης του παρελθόντος και του αντισυμβατικού μοντερνισμού. Η έκθεση αυτή επισφραγίζει την πρωτοτυπία και τη μοναδικότητα του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου στον 21ο αιώνα.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Μουσείο Μπενάκη
Το Μουσείο Μπενάκη συμμετέχει στην έκθεση με τον δανεισμό των δύο σημαντικών έργων του El Greco που ανήκουν στη Βυζαντινή Συλλογή του: «Ο Λουκάς ζωγραφίζει τη Παναγία» και «Η Προσκύνηση των Μάγων». Μετά το τέλος της περιοδικής έκθεσης στο Παρίσι, η εικόνα του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου «Ο Λουκάς ζωγραφίζει τη Παναγία» θα ταξιδέψει στο Art Institute of Chicago για να συμμετάσχει στην έκθεση “El Greco: Ambition and Defiance” (8 Μαρτίου – 21 Ιουνίου 2020).
Info: Grand Palais, Galerie sud-est, avenue Winston Churchill, Paris 8ème, 75008, +33 (0)1 44 13 17 17
Έως τις 10.02.2020
Κεντρική φωτογραφία θέματος: Ταφή του κόμη του Οργάθ (1586-88), Λάδι σε μουσαμά, 480×360 εκ., Τολέδο, Άγιος Θωμάς (λεπτομέρεια)