«Περισσότερα από τριάντα χρόνια μετά, μπορώ να το πω: αυτό το βιβλίο είναι μια απολύτως ελεύθερη εκδοχή της στρατιωτικής και προσωπικής ζωής του δον Χουάν Μπαρτολομέ Αραούχο, ο οποίος τη διηγήθηκε πρώτα στον πατέρα μου και έπειτα σε εμένα». Μέμπο Τζαρντινέλι, Ρεσιστένσια, 2012
Ο επαναστάτης με το ποδήλατο είναι το πρώτο μυθιστόρημα του Αργεντινού συγγραφέα και ακαδημαϊκού Μέμπο Τζαρντινέλι, μιας από τις σημαντικότερες φωνές της λατινοαμερικανικής λογοτεχνίας. Είναι ένα θρυλικό μυθιστόρημα που έχει γνωρίσει πολυάριθμες εκδόσεις και κυκλοφορεί για πρώτη φορά στη χώρα μας από τις εκδό- σεις «Ελληνικά Γράμματα». Αφηγείται την πραγματική ιστορία ενός ανθρώπου που δεν επέτρεψε ποτέ να τον καταβάλουν οι αποτυχίες και που ποτέ δεν έσβησε μέσα του η ελπίδα ότι η φλόγα της επανάστασης θα άναβε ξανά στην τόσο βασανισμένη χώρα του, την Παραγουάη.
Η προσωπική και οικογενειακή ζωή του κεντρικού ήρωα Χουάν Μπαρτολομέ Γαΐτε (Μπαρτόλο), πρώην αξιωματικού του στρατού της Παραγουάης, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη μοίρα της πατρίδας του. Σαν ένα ζωντανό αρχείο μνήμης, στη ζωή του πρωταγωνιστή καταγράφονται και αναβιώνουν σκοτεινές πτυχές της νεότερης ιστορίας της χώρας, από το συλλογικό τραύμα που προκάλεσε η συντριπτική ήττα του 1870 στον πιο αιματηρό πόλεμο της Λατινικής Αμερικής, δηλαδή τον Πόλεμο της Τριπλής Συμμαχίας με τη Βραζιλία, την Αργεντινή και την Ουρουγουάη, μέχρι τις στρατιωτικές κυβερνήσεις και τα πραξικοπήματα, τις αποτυχημένες απόπειρες για δημοκρατική αλλαγή και την τριακονταπενταετή δικτατορία του Αλφρέδο Στρέσνερ (1954-1989).
Ο επαναστάτης με το ποδήλατο εκδόθηκε εννέα χρόνια πριν από την ανατροπή του Στρέσνερ και κυκλοφορούσε ευρέως στη χώρα, πλην όμως κρυφά. Χωρίς να τον έχει κατηχήσει κανείς σε κάποια ιδεολογία, ο Μπαρτόλο είναι πά-ντα «με αυτούς που σκέφτονταν τον κόσμο, που ζητούσαν περισσότερη πραγματι-κή άσκηση δικαιωμάτων, περισσότερη ελευθερία, περισσότερη δικαιοσύνη». Ένας «δημοκράτης αντιφασίστας», σύμφωνα με τον ίδιο. Ο επαναστάτης Μπαρτόλο έχει γνωρίσει καλά τις φυλακές της Παραγουάης και της Αργεντινής, αλλά και τις από- πειρες να τον βγάλουν από τη μέση και, το χειρότερο, τον θάνατο ενός από τα επτά παιδιά του, όταν ο μικρός Μαρσελίνο άνοιξε τον φάκελο με τα εκρηκτικά που οι πράκτορες του Στρέσνερ είχαν στείλει με στόχο τον πατέρα του.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Ο ίδιος, αποφασισμένος να μη διευκολύνει το έργο τους, είναι πάντα προσεκτικός, ειδικά όταν κινείται με το ποδήλατό του, με το οποίο είναι τόσο δεμένος. «Η πιο ανεξίτηλη ανάμνησή μου είναι συνδεδεμένη με ένα ποδήλατο», λέει. Αφοσιωμένος στο όραμα για έναν καλύτερο και δίκαιο κόσμο, ο ήρωας εκεί στο Τσάκο, στα βόρεια σύνορα της Αργεντινής, όπου ζει εξόριστος με την οικογένειά του και ασχολείται με την παραγωγή τούβλων για τα προς το ζην, περιμένει πάντα τους ανθρώπους του που θα τον καλέσουν «να ηγηθεί και πάλι ενός επαναστατικού κινήματος». Γιατί «η επανάσταση πάντα ξαναγεννιέται».
Ο χαρισματικός Μέμπο Τζαρντινέλι φωτίζει σημαντικά πολιτικά γεγονότα με ανα- πάντεχα γλαφυρό τρόπο, δονκιχωτικό ρομαντισμό, αλλά και απαράμιλλο χιούμορ που συνεπαίρνουν τον αναγνώστη. Χωρίς ούτε μια περιττή λέξη στο μεστό κείμενό του, με μια αριστοτεχνική συνομιλία ανάμεσα στο παρελθόν και στο παρόν, στο προ- σωπικό και στο συλλογικό, παρουσιάζει ένα σπουδαίο δείγμα αφηγηματικής τέχνης. Έργο αναφοράς,
Ο επαναστάτης με το ποδήλατο φέρει τα χαρακτηριστικά στοιχεία ενός κλασικού λατινοαμερικανικού μυθιστορήματος και της παράδοσης του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, που καταφέρνει να παραμένει σύγχρονο σχεδόν σαράντα χρόνια μετά την πρώτη του έκδοση, το 1980.
Μέμπο Τζαρντινέλι
Ο ΜέμποΤζαρντινέλι γεννήθηκε και ζει στην περιοχή Τσάκο, στα βόρεια σύνορα της Αργεντινής. Τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε 26 γλώσσες και έχει τιμηθεί με σημαντικά βραβεία, όπως το Romulo Galliegos. Έχει γράψει δέκα μυθιστορήματα, ανάμεσά τους τα: Φλογισμένη σελήνη (εκδόσεις Opera), Santo oficio de la memoria, Imposible equilibrio, Final de novela en Patagonia, El cielo con las manos, ? Por que prohibieron el circo? και La ultima felicidad de Bruno Folner. Συγγραφέας επίσης παιδικής λογοτεχνίας, δεινός δοκιμιογράφος και ακαδημαϊκός, ο Τζαρντινέλι έχει διδάξει σε πανεπιστήμια του Μεξικού και των ΗΠΑ, καθώς και στο Κρατικό Πανεπιστήμιο της Λα Πλάτα, στην Αργεντινή. Είναι επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Πουατιέ (Γαλλία) και του Βορείου Πανεπιστημίου (Παραγουάη). Υπήρξε ιδρυτής και επικεφαλής ενός ιδρύματος στο Τσάκο, το οποίο είναι αφιερωμένο στη διάδοση της ανάγνωσης. Επιπλέον, προωθεί την αλληλεγγύη και το δικαίωμα στη μόρφωση των περιθωριοποιημένων κοινοτήτων της περιοχής του.