Ο Καίσαρας πρέπει να πεθάνει, από τους αδελφούς Ταβιάνι

Η νέα αριστουργηματική ταινία των αδελφών Ταβιάνι με τίτλο «Ο Καίσαρας πρέπει να πεθάνει», έρχεται στους ελληνικούς κινηματογράφους από την Ama Films…

… και θα προβάλλεται στις αίθουσες Άστυ και Δαναός, από την Πέμπτη 27 Σεπτεμβρίου 2012.

Η κάμερα των Πάολο και Βιτόριο Ταβιάνι εισχωρεί στη φυλακή Ρεμπίμπια, στα προάστια της Ρώμης, και καταγράφει τις οντισιόν, τις συζητήσεις και τη διανομή των ρόλων, τις προετοιμασίες, και εντέλει το ανέβασμα της παράστασης “Ιούλιος Καίσαρας”, με πρωταγωνιστές πραγματικούς κρατουμένους των φυλακών.

Το θέατρο βρίσκεται στη φυλακή Ρεμπίμπια, στη Ρώμη. Η παράσταση “Ιούλιος Καίσαρας” του Γουίλιαμ Σαίξπηρ έχει μόλις τελειώσει εν μέσω ενθουσιασμού και επιδοκιμασιών. Τα φώτα σβήνουν και οι ηθοποιοί είναι και πάλι φυλακισμένοι, επιστρέφοντας στα κελιά τους.

Έξι μήνες πρινΈνας δεσμοφύλακας και ο διευθυντής καλλιτεχνικής αναμόρφωσης συζητούν με τους κρατουμένους για ένα νέο πρότζεκτ, το ανέβασμα του “Ιούλιου Καίσαρα” στη φυλακή. Πρώτα γίνεται το κάστινγκ. Στη συνέχεια μελετάται το κείμενο του Σαίξπηρ. Η παγκόσμια γλώσσα του Σαίξπηρ βοηθά τους ηθοποιούς ν’ ανακαλύψουν τους χαρακτήρες τους. Η πορεία μέχρι το ανέβασμα της παράστασης είναι μεγάλη και συνοδεύεται από άγχος, ελπίδα και παιχνίδι. Αυτά είναι τα συναισθήματα των κρατουμένων-ηθοποιών τη νύχτα στο κελί τους, όταν επιστρέφουν από την ημερήσια πρόβα τους.

Ποιος είναι ο Τζιοβάνι που παίζει τον Καίσαρα; Ποιος είναι ο Σαλβατόρε που υποδύεται τον Βρούτο; Για ποια αδικήματα έχει καταδικαστεί και βρίσκεται στη φυλακή; Όλα αυτά δεν τα κρύβει η ταινία των Ταβιάνι. Πολλές στιγμές τα πράγματα δεν είναι εύκολα. Η διαδικασία αυτή δεν απελευθερώνει πάντα τους κρατουμένους, οι οποίοι εξακολουθούν να σκέφτονται τον εγκλεισμό τους και αντιδρούν, αγανακτούν, εξεγείρονται. Υπάρχουν φορές που η παράσταση κοντεύει να ακυρωθεί. Και φτάνει η ημέρα της πρεμιέρας. Φοβισμένοι και ανήσυχοι οι ηθοποιοί αντικρίζουν ένα πολυάριθμο και ετερόκλητο κοινό: τροφίμους φυλακών, ηθοποιούς, φοιτητές, σκηνοθέτες.

Ο “Ιούλιος Καίσαρας” τους φέρνει πίσω στη ζωή, τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή, στο μικρό θέατρο των φυλακών.  Όμως οι τρόφιμοι μετά επιστρέφουν στα κελιά τους. Ακόμη και ο Κάσιος, ένας από τους κεντρικούς χαρακτήρες του έργου, ένας από τους καλύτερους. Είναι στη φυλακή για χρόνια, όμως αυτή τη νύχτα νιώθει μέσα στο κελί του διαφορετικά, κάπως να δυσφορεί. Και όμως παραμένει εκεί. Γυρίζει, κοιτάζει την κάμερα και μας λέει: “Από τότε που ασχολήθηκα με την τέχνη, αυτό το κελί έχει μετατραπεί όντως σε φυλακή.”

Σκηνοθεσία: Πάολο & Βιτόριο Ταβιάνι
Σενάριο: Πάολο & Βιτόριο Ταβιάνι (βασίζεται στο θεατρικό έργο “Ιούλιος Καίσαρας” του Γουίλιαμ Σαίξπηρ)
Φωτογραφία: Σιμόνε Ζαμπάνι
Μουσική: Τζιουλιάνο Ταβιάνι, Καρμέλο Τράβια
Μοντάζ: Ρομπέρτο Περπινιάνι
Σχεδιασμός Παραγωγής: Κλαούντια Τσιρασόλα, Μόνικα Γκάλο
Παραγωγοί: Γκράτσια Βόλπι, Ντονατέλα Παλέρμο, Ανιέσε Φοντάνα, Λάουρα Αντρεΐνι Σαλέρνο, Σεσίλια Βαλμαράνα
Πρωταγωνιστούν: Κόσιμο Ρέγκα, Σαλβατόρε Στριάνο, Τζιοβάνι Αρκούρι, Αντόνιο Φράσκα, Χουάν Ντάριο Μπονέτι, Βιντσέντσο Γκάλο, Ροζάριο Μαχοράνα, Φραντσέσκο Ντε Μάσι, Τζενάρο Σολίτο, Βιτόριο Παρέλα, Πασκουάλε Κραπέτι, Φραντσέσκο Καρουζόνε, Φάμπιο Ριτσούτο, Φάμπιο Καβάλι, Μαουρίλιο Τζιαφρέντα
Διάρκεια: 76΄

Λίγα λόγια για την ταινία:Αν και διανύουν την όγδοη δεκαετία της ζωής τους, οι Πάολο και Βιτόριο Ταβιάνι εντυπωσίασαν στο φετινό Φεστιβάλ Βερολίνου, ενθουσιάζοντας κοινό, δημοσιογράφους και κριτική επιτροπή, και κερδίζοντας την Χρυσή Αρκούδα και το Βραβείο Οικουμενικής Επιτροπής με την ταινία “Ο Καίσαρας Πρέπει να Πεθάνει”. Έχουν λάβει, ακόμη, τα σημαντικότερα βραβεία στην Ιταλία.

Η ταινία “Ο Καίσαρας Πρέπει να Πεθάνει” ξεκίνησε, όπως υποστηρίζουν οι Πάολο και Βιτόριο, όταν επισκέφθηκαν τη φυλακή Ρεμπίμπια, στα προάστια της Ρώμης και συνάντησαν κρατουμένους που συμμετείχαν σε μια εκδήλωση ποίησης με επίκεντρο αποσπάσματα της “Θείας Κωμωδίας” του Δάντη.  Λίγο καιρό αργότερα επέστρεψαν και ρώτησαν τους κρατουμένους αν ήθελαν να συμμετάσχουν σε μια κινηματογραφική διασκευή του “Ιουλίου Καίσαρα” του Γουίλιαμ Σαίξπηρ. Η απάντηση των κρατουμένων και του υπευθύνου της καλλιτεχνικής τους αναμόρφωσης ήταν άμεση και θετική και έτσι έγινε πραγματικότητα η ταινία.

Η ταινία διαρκεί 76 λεπτά, και αποτελεί μια μεταφορά όλο συμβολισμούς, ένα πείραμα, το παιχνίδι αναμόρφωσης, ή καλύτερα τον άκρως ιδιαίτερο τρόπο προσέγγισης της ελευθερίας, με φόντο το αληθινό περιβάλλον των φυλακών.  Πως δηλαδή κλείνεται ο ρεαλισμός σε πλαίσια, και μεταγράφεται διαμέσου της τέχνης ενός κλασικού έργου του Σαίξπηρ. Εντυπωσιακό, ελκυστικό και προκλητικό ντοκιουντράμα, χαρακτήρισε την ταινία των αδελφών Ταβιάνι το έγκριτο περιοδικό Variety.

ΣΚΗΝΟΘΕΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑΜια αγαπημένη φίλη μας εξιστόρησε κάποτε την εμπειρία που είχε από θεατρική παράσταση, λίγα βράδια νωρίτερα. Έκλεγε και μας έλεγε ότι είχε να της συμβεί χρόνια κάτι παρόμοιο. Πήγαμε στο θέατρο, που βρισκόταν στη φυλακή της Ρώμης, Ρεμπίμπια, στην πτέρυγα υψίστης ασφαλείας.

Αφού περάσαμε από πύλες και αντικρίσαμε πολλές κλειστές πόρτες, εντέλει καταλήξαμε σε ένα μικρό θέατρο όπου περίπου 20 τρόφιμοι των φυλακών, μερικοί από τους οποίους έχουν καταδικαστεί σε ισόβια κάθειρξη, συμμετείχαν στο ανέβασμα της “Θείας Κωμωδίας” του Δάντη. Είχαν επιλέξει μερικά αποσπάσματα από την “Κόλαση” και ξαναζούσαν τον πόνο και τα βασανιστήρια του Πάολο και της Φραντσέσκα, του Οδυσσέα και άλλων –που ζούσαν την κόλαση της δικής τους φυλακής.

Ο καθένας μιλούσε στη δική του διάλεκτο, παραλληλίζοντας στιγμές-στιγμές την ποίηση των ιστοριών του Δάντη με τη δική του ζωή. Θυμηθήκαμε τις κουβέντες και τα δάκρυα της φίλης μας. Νιώσαμε την ανάγκη να ανακαλύψουμε μέσω μιας ταινίας μας την ομορφιά αυτών των ερμηνειών που γεννιούνται στα κελιά των φυλακών, από ανθρώπους περιθωριακούς που ζουν μακριά από τον πολιτισμό.

Προτείναμε στον Φάμπιο Καβάλι, υπεύθυνο της καλλιτεχνικής αναμόρφωσης των τροφίμων, να μιλήσει μαζί τους για το ανέβασμα του “Ιούλιου Καίσαρα” του Γουίλιαμ Σαίξπηρ. Συνεργαστήκαμε στενά με τους κρατουμένους: τους κινηματογραφήσαμε στα κελιά τους, στην αυλή της φυλακής, στους υπόλοιπους χώρους της πτέρυγας υψίστης ασφαλείας και φυσικά στη σκηνή του θεάτρου.

Προσπαθήσαμε να αποτυπώσουμε το κοντράστ της σκοτεινής ζωής τους με την ποιητικότητα που αναβλύζει από τα κείμενα και το λόγο του Σαίξπηρ –φιλία και προδοσία, δολοφονία και βασανιστήρια, η τιμή της δύναμης και η αλήθεια. Φτάνοντας βαθιά και εσωτερικά με αυτή τη δουλειά πάνω στο κείμενο του Σαίξπηρ, καταλήξαμε ότι κανείς ανακαλύπτει περισσότερο και καλύτερα τον εαυτό του, ειδικώς όταν αφήνει τη σκηνή και τον κόσμο της ώστε να επιστρέψει στα στενά, περιοριστικά όρια του κελιού του.

ΦΕΣΤΙΒΑΛ | ΒΡΑΒΕΙΑ | ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ
Ο “Καίσαρας Πρέπει να Πεθάνει” προβλήθηκε τον Φεβρουάριο του 2012 στο Φεστιβάλ Βερολίνου, όπου προκάλεσε αίσθηση στο κοινό και συζητήθηκε εντόνως από δημοσιογράφους, κριτικούς κινηματογράφου και κινηματογραφιστές. Κέρδισε την Χρυσή Αρκούδα Καλύτερης Ταινίας και το Βραβείο της Οικουμενικής Επιτροπής, προκαλώντας συζητήσεις για τη μεγαλειώδη επιστροφή τους.

Η ταινία βέβαια διακρίθηκε και στα εγχώρια βραβεία στην Ιταλία. Στα David di Donatello ήταν υποψήφια σε οχτώ κατηγορίες, κερδίζοντας εκείνα της Καλύτερης Ταινίας, Σκηνοθεσίας, Παραγωγής, Μοντάζ και Ήχου. Ήταν επίσης υποψήφια στις κατηγορίες Καλύτερης Ταινίας και Σκηνοθεσίας στις ιταλικές Χρυσές Σφαίρες. Ενώ στα βραβεία της Ένωσης Ιταλών Δημοσιογράφων κέρδισε την Ασημένια Κορδέλα της χρονιάς.

Η ταινία των αδελφών Ταβιάνι θα διαγωνιστεί για τα Βραβεία Καλύτερης Ταινίας και Κοινού στα φετινά Ευρωπαϊκά Βραβεία Κινηματογράφου, που θα ανακοινωθούν την 1η Δεκεμβρίου στη Μάλτα.

ΠΑΟΛΟ και ΒΙΤΟΡΙΟ ΤΑΒΙΑΝΙ
Ιταλοί σκηνοθέτες και σεναριογράφοι. Ο Πάολο είναι 81 και ο Βιτόριο 83 ετών. Γεννήθηκαν στο χωριό Σαν Μινιάτο της Τοσκάνης. Σπούδασαν στο Πανεπιστήμιο της Πίζας, μουσικολογία και ιστορία της τέχνης ο Πάολο και νομική ο Βιτόριο, αλλά στράφηκαν γρήγορα στον κινηματογράφο. Μεγάλη τους επιρροή θεωρείται ο Ρομπέρτο Ροσελίνι, του οποίου αργότερα υπήρξαν βοηθοί.

Αρχικά ασχολήθηκαν με την κριτική κινηματογράφου και τη δημιουργία κινηματογραφικών λεσχών στην περιοχή τους. Στη συνέχεια υπήρξαν σκηνοθέτες πολλών ντοκιμαντέρ για την ιταλική τηλεόραση, ενώ γύρισαν και μικρού μήκους ταινίες. Πρώτη τους ταινία είναι το ντοκιμαντέρ μικρού μήκους “Σαν Μινιάτο” (συνεργάστηκαν στο σενάριο οι Βαλεντίνο Ορσίνι και Τσέζαρε Ζαβατίνι), με θέμα τη ναζιστική θηριωδία που έπληξε το χωριό τους. Το ίδιο θέμα θα τους απασχολήσει αργότερα στην ταινία “Η Νύχτα του Σαν Λορέντζο”.  Το 1962 πραγματοποίησαν το ντεμπούτο τους με τη μεγάλου μήκους ταινία “Ένας άντρας στην Πυρά”, σε συσκηνοθεσία με τον Βαλεντίνο Ορσίνι. Η συνεργασία τους συνεχίστηκε και στην επόμενη ταινία, τους “Παράνομους του Έρωτα”.

Διακρίνονται για το νεορεαλιστικό τους στυλ, μια και προσλαμβάνουν ερασιτέχνες ηθοποιούς και χρησιμοποιούν το φυσικό φως. Το στυλ αυτό, αρκετά χρόνια αργότερα, το εγκαταλείπουν καθότι εμπόδιζε το καλλιτεχνικό τους όραμα, όπως οι ίδιοι είχαν δηλώσει. Κάθε ταινία των Ταβιάνι μοιάζει σαν ένα κεφάλαιο ενός μεγάλου βιβλίου, που συγγράφουν οι ίδιοι από τις αρχές της δεκαετίας του 1960. Βαθιά επηρεασμένοι από τις αντιφασιστικές απόψεις και τους διωγμούς που υπέστη ο δικηγόρος πατέρας τους, οι ταινίες τους είναι σε ένα βαθμό αυτοβιογραφικές και εστιάζουν στη βία και την αδικία που υφίστανται οι αδύναμοι και αθώοι. Ένα άλλο κομμάτι που τους απασχολεί είναι να εξετάζουν τον καθοριστικό ρόλο της θρησκείας και της παράδοσης στη ζωή των ανθρώπων.

Ακόμη, διακρίνονται για το ημι-ντοκιμαντερίστικο στυλ τους, που αποτυπώνεται ξεκάθαρα και στην τελευταία μεγάλη επιτυχία τους, “Ο Καίσαρας πρέπει να Πεθάνει”. Επίσης, ο φιλοσοφικός τους στοχασμός και η μαρξιστική, ουμανιστική και επαναστατική τους ματιά, αποτελούν σημαντικά στοιχεία στην κινηματογράφηση τους. Η αισθητική τους είναι επηρεασμένη από μουσικές φόρμες, και χρησιμοποιούν ως κύριο αφηγηματικό μέσο την ποιητική αλληγορία. Έχουν γυρίσει περισσότερες από 20 ταινίες για την τηλεόραση και τον κινηματογράφο από τη δεκαετία του 1960, και συνεχίζουν ακόμη, με αποκορύφωμα τη φετινή βράβευση τους στο Φεστιβάλ Βερολίνου με τη Χρυσή Αρκούδα Καλύτερης Ταινίας για το ντοκιουντράμα “Ο Καίσαρας πρέπει να πεθάνει”. Είναι “υπεύθυνοι” για μερικές από τις καλύτερες ταινίες του ευρωπαϊκού κινηματογράφου του 20ου αιώνα.

Θεωρούνται οι τελευταίοι μεγάλοι auteurs του άλλοτε κραταιού ιταλικού κινηματογράφου. Έχουν κερδίσει στην καριέρα τους βραβεία στα Φεστιβάλ Καννών (μεταξύ άλλων, τον Χρυσό Φοίνικα για τον “Πατέρα Αφέντη”), Βενετίας (τιμήθηκαν το 1986 με το Χρυσό Λιοντάρι για το σύνολο της καριέρας τους), Βερολίνου, Μόντρεαλ,  Μόσχας, Βαγιαδολίδ, κ.ά.

Φιλμογραφία (Επιλεγμένη) Ο Καίσαρας πρέπει να Πεθάνει – 2012
Εκλεκτικές Συγγένειες – 1996
Φιορίλε – 1993
Χάος – 1984
Η Νύχτα του Σαν Λορέντζο – 1982
Πατέρας Αφέντης – 1977
Αλόζανφαν – 1974
Ο Σαν Μικέλε είχε έναν κόκορα – 1972