Ο Κος Τέρνερ, του Μάικ Λι

Η νέα ταινία του Μάικ Λι, Ο Κος Τέρνερ, που κέρδισε το Α’ Ανδρικού Ρόλου στο Φεστιβάλ Καννών και στα Ευρωπαϊκά Βραβεία Κινηματογράφου, για την εκπληκτική ερμηνεία του αξεπέραστου Τίμοθι Σπολ ως Γουίλιαμ Τέρνερ, έρχεται στις ελληνικές αίθουσες 8 Ιανουαρίου 2015, σε διανομή Odeon.

Ο κινηματογραφικός μετρ του κοινωνικού ρεαλισμού και διακεκριμένος Βρετανός σκηνοθέτης, Μάικ Λι, καλλιτεχνικά πιο ώριμος από ποτέ, αποφασίζει να εγκαταλείψει προς στιγμήν την αγαπημένη του σύγχρονη βρετανική καθημερινότητα και να καταπιαστεί με μια υπέροχη, και ισχυρή, αληθινή ιστορία.

Ο επτά φορές προτεινόμενος για Όσκαρ, σκηνοθέτης των επιτυχημένων ταινιών «Μυστικά και Ψέματα», «Τυχερή κι Ευτυχισμένη», «Όλα ή Τίποτα», «Γυμνός» και «Μια Χρονιά Ακόμη» μας μεταφέρει αυτή τη φορά στην τελευταία περίοδο της ζωής του “εθνικού” ζωγράφου της Αγγλίας. Ο λόγος για τον Τζόζεφ Μέιλορντ Γουίλιαμ Τέρνερ, έναν θρύλο της καλλιτεχνικής ζωής και ίσως τον πιο αφοσιωμένο εικαστικό καλλιτέχνη που έζησε και δημιούργησε στην Αλβιώνα.

Ο Γουίλιαμ Τέρνερ, καταφανώς επηρεασμένος από τον θάνατο του πρώην μπαρμπέρη πατέρα του, βρίσκει καταφύγιο και έμπνευση στην αγκαλιά της προσφάτως χωρισμένης χήρας και ιδιοκτήτριας μιας παραθαλάσσιας πανσιόν, της κας Μπουθ. Ο κος Τέρνερ έχει ήδη μπει στο τελευταίο τμήμα της πλούσιας και πολυταξιδεμένης ζωής του και ενώ έχει πλέον αποφασίσει να συνεχίσει τη ζωή του με την κα Μπουθ, δεν παύει να δέχεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα τις απρόσκλητες επισκέψεις της ανυπόφορης, πλέον, Σάρα Ντάνμπι. Η Σάρα ήταν μια παλιά ερωμένη του, η οποία ισχυρίζεται ότι έχει φέρει στη ζωή τις δυο κόρες του Τέρνερ, γεγονός το οποίο ο ίδιος αρνείται πεισματικά.

Ο καταξιωμένος, πλην φοβερά εκκεντρικός, ζωγράφος απολαμβάνει σταθερά τη φιλοξενία των αριστοκρατών γαιοκτημόνων της εποχής. Επισκέπτεται οίκους ανοχής, γοητεύεται απερίγραπτα από την επιστήμη, τη φωτογραφία και τους σιδηροδρόμους και παρότι ο ίδιος είναι φύσει αναρχικός, αποτελεί ένα από τα πιο δημοφιλή μέλη της Βασιλικής Ακαδημίας των Τεχνών – την οποία δεν ξεχνά να αναστατώνει, τακτικά, με τα καμώματά του. Ανάμεσα στις αναρίθμητες απρόβλεπτες πράξεις του συγκαταλέγεται και η οριακά αυτοκτονική απόφαση του να δέσει τον εαυτό του πάνω σε μια βάρκα, εν μέσω φονικής καταιγίδας, προκειμένου να καταφέρει να αποτυπώσει στον καμβά μια χιονοθύελλα.

Έχει τόσους ορκισμένους θαυμαστές και φίλους, όσους και πολέμιους. Αρνείται μια εξωφρενική για την εποχή προσφορά 100.000 λιρών για τη απόκτηση του συνόλου των έργων του από έναν εκατομμυριούχο, γιατί αποφάσισε να δωρίσει την καλλιτεχνική του κληρονομιά στο βρετανικό έθνος – και αυτό φυσικά τη στιγμή που γνώριζε πως η Βασίλισσα Βικτόρια απεχθάνεται τους πίνακές του! Μιλάμε ξεκάθαρα για έναν από τους πιο αντιφατικούς αλλά και χαρισματικούς χαρακτήρες της ιστορίας της Τέχνης. Έναν άνθρωπο που αγαπήθηκε τόσο βαθιά και στωικά από μια σπιτονοικοκυρά – την οποία δεν διστάζει να εκμεταλλευτεί σεξουαλικά, ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Έναν άνθρωπο που μέχρι και τις τελευταίες μέρες της ζωής του ζούσε με σπουδαία μυστικά και ανοικονόμητο συναίσθημα.  

Σημείωμα του σκηνοθέτη

Πίσω στα τέλη του αιώνα, ενώ ολοκλήρωνα την «Παράσταση μιας Ζωής», έγραφα ότι ήταν μια ταινία για όλους εμάς “που υποφέρουμε και πασχίζουμε για να κάνουμε τους ανθρώπους να γελάσουν”. Τώρα στρέφω ξανά την κάμερα προς εμάς, την “ομάδα ανθρώπων” που προσπαθούμε να είμαστε καλλιτέχνες και αγωνιζόμαστε για να υπερασπιστούμε την απόπειρά μας αυτή. Είναι, ξεκάθαρα, σπουδαία υπόθεση – με όλες τις δυσκολίες της – η προσπάθεια να κάνεις τους ανθρώπους να γελούν, όμως το να πασχίζεις να τους κάνεις να αισθανθούν τη βαθιά, πανέμορφη, επική, ανεξάντλητη ομορφιά και το τρομακτικό δράμα του να είσαι ζωντανός στον πλανήτη ετούτο, είναι κάτι εξωπραγματικό… Κάτι που λίγοι πραγματικά το καταφέρνουν, αν και πολλοί είμαστε αυτοί που το επιχειρούμε.

Ο Τέρνερ φυσικά τα κατάφερε όλα αυτά. Γιατί ήταν ένας γίγαντας της τέχνης, προσηλωμένος και χωρίς συμβιβασμούς, με επαναστατική οπτική, εξαιρετικά παραγωγικός, επαναστατικός στην προσέγγισή του, άψογος στην τέχνη του και διορατικός, με όραμα ξεκάθαρο. Ωστόσο ήταν άνθρωπος εκκεντρικός, αναρχικός, ευάλωτος, ατελής, ασταθής και μερικές φορές ακόμη και άξεστος. Μπορούσε να γίνει εγωιστής και υποκριτικός, κακός αλλά την ίδια στιγμή και γενναιόδωρος, ενώ την ίδια στιγμή ικανός να δώσει πάθος και ποιητική προσέγγιση στην καθημερινότητα.

Η ταινία αγκαλιάζει τις αντιθέσεις, τις αντιπαραβολές και τις εντάσεις ανάμεσα στον θνητό κο Τέρνερ και το διαχρονικό έργο που άφησε πίσω του ως αιώνια πολιτιστική κληρονομιά, ανάμεσα στην αδυναμία αλλά και το σθένος του χαρακτήρα του. Είναι επίσης μια προσπάθεια να μας θυμίσει τις δραματικές αλλαγές που συνέβησαν στη ζωή του κατά την τελευταία περίοδο της γεμάτης ζωής του.

Μάικ Λι       

Στοιχεία ταινίας:

Ο Κος Τέρνερ | Mr. Turner