Ο κύκλος της ζωής: Έκθεση στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης

Το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης εγκαινιάζει την έκθεση με τίτλο «Ο κύκλος της ζωής», που περιλαμβάνειέργα των καλλιτεχνών Φίλιππου Τσιάρα και Χριστόφορου Δουλγέρη, τηνΤρίτη 20 Αυγούστου 2013, στις 20.00.

Η έκθεση, θα διαρκέσει έως και το τέλος Νοεμβρίου 2013.

Το ζήτημα που εξετάζει η έκθεση είναι ο τόπος και οι τόποι διαμέσου της ιστορίας της σύγχρονης τέχνης και η υπέρβαση της πραγματικότητας με τη σουρεαλιστική ματιά των δύο καλλιτεχνών.

Ο Φίλιππος Τσιάρας που ζει και εργάζεται στις Η.Π.Α. αναδημιουργεί εικόνες αυτοαναστοχασμού ενώ συνθέτει μέσα από τις μνήμες του κόσμου του υγρού στοιχείου τη μνήμη του σύμπαντος. Στην έκθεση συμπυκνώνει μία αναδρομή με έργα από τις σειρές ,”SUPEREAL” που είχε παρουσιαστεί στο Μουσείο φωτογραφίας Θεσσαλονίκης και πρόσφατα στη Μόσχα από το ”StellaArtFoundation”, όπως και από τη νέα σειρά “Ο κύκλος της ζωής “.

Ο Χριστόφορος Δουλγέρης εκθέτει από το φωτογραφικό του αρχείο της πόλης του Ρεθύμνου από τα χρόνια της δεκαετίας 1990 σε αντιπαράθεση με έργα τωρινής δουλειάς του πάνω στο ίδιο ακριβώς θεματικό πλαίσιο. Τα σημεία που παρατηρεί ο φακός του Δουλγέρη αντιμετωπίζονται ως θέσεις της καθημερινής ζωής.

Παράλληλα υπάρχει ένα μικρό κομμάτι κοινής δουλειάς των δύο καλλιτεχνών με φωτογραφίες του Δουλγέρη με θέμα το Ρέθυμνο όπου ο Φίλιππος Τσιάρας επεμβαίνει με φωτομοντάζ προσθέτοντας τους δικούς του κύκλους της ζωής στην καθημερινότητα των κτιρίων.

Η έκθεση η οποία συνοδεύεται από δίγλωσσο κατάλογο, πραγματοποιείται με την ευγενική χορηγία της ConcordConsultingServices.

Με την αφορμή οι δύο καλλιτέχνες εμφανίζονται σε ρόλο φωτογράφων αλλά και επιμελητών με την έκθεση Ithacareturned, που οργανώθηκε και παρουσιάστηκε στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Επιστροφή στην Ιθάκη 2013 και τώρα παρουσιάζεται στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης.

Πρόκειται για μία επιλογή με έργα Ελλήνων και διεθνών καλλιτεχνών στο ζήτημα του ταξιδιού, της μεταμόρφωσης, της διαδρομής.

Στην έκθεση συμμετέχουν οι καλλιτέχνες:

Bedri Baykam, David Galjaard, Juliane Herrmann, Knut Lsg Hybinette, Eugene Lemay, Takeshi Moro, Sophie Tianxin Chen, Λυδία Βενιέρη, Άγγελος Γαβριάς, Γιώργος Γυπαράκης, Χριστόφορος Δουλγέρης, Πάνος Κοκκινιάς, Γεωργία Κοτρέτσος, Αλέξανδρος Λαμπροβασίλης, Καμίλο Νόλας, Απόστολος Παλαβράκης, Νατάσσα Παπαδοπούλου, Κώστας Παππάς, Κώστας Πηγαδάς, Έλενα Πόκα, Λουκάς Σαμαράς, Γιώργος Τσεριώνης, Φίλιππος Τσιάρας, Παύλος Φυσάκης, Ασπάσιος Χαρωνιτάκης.

Ο Κύκλος της Ζωής:

Δύο καλλιτέχνες, διαφορετικής γενιάς και εμπειρίας, ανταλλάσουν την έρευνα, τη σκέψη και τα ζητήματα της προσωπικής τους δουλειάς, επιχειρώντας, εκτός των άλλων και μία υπέρβαση. Εκείνη, της παραγωγής του κοινού έργου.

Το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης, υποδέχεται τον διεθνή Έλληνα της διασποράς Φίλιππο Τσιάρα και τον Χριστόφορο Δουλγέρη που, τώρα ανοίγεται στον κόσμο ως προς τις επιλογές και τις συμμετοχές του, σε μια κοινή έκθεση. Ο τόπος και οι τόποι, διαμέσου της ιστορίας της σύγχρονης τέχνης, το πρώτο θεματικό ζητούμενο και η υπέρβαση της πραγματικότητας με την σουρεαλιστική, ενίοτε, ματιά των δύο τους, το δεύτερο.

Ενδιαφέρον;

Κάθε εποχή, αντικαθιστά στη ζωγραφική, στην γλυπτική, στην όποια έκφραση τους καθιερωμένους “θεούς”, για να δημιουργήσει τους ημίθεους του δικού της κόσμου. Πόση διάρκεια θα έχουν αυτοί οι ημίθεοι, δεν έχει και τόση σημασία όσο ότι υπάρχουν, υπερασπίζονται το σήμερα, ακόμη και όταν νοσταλγούν. Εξ’ άλλου, όπως έγραψε και ο Χένρυ Τζέιμς στη “Μαντόνα του μέλλοντος”, η τέχνη δεν μπορεί παρά να ταυτίζεται με ένα χαμένο παράδεισο.

Ο ρόλος του καλλιτέχνη, παραμένει εσαεί η ανίχνευση του κόσμου του, διαμέσου της βιωματικής και της επίκτητης εμπειρίας. Τι νόημα θα είχε εξ’ άλλου η τέχνη, αν δεν εμπεριείχε την προσωπική αλήθεια της ζωής του καθενός; Από τα ίχνη στα βράχια, στους βωμούς αργότερα και στα μαντεία έως τους ναούς και τα μέγαρα, ο κύκλος της ζωής επανέρχεται, ως αίτημα. Ο σύγχρονος καλλιτέχνης, γνώστης καλός, του πραγματικού κόσμου, από το όποιο απτικό αντικείμενο έως εκείνο της ψηφιακής εικόνας, δημιουργεί, υπερασπίζεται, ανταλλάσει. Κανόνες και προβληματισμοί, αναφορές και έννοιες της πολιτιστικής μνήμης και της παρατήρησης του περιβάλλοντος, εικόνες εσωτερικές στην τεράστια παραγωγή της ταυτότητας της, καλά μοιρασμένης σε όλους μέσα από την Δημοκρατία του Διαδικτύου. Και, αν ο Ζίγκμουντ Φρόιντ επιχείρησε να ψυχαναλύσει τον Λεονάρντο Ντα Βίντσι, τα όνειρα και τους φόβους της μεγάλης μορφής της Αναγέννησης μέσα από το πρόσωπο της Τζοκόντα, ο δικός μας χρόνος, δεν έχει παρά να παρατηρεί τα σχήματα και τις μορφές που δημιουργεί ο καλλιτέχνης. Εκεί, θα βρει, και ίσως ερμηνεύσει, τα φετίχ που παραπέμπουν στα συνθήματα των δρόμων του Ρεθύμνου (όπως στην περίπτωση του Δουλγέρη) ή στα σήματα που υπενθυμίζουν την 11η Σεπτεμβρίου στη Νέα Υόρκη (όπως στην περίπτωση του Φιλίππου Τσιάρα).

Ο Φίλιππος Τσιάρας, γιος μιας οικογένειας από τη Λάρισσα που, στα χρόνια του ελληνικού εμφύλιου, μετανάστευσε στις ΗΠΑ, μπήκε βαθιά στην ποίηση πριν ανακαλύψει τη φωτογραφία και από εκεί την ζωγραφική. Ευρηματικός και ακούραστος, επεξεργάζεται ιδέες και διαθέσεις, μέσα από θέματα όπως, τα πολύχρωμα βάζα, τα γοβάκια, τα πιστόλια ή τα αεροπλανάκια, τα άλογα και τους κύκλους. Παραμένει, μία απολύτως cult προσωπικότητα, ένας σουρεαλιστής που, συνενώνει στις καινοτόμες αντιλήψεις του, τις διαφορετικές κουλτούρες που τον έθρεψαν και το πάθος μιας άνευ όρων και ορίων, δημιουργικότητας. Τα έργα του, βρίσκονται στα μεγάλα μουσεία του κόσμου αλλά και στις σημαντικότερες και εγκυρότερες, διεθνείς εκδόσεις. Άνετα, οργανώνει ένα πεδίο λιτό, μονοχρωματικό, αφαιρετικό και ενίοτε φορμαλιστικό για να περάσει αβίαστα σε ζητήματα μιας ελεύθερης σκηνοθεσίας στον καμβά. Σ’ αυτή τη δεύτερη περίπτωση, τόσο συμβατή στην προσωπικότητα του Τσιάρα, η ζωγραφική, αναδημιουργεί εικόνες αυτοαναστοχασμού αλλά και εξωστρέφειας παράλληλα, βγάζοντας τη γλώσσα στο ιδανικό αριστούργημα της “υψηλής” τέχνης, διατηρώντας, ωστόσο, έντονη την αύρα μιας πλοκής δίχως τέλος στην νοσταλγία του μύθου.

Στον Κύκλο της ζωής, ο Φίλιππος Τσιάρας συνθέτει μέσα από τις μνήμες του κόσμου του υγρού στοιχείου (οι υδατογραφίες παραμένουν ένα ιδανικό εννοιολογικό υλικό) που, αποκτά οργανικότητα με τη χρήση του χρώματος. Αλλά και η μνήμη του σύμπαντος, μέσα από τον Κύκλο της Γης ή της σελήνης παραμένει ένα θέμα που, εκφράζει τη νοσταλγία για Πολιτισμούς παρελθόντες αλλά εσαεί ζωντανούς. Αυτοί οι Πολιτισμοί που, μελέτησαν το σύμπαν σε σχέση με τον κύκλο της ζωής και συνεχίζουν να εκφράζουν την επιθυμία της παρατήρησης και του συλλογισμού, στα σύμβολα της Μάνταλα, για παράδειγμα.

Ο Χριστόφορος Δουλγέρης, διαθέτει ένα μεγάλο φωτογραφικό αρχείο της πόλης του Ρεθύμνου, από τα χρόνια της δεκαετίας 1990, όταν φοιτούσε στο Πανεπιστήμιο της πόλης. Η παρατήρηση των κτηρίων και των δρόμων, παραμένει κριτική. Καμία ωραιοποίηση. Μία κλασική ελληνική επαρχιακή πόλη, κακοποιημένης, όπως όλες οι πόλεις του τόπου μας από τη συμπεριφορά των νεοελλήνων και την απάθεια που, διασώζεται από τη θάλασσα και το κλέος του εξαιρετικού οικισμού στις παρυφές της Fortezza και της παλιάς βυζαντινής και μεταβυζαντινής πόλης. Οι κατακτητές της Ενετοί, άφησαν εκπληκτικά δείγματα του πολιτισμού τους, στα οποία, οι επόμενοι κατακτητές, οι Τούρκοι, εμπλούτισαν με τον δικό τους ύφος.

Τα σημεία που παρατηρεί ο φακός του Δουλγέρη δεν επιλέγονται ως “πιτορέσκα” αλλά ως θέσεις της καθημερινής ζωής. Μπορούν να είναι αναγνωρίσιμα μπορεί και όχι. Ο καλλιτέχνης, μετά πάροδο 20 χρόνων, φωτογραφίζει εκ νέου τα ίδια αυτά θέματα και σχολιάζει εκ νέου. Έχει πολύ ενδιαφέρον το ζήτημα της επεξεργασίας των παλιών και των νεότερων φωτογραφιών, η όποια μετάλλαξη του κοινωνικού ιστού και η ρέμβη ή η βιαιότητα που προκαλεί στο βλέμμα του θεατή. Ο Χριστόφορος Δουλγέρης, μεταξύ πραγματικής ζωής και διακριτικού σουρεαλισμού, επιμένει στην πόλη που, αγαπά και παρατηρεί με διαφορετικούς τρόπους, από διαφορετικές γωνίες άρα και προσεγγίσεις.

Το κομμάτι της κοινής δουλειάς των δύο καλλιτεχνών που εκθέτουν στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης, αφορά σε μερικές φωτογραφίες του Δουλγέρη με θέμα το Ρέθυμνο όπου ο Φίλιππος Τσιάρας επεμβαίνει με φωτομοντάζ, προσθέτοντας του δικούς του κύκλους της ζωής, στην καθημερινότητα των κτηρίων. Η έκθεση, παρακολουθεί την πορεία των δύο, πολύχρονη του Τσιάρα, περισσότερο βραχεία του Δουλγέρη και λύνει τα ζητήματα που θέτουν και οι δύο, πρώτα, στον κρυφό χώρο του καθενός και στη συνέχεια στην εικαστική τους δημιουργία. Και αφού η έκθεση φιλοξενείται στο δημόσιο χώρο, το πώς και το γιατί των έργων και των εννοιών που εγκλείουν, φεύγει από τον καλλιτέχνη και φτάνει στο θεατή που θα αναδημιουργήσει τα έργα, σύμφωνα με τις δικές του μύχιες σκέψεις και επιθυμίες.

Μαρία Μαραγκού

Κριτικός Τέχνης

Καλλιτεχνικός Διευθυντής Μ.Σ.Τ. Κρήτης