Ο Μάλκολμ Λόουρι μέσα από το «Ουλτραμαρίν» μας ταξιδεύει στις απέραντες θάλασσες του ανθρώπου

Ο συγγραφέας του κορυφαίου βιβλίου «Κάτω από το ηφαίστειο», που επίσης κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο σε νέα μετάφραση, μας συστήνεται μέσα από το «Ουλτραμαρίν», μιας και αποτελεί το πρώτο του μυθιστόρημα. Είναι ένα μυθιστόρημα ναυτικό και μύησης στον χώρο των ταξιδιών και των καραβιών που πηγαίνουν τα όνειρα του ανθρώπου για μια καλύτερη ζωή ακόμα πιο πέρα. Το μυθιστόρημα αυτό είναι στον απόηχο και στην κληρονομιά που έχτισαν συγγραφείς όπως ο Τζόζεφ Κόνραντ, ο Γουίλιαμ Γκόλντινγκ, ο Χέρμαν Μέλβιλ, ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ και τόσοι άλλοι που μέσα από τα προσωπικά τους βιώματα άντλησαν εμπειρίες και τις κατέγραψαν στα βιβλία τους. Ο Λόουρι το ίδιο επιτυγχάνει μέσα από ένα βιβλίο που καθηλώνει τον αναγνώστη μέσα από την ιστορία του πρωταγωνιστή Ντέινα Χίλιοτ, ενός νέου που όπως πολλοί της ηλικίας του φεύγει μακριά από όλους και από όλα για να ζήσει ένα όνειρο, αυτό που χαρίζει το ταξίδι στα πέρατα του κόσμου.

Ένας νεαρός ταξιδευτής και μαχητής των θαλασσών σε μια περιπέτεια δίχως τέλος

Το βιβλίο του Λόουρι θυμίζει όμως και βιβλία όπως τα Χρόνια μαθητείας του Βίλχελμ Μάιστερ του Βόλφγκανγκ φον Γκαίτε με την έννοια πως είναι ένας νέος που ανακαλύπτει τον κόσμο, τις φοβίες του, τα λάθη του, τις δυσκολίες της συναναστροφής με τους ανθρώπους γύρω του και σαφώς τους κινδύνους που ελλοχεύουν σε κάθε σημείο όπου βρίσκεται. Το Οιδίπους Τύραννος, το πλοίο με το οποίο μπαρκάρει, είναι ένα πλοίο μικρόκοσμος αυτού που ο ίδιος θα συναντήσει στην πορεία της ζωής του όταν θα σταματήσει κάποτε να ταξιδεύει. Είναι ένα πλοίο με όνομα μυθικό όπως μυθικό επιθυμεί διακαώς να είναι και το ταξίδι του στις διάφορες πόλεις που θα επισκεφθεί. Δεν έχει προηγούμενη εμπειρία άρα κάθε νέο ερέθισμα είναι για αυτόν και κάτι το διαφορετικό, η απειρία του και η άγνοιά του είναι εύφορο έδαφος για να μάθει πώς να αντιμετωπίζει δύσκολες καταστάσεις και πώς να ελίσσεται αποφεύγοντας κακοτοπιές.

Ο Χίλιοτ ζει την κάθε μέρα ξεχωριστά και απολαμβάνει τις ώρες στο πλοίο γνωρίζοντας πως αυτά που αντικρύζει μπορεί και να τα αντικρύζει για μία και τελευταία φορά. Περιπλανιέται σε μέρη άγνωστα και ζει μια συγκλονιστική περιπέτεια στα πέρατα του κόσμου και στα διάφορα λιμάνι γνωρίζοντας διαφορετικούς ανθρώπους και πολιτισμούς, ένα προνόμιο που έχουν μόνο οι ταξιδευτές. «Έξω, στο κατάστρωμα, όπου θα ‘πρεπε να χορέψω με άγρια χαρά, νιώθω τη διάθεση της ξεχωριστής αυτής νύχτας να παίρνει ήδη τη θέση της · η διάθεση του καιρού που σταλάζει τη βροχή του μέρα απ’ την ομίχλη εξαφανίζεται και ξαναζωντανεύει η διάθεση του βρυχώμενου λιονταριού και της τίγρης, η διάθεση του δολοφόνου. Τα σχοινιά φαντάζουν μαργαριταρένια απ’ την ομίχλη · η σιδερένια πλώρη υψώνεται αργά στη λευκασμένη απ’ τη βροχή φουσκοθαλασσιά · η σειρήνα αντηχεί στη διαπασών {…}». Είναι τα στοιχεία της φύσης που πολλές φορές αιχμαλωτίζουν την προσοχή μας και κόβουν την ανάσα, είναι αυτά τα θηρία της θάλασσας που δεν αφήνουν σε ησυχία τον νου, έτσι και με τον νεαρό Χίλιοτ.

Μέσα στην καθημερινότητα που είναι πολλές φορές η πιο δύσκολη συνθήκη, καθώς υπάρχει τριβή στις ανθρώπινες σχέσεις, υπάρχουν και εκλάμψεις ευτυχίας για τον νεαρό Χίλιοτ, ο οποίος μαθαίνει να ανταπεξέρχεται όπως ο Βίλχελμ Μάιστερ στο περίφημο μυθιστόρημα του Γκαίτε. Όλο αυτό το σκηνικό είναι ένα είδος εκπαίδευσης για τον ίδιο, να εκτελεί σωστά τις εντολές των ανωτέρων του και να νιώθει και ο ίδιος μια κάποια ισορροπία στην προσωπική του ζωή. Το Ουλτραμαρίν δεν είναι απλά μια ιστορία αφήγησης της ζωής ενός νεαρού, είναι η ιστορία ωριμότητας και επαφής με την σκληρότητα ενός κόσμου που πάντα μας εκπλήσσει πιο πολύ για την μοχθηρία του παρά για την καλοσύνη του. Αυτό το χαρακτηριστικό θα το νιώσει ο Χίλιοτ στο πετσί του καθώς περνάει αμέτρητες ώρες στο πλοίο και στα λιμάνια όπου σταθμεύει. Είναι το μεγαλύτερο σχολείο για αυτόν και μια μαθητεία που όμοιά της δεν υπάρχει καθώς οι συνθήκες των ταξιδιών έχουν πολλές αναποδιές.

Ο Χίλιοτ είναι κατά μία έννοια το άλλο εγώ του ίδιου του Λόουρι, άρα καθρεφτίζει εμμέσως πλην σαφώς τις δικές του αγωνίες, τις δικές του ανησυχίες, τα δικά του συναισθήματα μέσα από ένα πρόσωπο που μοχθεί να ζήσει και να επιζήσει. Είναι αδιαμφησβήτητα ένας συνεχόμενος και ενδελεχής αγώνας επιβίωσης μακριά από την οικογένεια και κυρίως μακριά από την αγαπημένη του Τζάνετ που την έχει αφήσει πίσω για να δοκιμάσει τις τύχες του σε μια δουλειά που είναι σκληροτράχηλη. Άγνωστος μεταξύ αγνώστων παίζει με την μοίρα του καθημερινά και είναι εκείνος που την ορίζει σε μια παρτίδα σκάκι όπου κάθε κίνηση πρέπει να είναι μετρημένη. Πώς είναι όμως δυνατόν στην ηλικία των δεκαεννέα ετών να γνωρίζεις και να έχεις έμφυτη όλη την σοφία του κόσμου; Είναι λοιπόν μία εκκίνηση στη γραμμή και μια διαδρομή που μόλις ξεκίνησε για τον νεαρό Χίλιοτ.

Μακριά από αυστηρούς λογοτεχνικούς περιορισμούς και ουσιαστικά αυτοδίδακτος, ο Λόουρι πραγματεύτηκε την ίδια τη ζωή και την κατέθεσε με την ψυχή του έτσι όπως ο ίδιος τη βίωσε και την επιθύμησε, σαν ένας σύγχρονος θαλασσοπόρος που περιπλανήθηκε στη θάλασσα για να γεννήσει με τη γραφή του τις δικές του λογοτεχνικές πολιτείες και τους δικούς αφηγηματικούς κόσμους. Η γραφή του Λόουρι είναι βαθιά ανθρώπινη και αναμφίβολα στοχαστική καθώς στα μάτια του Χίλιοτ αντικατοπτρίζεται και καθρεφτίζεται κάθε νεαρό αγόρι που προσπαθεί να σταθεί στα πόδια του και να γίνει από αγόρι άντρας, να ζήσει στο έπακρο τη ζωή και να μην φοβηθεί το σκοτάδι πριν να βγει στο φως. Να μην φοβηθεί δηλαδή το λάθος, να μην διστάσει και λυγίσει από το σφάλμα, να μην τρομοκρατηθεί μπροστά στον επικείμενο κίνδυνο που μπορεί να προκύψει σε αυτή τη διαδρομή, να ξεπεράσει τις απογοητεύσεις και τις εξαπατήσεις που θα εμφανιστούν στον ορίζοντα. Εμμέσως πλην σαφώς ο Λόουρι προσδίδει στον Χίλιοτ το καλώς εννοούμενο θράσος και το θάρρος που χρειάζεται σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι ένας γενναίος καπετάνιος για να θυμηθούμε τον Κίπλινγκ.

Απόσπασμα από το βιβλίο «Ουλτραμαρίν»

«Πόσο ανούσιες είχαν γίνει για κείνον αυτές οι έξοδοι και οι είσοδοι · τώρα το μόνο που του είχε απομείνει ήταν η επιθυμία να φύγει απ’ αυτό το λιμάνι, που τ’ όνομά του κάποτε τον είχε τόσο γοητεύσει, και να επιστρέψει, όσο γελοίο κι αν ήταν, στο σημείο απ’ όπου είχε ξεκινήσει» 

Διαβάστε επίσης:

Ουλτραμαρίν: Το πρώτο μυθιστόρημα του Μάλκομ Λόουρι