“Η τέχνη ξεπλένει από την ψυχή μας την σκόνη της καθημερινότητας” έλεγε κάποτε ο σπουδαίος Πάμπλο Πικάσο, ο οποίος μνημονεύεται μαζί με ένα πλήθος καλλιτεχνών σε αυτό το υπέροχο και εμπεριστατωμένο πόνημα του Νίκου Δασκαλοθανάση, ένα βιβλίο που αξίζει να κοσμεί κάθε βιβλιοθήκη ανεξάρτητα αν είναι κάποιος ειδικός ή όχι. Ίσα ίσα που η τέχνη, αυτή η επιστήμη που ποτέ δεν θα παύει να μας σαγηνεύει και να μας εκπλήσσει αφορά κυρίως στους μη ειδικούς, σε εκείνους που θέλουν να αφεθούν να τους συναρπάσει ο κόσμος της ζωγραφικής, της γλυπτικής, της φωτογραφίας. Μόνο αν κάποιος αφεθεί στη μαγεία της τέχνης και την απολαύσει, τότε μόνο θα κατανοήσει την ανεκτίμητη αξία που έχει και προσφέρει, αυτό τον τεράστιο πλούτο που τόσοι καλλιτέχνες μας άφησαν κληρονομιά. Ο Νίκος Δασκαλοθανάσης καταφέρνει μέσα σε αυτό το βιβλίο να συμπυκνώσει έναν αιώνα δημιουργίας, έναν αιώνα έμπνευσης απόρροια των ιστορικών, πολιτικών και κοινωνικών ζυμώσεων.
Περπατώντας πάνω στα βήματα των καλλιτεχνών που είδαν τον κόσμο με άλλα μάτια
Η έκδοση αυτή πλούσια σε εικονογραφήσεις, γιατί ιστορία τέχνης δίχως εικόνες δεν νοείται, ο αναγνώστης θα βρει όλα εκείνα τα δεδομένα που εξηγούν και αναλύουν την εξέλιξη της τέχνης μέσα στον ταραγμένο από ιστορικά γεγονότα δέκατο ένατο, εδώ μελετάται το δεύτερο μισό του καθώς και στο πρώτο μισό του εικοστού αιώνα. Γιατί η ιστορία της τέχνης ενέχει την ιστορία είναι ένα ερώτημα απλό αλλά και συνάμα σύνθετο. Δεν νοείται τέχνη που να μην επηρεάζεται έμμεσα ή άμεσα από την ιστορία των γεγονότων που κομίζει η κοινωνία, τέχνη και ιστορία είναι άμεσα συνδεδεμένες με έναν τέτοιο τρόπο που δεν μπορούν να αποσυνδεθούν. Η τέχνη θρέφεται αιώνες τώρα από τα ιστορικά γεγονότα και κάτι τέτοιο συνεχίζεται ακόμα πιο ενεργά κατά τον εικοστό αιώνα, έναν αιώνα δύο παγκοσμίων πολέμων.
Ο Πάουλ Κλεε ως ένας εκ των κορυφαίων καλλιτεχνών με την σειρά του, μνημονεύεται και αυτός στο βιβλίο όπως και ο Πικάσο, και με κάπως σκωπτικό τρόπο έγραφε πως όσο πιο τρομακτικός γίνεται ο κόσμος τόσο πιο αφηρημένη θα γίνεται η τέχνη, γιατί σε έναν κόσμο ειρηνικό η τέχνη είναι ρεαλιστική. Αυτές είναι οι απόψεις δύο σπουδαίων ζωγράφων του 20ου αιώνα που με την σκέψη τους δίνουν το στίγμα του τι είναι τέχνη για αυτούς. Η τέχνη οφείλει να είναι ένα πεδίο γνώσης που θα μεταδίδεται με αγάπη προς τους πολλούς ώστε να μην καθίσταται μια επιστήμη που θα απευθύνεται σε μία ελίτ ανθρώπων. Η τέχνη πρέπει να είναι προσβάσιμη σε όλους, μικρούς και μεγάλους, φτωχούς και πλούσιους, γιατί μέσω της τέχνης η ψυχή θεραπεύεται και ηρεμεί.
Το πόνημα αυτό μας προσφέρει την δυνατότητα να ξεναγηθούμε νοερά σε αυτό το μωσαϊκό τεχνών που έβαλε τις βάσεις για όλα αυτά που γνωρίζουμε σήμερα. Ζωγράφοι, γλύπτες, φωτογράφοι είναι οι πρωταγωνιστές σε αυτήν την εξαιρετική μελέτη, μία μελέτη για έναν αιώνα όπου οι δημιουργοί κλήθηκαν να αναμετρηθούν με την ιστορία και τα γεγονότα της, πολλοί από αυτούς εκδιώχθηκαν, λογοκρίθηκαν, σκοτώθηκαν, υπέστησαν κακουχίες και όμως κατάφεραν μέσα σε αυτόν τον πυρετό και τις δυσμενείς συγκυρίες να δημιουργήσουν έργα μοναδικά και αξεπέραστα. Παρουσιάζονται μέσα από αυτές τις σελίδες σχεδόν όλα τα κύρια κινήματα που άλλαξαν τον ρου της ιστορίας της τέχνης καθώς και οι κύριοι εκπρόσωποί τους. Παρελαύνουν προσωπικότητες που έβαλαν θεμέλιο λίθο στο οικοδόμημα των εικαστικών τεχνών και έχτισαν με την καλλιτεχνική τους συμβολή όλα όσα έλαβαν χώρα στο δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα που θα μάλλον θα παρουσιαστεί ξεχωριστά.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Προσωπικότητες όπως ο Μονέ, ο Μάλεβιτς, ο Νόλντε, ο Μπρακ, ο Βαν Γκογκ, ο Γκωγκέν και τόσοι άλλοι παρελαύνουν μέσα από τις σελίδες του βιβλίου που έχουν επιμεληθεί τέσσερεις από τους πιο εξέχοντες ιστορικούς τέχνης και ο καθένας και όλοι μαζί έχουν συμβάλει στην συγγραφή ενός εμβληματικού πονήματος που σκοπό έχει την εξοικείωση με την ιστορία της τέχνης έτσι όπως αυτή διαμορφώθηκε μέσα στις δεκαετίες. Αξίζει να εντρυφήσουμε στην ομορφιά της τέχνης του 20ου αιώνα γιατί η γοητεία της τέχνης είναι ικανή να μας σώσει από την μονοτονία της καθημερινότητας, να μας ανοίξει νέους ορίζοντες στην οπτική γωνία από την οποία βλέπουμε τον κόσμο και εξάλλου η τέχνη είναι το μόνο ίχνος που αφήνει ο άνθρωπος πάνω στη γη και το αποτύπωμα αυτούς μέσα σε αυτούς τους δύο αιώνες ήταν κομβικό.
Πρόκειται λοιπόν αδιαμφισβήτητα για ένα πολύ φιλόδοξο και πολύ εύληπτο σύγγραμμα που μας παρουσιάζει την περίοδο της τέχνης κατά τον κρίσιμο 19ο αλλά και κατά τον τόσο συναρπαστικό 20ο αιώνα. Τον αιώνα δηλαδή που συνέχισε την παράδοση των κινημάτων με πρώτο τον φωβισμό και ύστερα κινήματα όπως τον κυβισμό, με εκπροσώπους τον Ντεραίν, τον Πικάσο, τον Γκρις, τον εξπρεσιονισμό, την αφηρημένη τέχνη, τον κονστρουκτιβισμό, τον σουρεαλισμό, τον ντανταϊσμό, το Bauhaus. Αποτελεί λοιπόν το σπουδαίο αυτό βιβλίο ένα πανόραμα της τέχνης που ξεκίνησε με αυτά τα κινήματα και συνεχίστηκε μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, τον αιώνα που άλλαξε τις ισορροπίες και το επίκεντρο των τεχνών από την Ευρώπη προς την Αμερική, με κινήματα όπως η Ποπ αρτ, η κινηματική τέχνη, ο νεοεξπρεσιονισμός και άλλα πολλά.
Απόσπασμα από το βιβλίο «Μοντέρνα τέχνη 1850-1940»:
«Ο Ιμπρεσιονισμός, όπως παρατηρεί ο Meyer Schapiro από το 1937, μετέτρεψε τη φύση σε ένα ρευστό πεδίο, σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο φαινόμενο, του οποίου οι μορφές εξαρτώνται από τη στιγμιαία θέση του θεατή»
Διαβάστε επίσης:
Νίκος Δασκαλοθανάσης: Κυκλοφορεί το βιβλίο του καθηγητή «Μοντέρνα τέχνη 1850-1940»
