Ο Πλάτων για το θεό ως νου – Στήβεν Μενν

Από τις Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης κυκλοφορεί το βιβλίο Ο Πλάτων για το θεό ως νου του Stephen Menn σε μετάφραση του Παντελή Γκολίτση και επιμέλεια του Θάνου Σαμαρτζή.

Το βιβλίο αυτό είναι μια συστηματική μελέτη της θεολογίας του Πλάτωνα. Ο συγγραφέας στρέφει την προσοχή του στην όψιμη περίοδο του Πλάτωνα, και συγκεκριμένα στον Τίμαιο, τον Φίληβο, τον Πολιτικό και τους Νόμους. Η βασική θέση του βιβλίου είναι πως τους διαλόγους αυτούς διατρέχει μια διακριτή φιλοσοφική θεολογία θεμελιωμένη στην έννοια του νου.

Κατά τον Πλάτωνα, όπως τον ερμηνεύει εδώ ο Μενν, υπάρχει ένας θεός που ονομάζεται νους. Ο νους δεν είναι ένα είδος ψυχής ούτε ικανότητα κάποιας ψυχής. Ο Μενν υποστηρίζει πως, για τον Πλάτωνα, νους είναι το όνομα μιας αρετής. Ο θεός ως νους είναι ο Λόγος, η αυθυπόστατη αρετή της λογικότητας, η αρετή στην οποία μετέχει ένας σοφός αλλά όχι ένας ανόητος. Η αρετή αυτή ασκεί αιτιώδη δράση πάνω στα πράγματα του κόσμου, και συνέπεια της δράσης αυτής είναι η τάξη που χαρακτηρίζει το φυσικό σύμπαν και που το καθιστά κόσμον.

Ο συγγραφέας εντοπίζει τις ρίζες αυτής της θεολογίας στην προσωκρατική παράδοση. Ταυτόχρονα υποστηρίζει πως η προσέγγιση αυτή αποτελεί το απαραίτητο ερμηνευτικό κλειδί για την κατανόηση των μεταγενέστερων αρχαιοελληνικών φιλοσοφικών θεολογιών: του Αριστοτέλη, των Στωικών και των Νεοπλατωνικών. Ως επίμετρο περιλαμβάνεται μια χωριστή μελέτη του συγγραφέα για τη σχέση της πλατωνικής με την αριστοτελική θεολογία, αναδεικνύοντας πώς και οι δύο θεμελιώνονται,  με διαφορετικούς τρόπους, στις έννοιες του νου και του αγαθού.

Ο Stephen Menn (1964) σπούδασε μαθηματικά στο Johns Hopkins University, όπου έλαβε το διδακτορικό του το 1984, και φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, όπου έλαβε το διδακτορικό του το 1989. Διδάσκει φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο Humboldt του Βερολίνου και στο Πανεπιστήμιο McGill του Καναδά. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα αφορούν κυρίως την αρχαιοελληνική και τη μεσαιωνική -δυτική και ισλαμική- φιλοσοφία.

Άλλα έργα του: Descartes and Augustine (Cambridge University Press, 1998 αναθ. έκδ. 2002).