Ο Προμηθέας Δεσμώτης του Αισχύλου, από τον Έκτορα Λυγίζο, στην Πειραιώς 260

Μετά την επιτυχία που σημείωσε στην Επίδαυρο, ο Προμηθέας Δεσμώτης του Αισχύλου, μια από τις πιο συζητημένες παραστάσεις του φετινού Φεστιβάλ Αθηνών, θα επαναληφθεί στις 18,19 και 20 Σεπτεμβρίου 2014 στην Πειραιώς 260. Η παράσταση ανεβαίνει σε σκηνοθεσία Έκτορα Λυγίζου με μία δυνατή ομάδα ηθοποιών: Δήμητρα Βλαγκοπούλου, Στεφανία Γουλιώτη, Τζίνα Θλιβέρη, Μιχάλης Κίμωνας, Έκτορας Λυγίζος, Άννα Μάσχα, Θάνος Τοκάκης, Γαλήνη Χατζηπασχάλη.

Ο Έκτορας Λυγίζος που με ιδιαίτερη αφοσίωση και νεανική ορμή ξεκίνησε να διερευνά τους όρους αφήγησης και αναπαράστασης του αρχαίου δράματος σε κλειστό χώρο και σε μικρή κλίμακα, δοκίμασε τη δυναμική της ορχήστρας της Επιδαύρου και επιστρέφει στην Αθήνα.

Η μορφή του Προμηθέα, του Τιτάνα που αψήφησε τη θέληση του Δία και ευεργέτησε τους ανθρώπους δίνοντάς τους τη φωτιά, υψώθηκε σε σύμβολο αντίστασης ανά τους αιώνες. Ο Έκτορας Λυγίζος μοιράζει το ρόλο σε δύο ηθοποιούς, επιχειρώντας να ανιχνεύσει τη σύγκρουση του ήρωα με τον ίδιο του τον εαυτό πίσω από τη σύγκρουση με τον άλλοτε σύμμαχό του. Παράλληλα φέρνει στο φως τις τυχόν παραλληλίες τους και αναδεικνύει πίσω από την οργή την ανάγκη του άλλου.

Με τον τρόπο αυτό, η τραγωδία ενός αλύγιστου ήρωα –που καθηλώνεται σ’ ένα βράχο όπου θα παραμείνει αμετανόητος και θα καταποντιστεί από τα αστροπελέκια του Δία όπως και οι συμπαραστάτριές του Ωκεανίδες– γίνεται η τραγωδία ενός προδομένου συντρόφου που χαράζει τη δύσκολη πορεία της συμφιλίωσης με την απώλεια. Μια πορεία αυτογνωσίας και ενηλικίωσης για όλα τα πρόσωπα…

Η ταυτότητα της παράστασης

Μετάφραση: Παναγιώτης Μουλλάς

Προσαρμογή μετάφρασης – Διασκευή – Σκηνοθεσία: Έκτορας Λυγίζος

Σκηνικό – Κοστούμια: Κλειώ Μπομπότη

Φωτισμοί: Δημήτρης Κασιμάτης

Μακιγιάζ: Ιωάννα Λυγίζου

Δραματουργική συνεργασία: Κατερίνα Κωνσταντινάκου

Βοηθός σκηνοθέτη: Εύα Βλασσοπούλου

Διεύθυνση παραγωγής: Ηλέκτρα Αρζιμάνογλου

Βοηθός σκηνογράφου: Ελένη Φαρδελλα

Διδασκαλία Τεχνικής Alexander: Βίκυ Παναγιωτάκη

Φωνητική Προετοιμασία: Κωστής Σφυρικίδης

Κατασκευή Σκηνικού: Γκάυ Στεφάνου, Κλειώ Μπομπότη

Κατασκευή Κοστουμιών: www.modistroula.gr

Παραγωγή: Grasshopper

Ερμηνεύουν Δήμητρα Βλαγκοπούλου, Στεφανία Γουλιώτη, Τζίνα Θλιβέρη, Μιχάλης Κίμωνας, Έκτορας Λυγίζος, Άννα Μάσχα, Θάνος Τοκάκης, Γαλήνη Χατζηπασχάλη

Διανομή

Κράτος: Μιχάλης Κίμωνας

Ήφαιστος: Θάνος Τοκάκης

Προμηθέας: Στεφανία Γουλιώτη, Έκτορας Λυγίζος

Ωκεανίδες: Άννα Μάσχα, Τζίνα Θλιβέρη

Ωκεανός / Ερμής: Θάνος Τοκάκης, Μιχάλης Κίμωνας

Ιώ: Γαλήνη Χατζηπασχάλη, Δήμητρα Βλαγκοπούλου

Αντί σκηνοθετικού σημειώματος μια φράση του Μπαντιού απ’ το Εγκώμιο στον Έρωτα:

«Τι είναι ο κόσμος

όταν αποκτάμε την εμπειρία του

με βάση το δύο

και όχι το ένα;»

Και δυο φράσεις απ’ το έργο:

«Κι οι δυο το θέλαμε.

Κι εγώ –κι εκείνος.»

Λίγα λόγια για τον σκηνοθέτη

Έκτορας Λυγίζος

Έχει σκηνοθετήσει έργα των Ευριπίδη, Μπέκετ, Τσέχωφ, Ίψεν, Βέρντι, Ζαρρύ, Μπόρετζ και Μάρρεϋ, Γουόλς, Μινυανά, Μάτεσι, Κλάους, Όουεν, στο Εθνικό Θέατρο, στο Φεστιβάλ Αθηνών, στη Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών, στο Κ.Θ.Β.Ε., στο Θέατρο του Νότου (Θέατρο Αμόρε), στο θέατρο Χώρα, στο Από Μηχανής, στο Ίδρυμα «Μιχάλης Κακογιάννης», στο θέατρο του Νέου Κόσμου και στο Bios. Επίσης, έχει σκηνοθετήσει τη μεγάλου μήκους ταινία «Το Αγόρι Τρώει Το Φαγητό Του Πουλιού» (2012 – βραβείο καλύτερης ταινίας από την Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου), και τη μικρού μήκους «Αγνά Νιάτα» (2004 – συμμετοχή στο επίσημο διαγωνιστικό τμήμα τού Φεστιβάλ Βενετίας).

Λίγα λόγια για την παράσταση

Η Ανάγκη του άλλου

Για όποιον καταπιάνεται με την αρχαία ελληνική τραγωδία στη σύγχρονη εποχή, η  μεγαλύτερη πρόκληση, το μεγαλύτερο αίνιγμα, είναι αναμφισβήτητα ο Χορός. Πολλές θεωρίες έχουν κατά καιρούς διατυπωθεί σχετικά με τη λειτουργία αυτής της συλλογικότητας που χορεύει, τραγουδάει, στοχάζεται και αφηγείται ως ένα σώμα, μια φωνή στο πλαίσιο της παράστασης – όσες και οι θεωρίες για τη γένεση της τραγωδίας. Αρκεί εδώ να σημειώσουμε, ως θεμέλιο και ως αφετηρία της απόπειράς μας, δύο σημεία στα οποία συγκλίνουν όλες οι θεωρίες: πως ο Χορός προϋπήρχε της τραγωδίας (με τη μορφή λατρευτικών ομίλων) και πως η τραγωδία προϋπέθετε το Χορό (δημιουργήθηκε από τη διαλογική αντιπαράθεση ενός υποκριτή (ηθοποιού) προς ένα υπάρχον χορικό σύνολο). Είναι λοιπόν η τραγωδία εκ γενετής ένα είδος μεικτό, υβριδικό, όπου συνυπάρχουν με οργανικό τρόπο συλλογική και ατομική έκφραση,λυρισμός και διάλογος, αφήγηση και δράση, εξιστόρηση και αναπαράσταση. Μόνο που, αντίθετα με την παγιωμένη στις μέρες μας προσδοκία – που οφείλεται στη μετεξέλιξη του δράματος ανά τους αιώνες προς μια ολοένα και μεγαλύτερη εξατομίκευση­–, η δράση δεν ήταν αποκλειστικό προνόμιο των υποκριτών και αντίστοιχα η αφήγηση δεν ήταν αποκλειστικό προνόμιο του Χορού. Στο αρχαίο ελληνικό θέατρο, Χορός και υποκριτές μοιράζονταν εξίσου τον υβριδικό ρόλο του αφηγητή–φορέα της αναπαράστασης.

Στο σύγχρονο θέατρο των τελευταίων τριάντα χρόνων, η απομάκρυνση από την εξατομίκευση των πρωταγωνιστών και η επιστροφή στη συλλογικότητα αποτέλεσε ένα καίριο αίτημα της εποχής το οποίο επαναπροσδιόρισε τα μέσα, την αισθητική και την οργάνωση των θιάσων. Η αναζήτηση για ομαδική έκφραση βρήκε πολύτιμα εργαλεία στα διδάγματα που αντλήθηκαν από την αναβίωση της τραγωδίας κατά τον 20ό αιώνα. Το τραγικό θέατρο πρόσφερε μοντέλα για την επί σκηνής συνύπαρξη μεγάλων συνόλων και την αφηγηματική διαπραγμάτευση δραματικών αλλά και μη δραματικών κειμένων. Η χορική έκφραση της νέας εποχής, αμφισβητώντας τις παραδοσιακές ιεραρχίες, διαφυλάσσοντας την πολυφωνία, αναδεικνύοντας τη μουσικότητα των κειμένων και την πλαστικότητα των σωμάτων, μετασχηματίστηκε εν τέλει σε «χορικότητα», μια πρακτική λιγότερο συγκεκριμένη από την πηγή της αλλά πιο ανοιχτή και πολύμορφη.

Η παράσταση του Προμηθέα Δεσμώτη εντάσσεται σε μια αντίστοιχη αναζήτηση. Επιλέγοντας τη διάχυση της «χορικότητας» σε όλο το σώμα του κειμένου, επιχειρεί να συνδιαλλαγεί με την υβριδικότητα του είδους και μέσω αυτής να εξερευνήσει το θέμα της συντροφικότητας. Τη λειτουργία του παραδοσιακού χορού των Ωκεανίδων που καταφτάνουν για να παρηγορήσουν τον ακινητοποιημένο στο βράχο Προμηθέα αναλαμβάνει το σύνολο του θιάσου, που λειτουργεί ως ένας χορός αφηγητών από όπου ξεπηδούν τα πρόσωπα ανά δυάδες (αφού ο ελάχιστος πυρήνας της ομαδικότητας είναι το ζευγάρι), ενώ τη θέση του πρωταγωνιστή παίρνει ένα υπερμέγεθες ομοίωμα τοποθετημένο στο κέντρο της ορχήστρας. Ο χορός, χρησιμοποιώντας το ομοίωμα ως εποπτικό μέσο καθώς και την αναπαράσταση και τη δράση ως προεκτάσεις της αφηγηματικής του λειτουργίας, αναλαμβάνει να πραγματευτεί την ιστορία του Προμηθέα: μια ιστορία για ένα βαθιά πληγωμένο ήρωα, προδομένο από τον πρώην φίλο και σύμμαχό του• μια ιστορία για την οδυνηρή πορεία προς τη συμφιλίωση με την απώλεια του συντρόφου• μια ιστορία εν τέλει αυτογνωσίας και  ενηλικίωσης για όλα τα πρόσωπα.

Κατερίνα Κωνσταντινάκου, δραματουργός παράστασης