Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος μέσα από τον κινηματογράφο

Είχαν περάσει λίγο περισσότερα από 20 χρόνια από τον τερματισμό του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και η Ευρώπη έμπαινε και πάλι στον εφιάλτη ενός Μεγάλου Πολέμου. Ήταν ακριβώς πριν 80 χρόνια. Η ναζιστική Γερμανία εισβάλει στην Πολωνία, όταν ακόμη ευρωπαϊκές δυνάμεις προσπαθούσαν, μέσω της διπλωματίας, να αποφύγουν τη σύγκρουση. Η Πολωνία έπεσε μέσα σε χρόνο ρεκόρ και πλέον είχαμε μπει στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, που θα στοιχίσει τη ζωή σε περίπου 80 εκατομμύρια ανθρώπους – πάνω από 50 εκατομμύρια νεκροί άμαχοι.

Η φρίκη του πολέμου πήρε άλλες διαστάσεις με τα ναζιστικά στρατόπεδα εξόντωσης, τις μαζικές εκτελέσεις, το κάψιμο χωριών και τη σφαγή κατοίκων, ακόμη και γυναικόπαιδων, για να φτάσουμε στο τέλος με τις ατομικές βόμβες στο Ναγκασάκι και τη Χιροσίμα. Είχαν προηγηθεί μεγάλες μάχες, ηρωισμοί, στα χαρακώματα από απλούς στρατιώτες και στα βουνά ή στις πόλεις από εκατομμύρια γυναίκες και άντρες που αντιστάθηκαν στο απόλυτο κακό, για την ελευθερία και τη διατήρηση της αξιοπρέπειας, θυσιάζοντας τη ζωή τους.

Μπορεί όλα αυτά σήμερα να μοιάζουν, ειδικά για τους νεότερους, με ένα μυθιστόρημα, αλλά είναι ένα από τα σημαντικότερα κομμάτια της σύγχρονης Ιστορίας της ανθρωπότητας. Μια ιστορία που έδωσε στον κινηματογράφο την ευκαιρία να μιλήσει για τον ηρωισμό, τη θυσία, την αντίσταση, αλλά και τη φρίκη του πολέμου, τις θηριωδίες των ναζί και την κατάντια του ανθρώπινου είδους. Υπήρξαν βεβαίως και προπαγανδιστικές ταινίες, με στόχο να υπάρξουν εθελοντές. Πάντως, σπουδαίοι κινηματογραφιστές απ’ όλο τον κόσμο γύρισαν πολλές αξιόλογες ταινίες, ορισμένες φορές αριστουργήματα, που σημάδεψαν το σινεμά και πρόσφεραν τα μέγιστα στη συλλογική μνήμη.

Με αφορμή την επέτειο του «Όχι», είναι ευκαιρία να φρεσκάρουμε τη μνήμη μας μέσα από δέκα απ’ τις καλύτερες ξένες ταινίες που έχουν εμπνευστεί από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και μια ελληνική – ίσως τη σημαντικότερη που γυρίστηκε στον τόπο μας.

Αυτές είναι:

«Ρώμη, Ανοχύρωτη Πόλη»

Η ταινία-σταθμός στην ιστορία του κινηματογράφου, γυρισμένη αμέσως μετά το τέλος του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου. Φιλμ μανιφέστο και ορόσημο του νεορεαλισμού, με εκπληκτικές ερμηνείες. Ρώμη 1944. Η πόλη είναι κάτω από γερμανική κατοχή και οι πολίτες της βιώνουν τη βάρβαρη συμπεριφορά των Γερμανών. Οι Γερμανοί αναζητούν έναν Ιταλό, τον Τζόρτζιο Μαφρέντι, με την υποψία ότι είναι σε μια ομάδα της Αντίστασης. Εκείνος ζητά βοήθεια από τη μνηστή του Πίνα, η οποία, στην προσπάθεια της να βοηθήσει, ρισκάρει, όχι μόνον τη δική της ζωή, αλλά και του αγέννητου παιδιού της.

«Θάλαμος Εξόντωσης 17»

Στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ομάδα αμερικανών στρατιωτών βρίσκεται στη διαβόητη γερμανική φυλακή Stalag 17. Κι ενώ απ’ την αρχή αναζητούν όλοι μαζί ένα σχέδιο απόδρασης γρήγορα αντιλαμβάνονται πως υπάρχουν προδότες ανάμεσά τους… Κλασική πολεμική περιπέτεια τιμημένη με Όσκαρ ανδρικής ερμηνείας για τον πρωταγωνιστή της Γουίλιαμ Χόλντεν.

«Όταν Περνούν οι Γερανοί»

Η υπόθεση διαδραματίζεται στα δύσκολα και σκληρά χρόνια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου. Ο σκηνοθέτης καταγράφει τα χρόνια του πολέμου μέσα από μια δραματική ιστορία αγάπης. Στη Μόσχα του 1941 η Βερόνικα ερωτεύεται με πάθος τον Μπόρις. Ο Μπόρις, όμως, θα φύγει για το μέτωπο, αφήνοντας στην αγαπημένη του ένα σημείωμα αποχαιρετισμού. Οι γονείς της στην πορεία θα σκοτωθούν και η Βερόνικα θα μείνει με τους γονείς του Μπόρις. Εκεί θα πέσει θύμα βιασμού από τον αδελφό του αγαπημένου της. Η κοπέλα δε θα πάψει ποτέ να περιμένει τον Μπόρις, παρότι έχει μάθει πως εκείνος δεν υπάρχει πια. Εξαιρετική είναι η ερμηνεία της Τατιάνας Σαμοϊλοβα.

«Η Λίστα του Σίντλερ»

Η αληθινή ιστορία του Τσέχου επιχειρηματία, Όσκαρ Σίντλερ, ο οποίος ξεκίνησε προσεταιριζόμενους τους ΝΑΖΙ στην κατεχόμενη Πολωνία το εργοστάσιό του, εκμεταλλευόμενος τα φτηνά εργατικά χέρια των εβραίων. Σταδιακά όμως, όταν είδε από κοντά το δράμα τους, χρησιμοποίησε όλη του την περιουσία για να σώσει πάνω από 1.000 εβραίους από τα στρατόπεδα συγκεντρώσεως στο Άουσβιτζ. Η ταινία κέρδισε βραβείο Όσκαρ στις κατηγορίες: Ταινία της Χρονιάς, Σκηνοθεσία, Διασκευασμένο Σενάριο, Φωτογραφία, Καλλιτεχνική Διεύθυνση, Μοντάζ, Μουσική.

«Η Διάσωση του Στρατιώτη Ράιαν»

Η γνωστή επιτυχία του Στίβεν Σπίλμπερκ, που του χάρισε άλλο ένα όσκαρ σκηνοθεσίας. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου πολέμου, τη στιγμή της απόβασης στη Νορμανδία, μια οικογένεια χάνει στο μέτωπο τα τρία από τα τέσσερα παιδιά της. Το Αμερικάνικο επιτελείο αποφασίζει να στείλει τον τελευταίο και ζωντανό αδερφό πίσω στη πατρίδα, οργανώνοντας μία επιχείρηση διάσωσης.

«Και οι 12 ήταν Καθάρματα»

1944 και οι δυνάμεις των συμμάχων είναι έτοιμες για μαζική επίθεση προς την Γερμανία. Ο ταγματάρχης Ράισμαν έχει προβλήματα συμπεριφοράς αλλά και την φήμη πως κάνει πάντα την δουλειά του. Τον καλούν να βρει ανάμεσα σε κατάδικους φαντάρους την ομάδα που θα πέσει με αλεξίπτωτα πίσω από τον εχθρό και θα προκαλέσει πανικό στους Γερμανούς αξιωματικούς. Η αποστολή θα διεξαχθεί την ημέρα της απόβασης και είναι αυτοκτονίας..

«Η Μεγάλη Απόδραση»

Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, οι Γερμανοί μεταφέρουν σε ασφαλές στρατόπεδο την αφρόκρεμα των αιχμαλώτων πολέμου που κατά καιρούς προσπάθησαν να αποδράσουν. Και ενώ η Γκεστάπο θεωρεί ότι κανείς δεν μπορεί να διαφύγει, οι αιχμάλωτοι συλλαμβάνουν ένα σχέδιο που θα επιτρέψει σε 250 άνδρες να περάσουν τα συρματοπλέγματα και να φυγαδευτούν προς την Ελβετία

«Σιδηρούς Σταυρός»

Άντρες στην πρώτη γραμμή της κόλασης. Η εισβολή των Ναζί στη Σοβιετική Ένωση το 1941 σηματοδότησε μια από τις μεγαλύτερες σφαγές της ανθρωπότητας. Από τον Ιούνιο 1941 έως την τελική μάχη στο Βερολίνο τον Απρίλιο 1945 οι συνεχόμενες συγκρούσεις Ναζί και Κόκκινου Στρατού κόστισαν τη ζωή σε πάνω από 35 εκατομμύρια ανθρώπους.

Η ταινία αυτή αναπτύσσει τη Γερμανική εκδοχή της ιστορίας του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, όπως αυτή καταγράφτηκε από μια διμοιρία Γερμανών στρατιωτών κατά την παραμονή τους στη Ρωσία το 1943 και συγκεκριμένα την περίοδο που οι Γερμανικές δυνάμεις αποδεκατίζονται και υποχωρούν κάτω από την πίεση των Ρώσων. Μέσα σ’ ένα τέτοιο κλίμα, χαρακτηριστική είναι η σκιαγράφηση του χαρακτήρα του τιμημένου με το μετάλλιο του Σιδηρού Σταυρού, Γερμανού δεκανέα Στάινερ, που νιώθει ότι το χρέος του προς την πατρίδα πηγάζει από την αγάπη και την αφοσίωσή του στην οικογένεια και τους συστρατιώτες του και όχι από το Χίτλερ!

«Η Γέφυρα του Ποταμού Κβάι»

Η πλοκή αναφέρεται στην κατασκευή της γέφυρας που περνά πάνω από τον ποταμό Κβάι Γιάι που βρίσκεται σε απόσταση πέντε χιλιομέτρων από την πόλη Καντσαναμπούρι της Ταϊλάνδης. Άντρες στην πρώτη γραμμή της κόλασης. Η εισβολή των Ναζί στη Σοβιετική Ένωση το 1941 σηματοδότησε μια από τις μεγαλύτερες σφαγές της ανθρωπότητας. Από τον Ιούνιο 1941 έως την τελική μάχη στο Βερολίνο τον Απρίλιο 1945 οι συνεχόμενες συγκρούσεις Ναζί και Κόκκινου Στρατού κόστισαν τη ζωή σε πάνω από 35 εκατομμύρια ανθρώπους.

Η ταινία αυτή αναπτύσσει τη Γερμανική εκδοχή της ιστορίας του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, όπως αυτή καταγράφτηκε από μια διμοιρία Γερμανών στρατιωτών κατά την παραμονή τους στη Ρωσία το 1943 και συγκεκριμένα την περίοδο που οι Γερμανικές δυνάμεις αποδεκατίζονται και υποχωρούν κάτω από την πίεση των Ρώσων. Μέσα σ’ ένα τέτοιο κλίμα, χαρακτηριστική είναι η σκιαγράφηση του χαρακτήρα του τιμημένου με το μετάλλιο του Σιδηρού Σταυρού, Γερμανού δεκανέα Στάινερ, που νιώθει ότι το χρέος του προς την πατρίδα πηγάζει από την αγάπη και την αφοσίωσή του στην οικογένεια και τους συστρατιώτες του και όχι από το Χίτλερ!

«Τα Παιδικά Χρόνια του Ιβάν»

Η παιδική ηλικία του δωδεκάχρονου Ιβάν έφτασε στο τέλος της την ημέρα που οι φασίστες σκότωσαν τη μητέρα και την αδερφή του μπροστά στα μάτια του. Ο πατέρας του Ιβάν σκοτώθηκε στον πόλεμο. Το ορφανεμένο αγόρι κατατάσσεται σε ένα στρατιωτικό απόσπασμα και γίνεται ανιχνευτής. Ρισκάροντας τη ζωή του, φέρνει στους διοικητές του ανεκτίμητες πληροφορίες για τον εχθρό. Όμως, κάποια μέρα, δεν επιστρέφει από την αποστολή του…

«Τι Έκανες στον Πόλεμο Θανάση;»

Ο Θανάσης (Θανάσης Βέγγος) καλείται, κατά τη διάρκεια της Κατοχής, να καταθέσει στη δίκη ενός ιδιοκτήτη ταβέρνας που κατηγορείται ότι, αντί λαγού, σέρβιρε γάτο στους πελάτες του. Κατηγορείται κι εκείνος για ψευδορκία και φυλακίζεται παρέα με κάποιους αντιστασιακούς. Οι αντιστασιακοί δραπετεύουν αλλά ο Θανάσης μένει στο κελί. Τον κατηγορούν ότι είναι ο Ιβάν, ο διαβόητος αρχηγός των συγκεκριμένων αντιστασιακών, και οι Γερμανοί τον καταδικάζουν σε θάνατο.

Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ