Μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της περασμένης σεζόν, -ο Βαφτιστικός του Θεόφραστου Σακελλαρίδη- αναβιώνει φέτος στην Εθνική Λυρική Σκηνή, από τις 21 Οκτωβρίου και για επτά μόνο παραστάσεις στο Θέατρο Ολύμπια.
Την σπαρταριστή σκηνοθεσία υπογράφει ο θεατρικός σκηνοθέτης Σίμος Κακάλας, ο οποίος έμεινε πιστός στην εποχή του έργου, ακλουθώντας μια κλασική ανάγνωση, μέσα όμως από την προσωπική του σκηνοθετική γραφή.
Ο εντυπωσιακός μελωδικός πλούτος, το χιούμορ του κειμένου και ο τρόπος που το έργο απέδωσε μια ολόκληρη εποχή, είναι τα βασικά στοιχεία που συνετέλεσαν στη διαχρονική δημοφιλία του Βαφτιστικού. Ο Σακελλαρίδης, κατάφερε να συνδυάσει ένα κείμενο με ενδιαφέρουσα πλοκή και συνεχείς ανατροπές κωμικού χαρακτήρα, με μια μουσική κεφάτη και μελωδική. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο, το γεγονός ότι πολλά από τα τραγούδια του έργου, όπως τα “Στο στόμα, στο στόμα”, “Τον καιρό εκείνο τον παλιό”, Ψηλά στο μέτωπο”, “Η καρδιά μου πονεί για σας” κ.α. εκδόθηκαν αυτοτελώς και αποτέλεσαν μεγάλες επιτυχίες της εποχής.
Η πρόζα και οι στίχοι των τραγουδιών είναι του ίδιου του Σακελλαρίδη. Η υπόθεση αφηγείται μια σειρά παρεξηγήσεων που προκύπτουν όταν ο Πέτρος Χαρμίδης, στρατιώτης στο μέτωπο και σύζυγος της Κικής, αποφασίζει να υποδυθεί τον βαφτιστικό της Βιβίκας, -τον οποίο εκείνη έχει να δει χρόνια και δεν θυμάται. Με αυτή την ιδιότητα την επισκέπτεται στο σπίτι της, όπου μένει με τον σύζυγο της Ζαχαρούλη και στο οποίο φιλοξενείται, από σύμπτωση, η Κική.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Η σκηνοθεσία του Σίμου Κακάλα, η οποία απέσπασε θετικά σχόλια από το σύνολο του Τύπου και χειροκροτήθηκε θερμά από το κοινό, αναδεικνύει ιδιαιτέρως τον κωμικό χαρακτήρα του έργου, κρατώντας μια κλασική γραμμή εμπλουτισμένη με στοιχεία από την προσωπική θεατρική γλώσσα του σκηνοθέτη.
Στην πολύ επιτυχημένη αναβίωση της εποχής του έργου έχουν συμβάλει ο Αντώνης Δαγκλίδης με το υπέροχο σκηνικό του -μια μεγαλοαστική βίλα στην Κηφισιά-, η Κλαιρ Μπρέισουελ με τα εντυπωσιακά κοστούμια εποχής, οι ιδιαίτεροι φωτισμοί του Περικλή Μαθιέλλη, οι πρωτότυπες βιντεοπροβολές του Στάθη Μητσιού και η χορογραφία της Ιρίνας Ακριώτη-Κολιουμπάκινα.
Ο Βαφτιστικός εντάσσεται απόλυτα στην πρώτη δημιουργική περίοδο του Σακελλαρίδη, που χαρακτηρίζεται από την υπαγωγή του στα βιεννέζικα πρότυπα οπερετικής δημιουργίας.
Η δημοφιλία του Βαφτιστικού αποτυπώνεται στις εκατοντάδες παραστάσεις που έχουν δοθεί μέσα στον ένα αιώνα ζωής του. Το έργο καταγράφηκε άμεσα στον σύγχρονο Ελληνικό πολιτισμό ως αναμφισβήτητο κομμάτι της αστικής κουλτούρας. Στη συνέχεια, όπως είχαν προβλέψει έγκαιρα οι χρονογράφοι και οι κριτικοί της εποχής του, πέρασε πολύ σύντομα από τη σκηνή του θεάτρου στο αστικό σαλόνι και το μικροαστικό ταβερνείο, όπου αυτονομημένα από το έργο, τα μουσικά νούμερα έκαναν τεράστια καριέρα, εντάσσοντας τον Βαφτιστικό, ήδη από την εποχή του, στο πεδίο της λαϊκής κουλτούρας.
Στο εντυπωσιακό καστ της παραγωγής, συναντούμε νεότερους μονωδούς, αλλά και καταξιωμένους πρωταγωνιστές της ΕΛΣ όπως οι Γεωργία Ηλιοπούλου, Δημήτρης Πακσόγλου, Διαμάντη Κριτσωτάκη, Νίκος Στεφάνου, Σταμάτης Μπερής, Τζίνα Πούλου, Δέσποινα Σκαρλάτου κ.α.
Την ευθύνη της μουσικής διεύθυνσης μοιράζονται οι διαπρεπείς αρχιμουσικοί Γιώργος Αραβίδης και Ανδρέας Πυλαρινός.
Την Χορωδία της ΕΛΣ διευθύνει ο Αγαθάγγελος Γεωργακάτος.
ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ ΣΙΜΟΥ ΚΑΚΑΛΑ
Η φάρσα και η κωμωδία τύπων ακόμα και σήμερα θεωρούνται κατώτερο είδος, λίγο παραδίπλα από την επίσημη τέχνη. Δεν θα δει κανείς έναν κωμικό να βραβεύεται εύκολα και ειδικά όταν προέρχεται από αυτή την οικογένεια θεάματος. Βέβαια, όση εκτίμηση φαίνεται να χάνει, τόσο κερδίζει σε λαϊκή απήχηση και εκεί, μάλλον, το είδος παίρνει την εκδίκηση του. Η κωμωδία βασίζεται στα στερεότυπα, χρησιμοποιεί τα στερεότυπα (κρίνοντάς τα, υπερβάλλοντάς τα ή, ακόμα, απλά παρουσιάζοντάς τα) και την κριτική ματιά προς αυτά. Μοιάζει να τρέφεται από αυτά.
Όλη η κωμωδία είναι βασισμένη στην κριτική, και όταν αναρωτιόμαστε –κάτι που γίνεται όλο και συχνότερα τελευταία- αν η κωμωδία έχει όρια, η απάντηση είναι μόνο μια: δεν έχει κανένα όριο, της επιτρέπεται να ξεπερνά τα όρια ή, θα έλεγα καλύτερα, είναι υποχρεωμένη για το καλό όλων να τα ξεπερνά. Αυτό, βέβαια, μόνο όταν η κωμωδία είναι πραγματικά ελεύθερη και κυρίως ανεξάρτητη. Σιγά σιγά έχουμε μάθει να προσέχουμε τα αστεία μας ώστε να μην προσβάλουν την τάδε ή δείνα κοινωνική ομάδα, κάτι το οποίο σίγουρα δεν είναι κακό. Όμως, το κωμικό ασφυκτιά όταν βρίσκεται μέσα σε τέτοια πλαίσια, δεν γίνεται να λειτουργήσει. Οι άνθρωποι ανεξαρτήτως χρώματος, ιδιότητας ή ιδιαίτερων χαρακτηριστικών δεν παύουν να είναι άνθρωποι. Και οι άνθρωποι κάνουν λάθη, κυβερνιόνται από μικρότητες, εγωισμούς και άλλα αξιοκατάκριτα.
Όλοι, λοιπόν, οι άνθρωποι είναι ίσοι απέναντι στην κωμωδία. Όπως θα έχετε καταλάβει, ο προσανατολισμός της παράστασης είναι εμφανής, το κωμικό είδος απαιτεί ταχύτητα, ακρίβεια και οξυδέρκεια, στοιχεία που αποτελούσαν πάντα πρόκληση τόσο για τον περφόρμερ, όσο και για το σκηνοθέτη. Γι αυτό το λόγο, όταν μου έγινε η πρόταση για τον Βαφτιστικό δέχτηκα αμέσως. Κακώς θα μου πείτε, πάντα πρέπει κανείς να σκέφτεται δυό φορές και να πράττει μία.
Ο Βαφτιστικός με μια ματιά
Θεόφραστος Σακελλαρίδης (1883-1950)
Ο βαφτιστικός
Οπερέτα σε τρεις πράξεις
Πρόζα και στίχοι του συνθέτη
Πρώτη παρουσίαση Αθήνα, Θέατρο Παπαϊωάννου, 18 Ιουλίου 1918
Πρώτη παρουσίαση από την ΕΛΣ Αθήνα, Θερινό Θέατρο Λεωφόρου Αλεξάνδρας, 19 Ιουλίου 1946
Ο συνθέτης
Ο Θεόφραστος Σακελλαρίδης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1883. Ήταν γιος του μελοποιού και ιεροψάλτη Ιωάννη Σακελλαρίδη, ο οποίος πιθανότατα τον μύησε στη μουσική. Σπουδές στην Αθήνα δεν έχουν επιβεβαιωθεί. Ο ίδιος ο συνθέτης αναφέρει ότι μελέτησε μουσική σε Γερμανία και Ιταλία. Γνωστός κυρίως για τις δεκάδες οπερέτες του, ανάμεσα στις οποίες ο δημοφιλέστατος Βαφτιστικός (1918), ο Σακελλαρίδης συνέθεσε επίσης όπερες, όπως η Περουζέ (1911), σκηνική μουσική, όπως λ.χ. για τις Εκκλησιάζουσες (1904), μουσική για επιθεωρήσεις, ανάμεσα στις οποίες για τα περίφημα Παναθήναια, μουσική για ταινίες του βωβού κινηματογράφου, τραγούδια, όπως επίσης έργα ενόργανης μουσικής. Πέθανε το 1950 σε ένδεια, από καρκίνο του ήπατος.
Το έργο
Η τρίπρακτη οπερέτα Ο βαφτιστικός αποτελεί μεταφορά στην ελληνική πραγματικότητα της γαλλικής φάρσας των Μωρίς Εννεκέν [Maurice Hennequin], Πιερ Βεμπέρ [Pierre Veber] και Ανρί ντε Γκορς [Henry de Gorsse] Η κυρία και ο βαφτιστικός της [Madame et son filleul], η οποία είχε πρωτοπαρουσιαστεί στο θέατρο του Παλαί Ρουαγιάλ στο Παρίσι στις 12 Σεπτεμβρίου 1916. Με τον τίτλο Ο βαφτιστικός της κυρίας παρουσιάστηκε το 1917 στην Αθήνα με πρωταγωνιστές την Κυβέλη και τον Αιμίλιο Βεάκη.
Πρεμιέρες
Ο Βαφτιστικός πρωτοπαρουσιάστηκε στις 18 Ιουλίου 1918 από το θίασο του Γιάννη Παπαϊωάννου στο θέατρό του στη συμβολή των οδών Πατησίων και Καποδιστρίου (μετέπειτα θέατρο «Μπουρνέλλη»). Πρωταγωνιστούσαν ο ίδιος ο Παπαϊωάννου, η Μελπομένη Κολυβά, η Αφροδίτη Λαουτάρη, ο Σπύρος Μηλιάδης και o Ουμπέρτο Μπεντιβόλιο.
Από την Εθνική Λυρική Σκηνή η οπερέτα παραστάθηκε για πρώτη φορά στις 19 Ιουλίου 1946 στο Θερινό Θέατρο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας με βασικούς ερμηνευτές την Ανθή Ζαχαράτου και τον Πέτρο Επιτροπάκη. Την ορχήστρα διηύθυνε ο Βάλτερ Πφέφερ, ενώ η σκηνοθεσία ήταν του Κλέωνα Τριανταφύλλου. Έκτοτε, ο Βαφτιστικός παραμένει η δημοφιλέστερη ελληνική οπερέτα στο δραματολόγιο της ΕΛΣ. Αξίζει να σημειωθεί, ότι κατά την καλλιτεχνική περίοδο 1958/9 για νέα παραγωγή του έργου σκηνικά και κοστούμια σχεδίασε ο ζωγράφος Γιάννης Τσαρούχης.
Συντελεστές:
Μουσική διεύθυνση: Γιώργος Αραβίδης (21, 22, 23, 26/10) – Ανδρέας Πυλαρινός (30/10 & 2, 6/11)
Σκηνοθεσία: Σίμος Κακάλας
Σκηνικά: Αντώνης Δαγκλίδης
Κοστούμια: Κλαιρ Μπρέισουελ
Βιντεοπροβολές: Στάθης Μήτσιος
Φωτισμοί: Περικλής Μαθιέλλης
Χορογραφία: Ιρίνα Ακριώτη-Κολιουμπάκινα
Διεύθυνση Χορωδίας: Αγαθάγγελος Γεωργακάτος
Διανομή:
Βιβίκα: Γεωργία Ηλιοπούλου (21, 23, 30/10 & 6/11) – Τζίνα Πούλου (22, 26/10 & 2/11)
Κική: Διαμάντη Κριτσωτάκη (21, 23/10 & 2, 6/11) – Δέσποινα Σκαρλάτου (22, 26, 30/10)
Χαρμίδης: Δημήτρης Πακσόγλου (21, 23, 30/10 & 6/11) – Νίκος Στεφάνου (22, 26/10 & 2/11)
Ζαχαρούλης: Σταμάτης Μπερής
Συνταγματάρχης: Γιάννης Γιαννίσης (21, 23, 30/10 & 6/11) – Κωστής Ρασιδάκης (22, 26/10 & 2/11)
Κορτάσης: Παύλος Μαρόπουλος (21, 23, 30/10 & 6/11) – Αναστάσιος Στέλλας (22, 26/10 & 2/11)
Μαρτής: Θανάσης Ευαγγέλου (21, 23, 30/10 & 6/11) – Νίκος Τσαούσης (22, 26/10 & 2/11)
Μίμης/ Ράφτης: Εμμανουήλ Λορέντζος (21, 23, 30/10 & 6/11) – Νίκος Κατσιγιάννης (22, 26/10 & 2/11)
Μαγείρισσα: Αγγελική Μαρινάκη (21, 23, 30/10 & 6/11) – Αναστασία Χριστοφιλάκη (22, 26/10 & 2/11)
Συμμετέχει η Ορχήστρα, η Χορωδία και το Μπαλέτο της ΕΛΣ