Μυθιστορήματα όπως αυτό εδώ το αριστούργημα του Φιτζέραλντ είναι μια ευκαιρία για το αναγνωστικό κοινό να το δει να εκδίδεται σε νέες εκδοχές, σε νέες μορφές ώστε να καταστεί πιο προσιτό, ώστε να γίνει κτήμα περισσότερων αναγνωστών ή και ανθρώπων που επιθυμούν να ανακαλύψουν τα μεγάλα βιβλία με άλλο τρόπο. Αυτό βεβαίως είναι μια πρόκληση για αυτούς που το επιχειρούν γιατί οφείλουν να εξασφαλίσουν πως δεν επηρεάζεται ο βασικός πυρήνας της αφήγησης, πως δηλαδή δεν αλλοιώνεται η αρχική του μορφή ως προς την ουσία και το νόημά της, πως η κεντρική ιδέα μένει ασάλευτη. Το μυθιστόρημα αυτό, προϊόν μιας δύσκολης εποχής, περιγράφει έναν ήρωα που ζει χωρίς επιφυλάξεις, χωρίς δικλείδες ασφαλείας και διάγει μια ζωή άνετη και πλουσιοπάροχη, απολαμβάνοντας την τέλεια ζωή. Παράλληλα όμως, το δράμα υποβόσκει και έτσι η ιστορία καταγράφει το τέλος μιας περιόδου ανεμελιάς και ευδαιμονίας, μιας περιόδου που σημαδεύεται από το κραχ του 1929 που είναι η ταφόπλακα του αμερικανικού ονείρου, με το οποίο έζησαν όσοι μετοίκησαν στη νέα Γη της Επαγγελίας.
Ένα κλασσικό μυθιστόρημα αναγεννάται και προτείνεται για μια διαφορετική ανάγνωση
Αξίζει πάντα της προσοχής και της φροντίδας ένα τέτοιο εγχείρημα και αυτό ευτυχώς έχει επιτευχθεί τόσο στην αγγλόφωνη έκδοση όσο και στην ελληνική χάρη στις εκδόσεις Μίνωας. Η εικονογράφηση της Άγια Μόρτον είναι πραγματικά υπέροχη, όπως και ο Γκάτσμπυ, ενώ στην εισαγωγή διαβάζουμε το συγκινητικό σημείωμα της δισέγγονης του Φιτζέραλντ. Αυτή η μετατροπή και η μεταμόρφωση του μυθιστορήματος σε ένα εξαιρετικό και αισθητικά άρτιο graphic novel φαίνεται πως έγινε με μεράκι και ζήλο, με σεβασμό και πίστη σε ένα αποτέλεσμα που αποτίνει φόρο τιμής στον συγγραφέα του, ο οποίος και θα ήταν περήφανος. Πλέον διαθέσιμο και στο ελληνικό κοινό, είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για μικρούς και μεγάλους να διεισδύσουν στο πνεύμα του κορυφαίου Αμερικανού λογοτέχνη και έτσι να ανακαλύψουν τη μαγεία της γραφής του και έπειτα, εφόσον το επιθυμήσουν, να περάσουν στην κανονική του μορφή για να απολαύσουν την γραφή εν τω συνόλω.
Πρόκειται αδιαμφισβήτητα για μια πολύ καλοδουλεμένη διασκευή του αρχικού βιβλίου με την εξαιρετική μετάφραση του Αλέξη Καλοφωλιά, ο οποίος και την φρόντισε όπως της άξιζε. Θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε τον Φιτζέραλντ ονειροπόλο, αφελή, αιθεροβάμονα, αιώνιο έφηβο, ρομαντικό, καταραμένο, ιδιοφυή, ευαίσθητο. Πράγματι, όλα αυτά τα επίθετα και ακόμα περισσότερα ταιριάζουν στην προσωπικότητα του αγαπημένου παιδιού της αμερικανικής λογοτεχνίας, που έμελλε να μείνει στην ιστορία ως ο συγγραφέας του «Υπέροχου Γκάτσμπυ». Κατάφερε σε όλη του τη λογοτεχνική διαδρομή να γράψει και να ολοκληρώσει τέσσερα μυθιστορήματα – το πρώτο του βιβλίο απορρίφθηκε δύο φορές και έγινε αποδεκτό μετά από την αλλαγή του τίτλου – πρόκειται για την «Άλλη όψη του παραδείσου» – και να παραδώσει πολλά διηγήματα που πραγματεύονται ζητήματα και προβληματισμούς, που πηγάζουν από την προσωπική του ζωή, τα δικά του βιώματα, αλλά και τον κόσμο που συνεχώς αλλάζει γύρω του και τον πληγώνει.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Ο υπέροχος Γκάτσμπυ, είναι η εικόνα, είναι το στιγμιότυπο και η φωτογραφία μιας ολόκληρης εποχής, είναι η γεύση μιας περιόδου όπου όλοι ζούσαν με την πεποίθηση πως όλα αυτά που συνέβησαν στο παρελθόν αποτελούν πια ένα κακό όνειρο, ένα κακό παρελθόν και μια ανάμνηση που είναι πια θαμμένη και κρυμμένη στο χρονοντούλαπο της ιστορίας. Ο Γκάτσμπυ, ο ίδιος ο Φιτζέραλντ ίσως, μαγεμένος και σαγηνευμένος από την πληθώρα των αγαθών και την ευμάρεια, φαίνεται να γίνεται ο ίδιος απειλή για τον εαυτό του μέσα από τη ζωή που διάγει. Αδυνατεί να αντικρύσει και να αισθανθεί το φάσμα της αυταπάτης που τον ακολουθεί, ζει σε ένα σύννεφο και πάνω σε αυτό ρεμβάζει χωρίς να δίνει σημασία, δίχως να κατανοεί πως όλα αυτά είναι μια ουτοπία που σύντομα θα λάβει τέλος.
Μην ξεχνάμε εξάλλου πως ο ίδιος βρίσκεται πολλάκις πίσω από τους ήρωές του, που τους ντύνει με το πέπλο της χαρμολύπης και της υπέρμετρης καταστροφικής ευδαιμονίας, που πολλές φορές -αν όχι πάντα- τους οδηγεί στον καταστροφικό δρόμο της αυτοδιάλυσης και της ολομέτωπης αυτοκαταστροφής. Κινεί τους ήρωές του με βάση τις δικές του συναισθηματικές εξάρσεις και τους επιφυλάσσει τραγικό ή δραματικό τέλος σαν να είχε ήδη προοικονομίσει το δικό του. Ζει ο ίδιος στο όριο των αντοχών του και είναι χαρακτηριστικό πως το ποτό παραμένει ο πιο πιστός του σύντροφος από την δεκαετία του 1920 και πέρα. Είναι το ποτό απόρροια μιας έντονης ψυχολογικής διατάραξης από τον καιρό της θητείας του κατά τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο ή μια μοιραία συνάντηση και ένα συμβόλαιο που ο ίδιος είχε ήδη υπογράψει δίχως να το γνωρίζει, μια και πεθαίνει από καρδιακή ανακοπή;
Ο ίδιος ο Γκάτσμπυ θα συγκεντρώσει γύρω του κόσμο, θα αναλωθεί σε ανόητα έξοδα, θα ζήσει ξέφρενες στιγμές, θα θολώσει το μυαλό του επιχειρώντας έτσι να απελευθερωθεί από τα δεσμά μιας ζωής χωρίς ζωή και από τα αδιέξοδα που τον κατατρέχουν. Και σαν αντιληφθεί πως η γυναίκα που έχει πλάι του δεν τον αγαπά πια και δεν τον υπολογίζει όπως πριν, καθώς και το γεγονός πως συναναστρέφεται εδώ και καιρό κάποιον άλλο, θα γίνει πυρ και μανία, θα τα βάλει με θεούς και δαίμονες, θα εξοργιστεί και η οργή του αυτή θα τον οδηγήσει σε συμπεριφορές που ούτε ο ίδιος δεν αναγνωρίζει, σε αντιδράσεις που ούτε και ο ίδιος είχε προβλέψει. Είναι ο Γκάτσμπυ άραγε ο άνθρωπος της δεκαετίας του ’30, ένας άνδρας αδύναμος, σκιά του εαυτού του και έρμαιο μιας φαντασίωσης που ξεθωριάζει;
Η δεκαετία του ’20 υπήρξε κοινωνικά φρενήρης, ένα ατελείωτο μουσικό πάρτι, μια κινητή γιορτή για να θυμηθούμε και το βιβλίο του Έρνεστ Χέμινγουεϊ, χρόνια ανεμελιάς και ξεγνοιασιάς, είναι η περίοδος κατά την οποία ο Φιτζέραλντ έζησε και γιόρτασε στο Παρίσι με ξέφρενο ρυθμό και με πολύ ποτό αλησμόνητα χρόνια. Ωστόσο, διαβάζοντας τον Γκάτσμπυ και παρατηρώντας τον να μας μιλάει σχεδόν αυτοβιογραφικά, διαπιστώνουμε πως είναι καταδικασμένος να αυτοτραυματίζεται ψυχικά και να υπομένει τα συναισθηματικά του βάσανα, τόσο ερωτικά όσο και ψυχολογικά, παρά την καταγεγραμμένη χαρά της γιορτής και της ανεμελιάς που βιώνει κατά την παραμονή του στην Γαλλία. Βρίσκεται μετέωρος και ασταθής, ζει ένα δράμα που σκεπάζεται για λίγο από αυτή την χαρά που σύντομα θα γίνει σκοτάδι. Ο Γκάτσμπυ είναι η τέλεια αποτύπωση ενός συγγραφέα που πνέει τα λοίσθια και αναζητά την λύτρωση μέσω της γραφής για να εκδηλώσει τις ανασφάλειές του.
Αποσπάσματα από το βιβλίο
“Ξαναμμένος από τις παθιασμένες ασυναρτησίες του, είδε τον εαυτό του να προασπίζεται μόνος του το τελευταίο σύνορο του πολιτισμού”.
“Έτσι συνεχίζουμε να παραδέρνουμε σαν βάρκες κόντρα στο ρεύμα, με το παρελθόν να μας έλκει ασταμάτητα”.