Γνωστός και ρηξικέλευθος συγγραφέας, ο Ζοζέφ Αντράς δεν σταματά να εκπλήσσει το αναγνωστικό κοινό με τις ιστορικές του θεματικές αναζητήσεις. Πάντα βρίσκεται ένα βήμα μπροστά και παρουσιάζει τη δική του ματιά για πρόσωπα και ιστορικά γεγονότα που σημάδεψαν την παγκόσμια ιστορία. Είναι η σπουδαιότητα της γραφής του και η αφηγηματική του δεξιότητα που δεν αφήνουν κανέναν ασυγκίνητο. Αυτή την φορά, πραγματεύεται μια πτυχή της ιστορίας που ακολουθεί την Γαλλική επανάσταση καθώς βρισκόμαστε μόλις λίγα χρόνια μετά την εξέγερση και όλα είναι ρευστά στο πεδίο της διαμόρφωσης της νέας δημοκρατίας που γεννιέται μέσα από τις στάχτες μιας αδυσώπητης βασιλείας.
Σε κλίμα επαναστατικό και συγκρουσιακό οι οδηγητές του εξεγερμένου λαού αναμετρώνται
Ο Ζακ Λουί Νταβίντ υπήρξε ένας από τους δραστήριους ζωγράφους κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης. Ήταν αυτός που φιλοτέχνησε το 1793 τον περίφημο πίνακα, ο Θάνατος του Μαρά, ένα έργο σταθμός για τα δεδομένα της εποχής καθώς αφηγείται ένα από τα κορυφαία δραματικά επεισόδια που έλαβαν χώρα τότε. Το στιλέτο της Κορνταί, η οποία και δολοφόνησε τον Μαρά, ήταν το εργαλείο ελευθερίας καθώς και η απόδειξη πως η τόλμη και οι ανατροπές έρχονται από ανθρώπους που έχουν κρυφή εσωτερική δύναμη που εξωτερικεύεται σε στιγμές κρίσιμες. Ο δικός της απαγχονισμός είναι η «σταύρωσή» της προς όφελος του κοινού καλού. Ο Μαρά, επωφελούμενος της Γαλλικής Επανάστασης, θέλησε να εκμεταλλευτεί τη θέση που του εξασφάλιζε το χάος στο οποίο είχε περιέλθει η Γαλλία για να αναρριχηθεί στην εξουσία μαζί με τους υπόλοιπους ραδιούργους που τον στήριζαν και να αναγορευθεί σε δικτάτορα και δυνάστη εν τέλει του Γαλλικού λαού.
Το όνομα του Μαρά, από το οποίο εμπνεύστηκε ο Νταβίντ τον πίνακα αυτόν, αναφέρεται μέσα στο βιβλίο καθώς τόσο εκείνος όσο και οι Δαντόν, Ροβεσπιέρος μα και τόσοι άλλοι συμμετείχαν ενεργά σε αυτές τις επίμονες, περίπλοκες μα και πολλές φορές επώδυνες διεργασίες για την εξομάλυνση και σταθερότητα της νέας τάξης πραγμάτων, όχι πάντα καλόβουλα. Ο Αντράς, μέσα από το βιβλίο του, περιγράφει όλο αυτό το πλέγμα των γεγονότων, όλο αυτό το πλαίσιο που αναμφίβολα αποτελούσε αναγκαίο κακό για να εδραιωθεί η πρώτη γαλλική Δημοκρατία. Ο Βίκτορ Ουγκό στο δικό του μυθιστόρημα με τίτλο 1793, θα ξετυλίξει το κουβάρι των εξελίξεων σε μια επαναστατημένη Γαλλία που φλέγεται και αυτό είναι το διακύβευμα εκείνων των κρίσιμων χρόνων που τόσο μας απασχολούν και απασχολούν και τους ίδιους τους συγγραφείς.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Αυτό που κατορθώνει ο Αντράς χωρίς κόπο, και δεν είναι η πρώτη φορά που το πετυχαίνει, είναι να εντάσσει τον αναγνώστη στο κλίμα που διαμορφώνει με την ιστορία του. Γινόμαστε και εμείς συμμέτοχοι στη δραματική κορύφωση των ζυμώσεων μέσα σε μια ατμόσφαιρα πολωτική και γεμάτο συνωμοσίες και αντιδράσεις, πολλές φορές εγκληματικές όπως εδώ. Ο Αντράς μας παρέχει τη δυνατότητα να ζήσουμε στο όλον της αυτή την ηφαιστειακή δράση που θα ορίσει τις τύχες της Γαλλίας μα και όλης της Ευρώπης. Αποτελούσε κατά μια έννοια μια απόδειξη δημοκρατίας όλη αυτή η περίοδος και οι υπερασπιστές της είχαν, ως άνθρωποι αδύναμοι και τρωτοί, απολέσει την βασική οδό της ύπαρξής τους. Τους ένοιαζε περισσότερο να καταδικάσουν κάποιον, όπως τον πρωταγωνιστή Ντεμουλέν, ως συκοφάντη και εχθρό της δημοκρατίας παρά να ενωθούν όλοι μαζί στο όνομά της όπως συνέβη το 1789.
Η ιστορία γράφεται με το αίμα των ενόχων αλλά και με το αίμα των αθώων που είναι παράπλευρη απώλεια σε όλο αυτό το σκηνικό πολέμου που στήνεται. Διαβάζουμε ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα όπου κατανοούμε την ένταση των στιγμών και ένα εμφυλιακό κλίμα που δημιουργείται: “Ο Ντεμουλέν είναι ένας άσωτος υιός που οι κακές παρέες τον έκαναν να ξεστρατίσει: ο βουλευτής πρέπει να παραμείνει εδώ μέσα και η εφημερίδα να καεί δημοσίως”. Ο Ντεμουλέν, το πρόσωπο κλειδί του μυθιστορήματος, είναι ένας αποδιοπομπαίος τράγος, είναι εκείνος που θυσιάζεται για τη δημοκρατία και για τις αρχές του, μια από τις πολλές φυσιογνωμίες που ποτέ δεν μπόρεσαν να αποδείξουν το αυτονόητο μιας διαφορετικής άποψης και αμέσως μεταφέρθηκαν χωρίς λόγο στο άλλο στρατόπεδο της μοναρχίας και κρίθηκαν άδικα ως ένοχα στοιχεία. Κανείς εξάλλου δεν είναι είπε πως ο κόσμος είναι δίκαιος, τουναντίον.
Ο κόσμος δεν θα ήταν ποτέ πια ο ίδιος μετά από την Γαλλική Επανάσταση που άλλαξε άρδην την τάξη πραγμάτων στην Ευρώπη και άρχισε το κράμα της δημοκρατίας να χύνεται στις κοινωνίες περιθωριοποιώντας αυτή την βασιλική ασύδοτη εξουσία που είχε οδηγήσει τους λαούς σε θλιβερή φτώχεια και καταδυνάστευση. Οι πόλεις και τα χωριά γεμάτα θύματα, αιματοβαμμένοι δρόμοι, χήρες και ορφανά, κατακρεουργημένοι άνθρωποι, η Γαλλία βίωνε έναν εμφύλιο πόλεμο και η οργή ξεχείλιζε σε κάθε γωνιά. Η πάλη των τάξεων έλαβε χώρα με αμέτρητα θύματα μα με φωτιά και με μαχαίρι ο κόσμος προχωρεί όπως έχει πει και ο δικός μας ποιητής Νίκος Γκάτσος. Ο Αντράς είναι ένας δεξιοτέχνης του λόγου αλλά και ένας διαμορφωτής ιστορικών διαδρομών για να διαχέεται στον κόσμο η αγάπη για την ιστορία μήπως και τα λάθη της γίνουν μαθήματα για το μέλλον της.
Αποσπάσματα από το βιβλίο
“Η κυβέρνηση δεν ξέρει πια τι να κάνει· η φωτιά δυναμώνει, κι αυτή τρελαίνεται”
“Η τρομοκρατία είναι επιβεβλημένη ενάντια στον εχθρό, αναμφίβολα, αλλά η τρομοκρατία πρέπει να πλήττει τους αριστοκράτες, τους συνωμότες, τους εγωιστές…”
Διαβάστε επίσης:
Για να σας πολεμήσουν: Το βιβλίο του Ζοζέφ Αντράς για ένα Παρίσι σε αναβρασμό