«Οδοντόκρεμα με χλωροφύλλη»: Επιστροφή σε κείμενα μεγάλων συγγραφέων

Από τους σημαντικότερους λογοτέχνες ο Παπαδημητρακόπουλος υπογράφει τα διηγήματα της συγκεκριμένης συλλογής που πρωτοεκδόθηκε το 1973 και κατορθώνει να περισώσει μνήμες από μια παλαιότερη Ελλάδα με έναν τρόπο που κάνει τα διηγήματα αυτά να παραμένουν διαχρονικά επίκαιρα, μισό αιώνα μετά την πρώτη τους κυκλοφορία.

Με λόγο υπαινικτικό και σφιχτό ο συγγραφέας των διηγημάτων «Οι φρακασάνες», «Ο Νίκος ο Σερέτης», «Η Εκτέλεση», «Το πάρτυ», «Η Γλυκερία», «Μάθημα χορού», «Ο τελευταίος επιζών», «Ερωτική ιστορία», «Ανάσταση», «Οδοντόκρεμα με χλωροφύλλη» και «Εις μνήμην» δημιουργεί μια κιβωτό ανάπλασης και ανασύστασης της ελληνικής λογοτεχνίας, χωρίς διάθεση νοσταλγίας αλλά με σαφή προσανατολισμό να περισώσει έναν κόσμο που σβήνει αλλά κρύβει εντός του μια δυναμική ηθικών αξιών, ιδεών και φιλοσοφικών στοχασμών, ικανή να διασφαλίσει την αθωότητα μιας κοινωνίας που αλλάζει δραματικά μέρα με τη μέρα.

Βραβευμένος με το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων 2015 για το σύνολο του έργου του και το 2010 με το Βραβείο Ιδρύματος Πέτρου Χάρη Ακαδημίας Αθηνών, ο Παπαδημητρακόπουλος αποδεικνύεται ένα τεράστιο μέγεθος του μινιμαλιστικού λόγου, της αντιπροσωπευτικής δύναμης της μικρής φόρμας που με λόγο ευθύβολο, λιτό αλλά ταυτόχρονα αισθητικά προσηλωμένο στους στόχους του διηγήματος που εξαρχής έχει θέσει, χαρίζει στους αναγνώστες του κείμενα μέγιστης γλωσσικής και πολιτισμικής αισθητικής. Με οδηγό του τα καλά ελληνικά, την λεπταίσθητη ειρωνεία και μια εμβάθυνση στις αξίες που επιλέγει να ανασύρει, καταγράφει τον αγώνα του ανθρώπου για την καθημερινότητα και την ομορφιά της ζωής, μέσα από τη χαρά και τη λύπη, τον ρεαλισμό και το πάθος. Και δημιουργεί αναγνώσματα που μοιάζουν απλά με την απλοϊκότητα ωστόσο εξοστρακισμένη και ένα ήθος συγγραφικό, λεκτικό, αφηγηματικό που αφοπλίζει εν τέλει τον αναγνώστη, αποκαλύπτοντάς του έναν συνδυασμό υπαινιγμού και ειρωνείας, σαφήνειας και σοβαρότητας, καθημερινής δημοτικής και καθαρεύουσας, ποίησης και ρεαλισμού, κυρίως όμως εκφραστικής οικονομίας. Κι όλα αυτά είτε γράφει για τις ερωτικές περιπέτειες ενός έφηβου, είτε για τις εκτιμήσεις για τη ζωή ενός ηλικιωμένου, είτε για τον πόλεμο και την ανέχεια που επέσυρε είτε για τη γερμανική κατοχή και τον εμφύλιο που την επακολούθησε. Είτε εστιάζει στην ιδιωτική πλευρά της ζωής είτε στη δημόσια, ακροβατεί με επιτυχία πάντα ανάμεσα στην αφήγηση και στον στοχασμό, αναπλάθοντας μια άκρως περιπετειώδη εποχή για τον κόσμο.

Σε κάθε περίπτωση ο συγγραφέας συνθέτει ένα στέρεο οικοδόμημα και αναδεικνύει την ουσιαστική διαχείριση του λόγου ως ύψιστο αφηγηματικό αγαθό με το οποίο σκιαγραφεί τη λογοτεχνική αρτιότητα την οποία πετυχαίνει. Σμιλεύει το απαραίτητο και το ακριβές με τη δεξιοτεχνία του δημιουργού που αναγνωρίζει το ουσιαστικό από το περιττό. Καταγράφει με αφοπλιστική ειλικρίνεια την αληθή σχέση ανάμεσα στο σημαίνον και στο σημαινόμενο δημιουργώντας ηχητικές συνηχήσεις ενός εσωτερικού διαλόγου κατά την αφηγηματική δραματουργία, ερμηνεύοντας έτσι τους προσωπικούς κώδικες της λογοτεχνικής δημιουργίας.

Αναμφίβολα θα πρέπει να χαιρετήσουμε με χαρά την επανέκδοση αυτή από τις εκδόσεις Κίχλη που έχουν αναλάβει να επανακυκλοφορήσουν όλο το έργο του Παπαδημητρακόπουλου, όπως επίσης και το έργο του Αργύρη Χιόνη αλλά και του Νίκου Καχτίτση σε μια προσπάθεια διάσωσης παλαιότερων κειμένων ιδιαίτερης αξίας. Έργα μεγάλων δημιουργών που στις καλαίσθητες νέες εκδόσεις τους δίνεται η ευκαιρία να επαναπροσδιοριστεί λογοτεχνικά το αποπροσανατολισμένο για χρόνια αναγνωστικό κοινό και να εστιάσει το ενδιαφέρον του σε αφηγηματικούς τρόπους ανάδειξης του γλωσσικού και λογοτεχνικού μας πλούτου και πάλι.

Διαβάστε επίσης:

Οδοντόκρεμα με χλωροφύλλη: Νέα έκδοση από τον Ηλία Χ. Παπαδημητρακόπουλο & τις εκδόσεις Κίχλη