Οι «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι», έργο σε μορφή Λαϊκής Λειτουργίας για Συμφωνική Ορχήστρα, Μικτή Χορωδία, λυρικούς τραγουδιστές (τενόρο, βαρύτονο, μπασοβαρύτονο) και αφηγήτρια, θεωρείται ένα από τα αριστουργήματα της σύγχρονης Ελληνικής μουσικής. Ο Γιάννης Μαρκόπουλος ασχολήθηκε με τη σύνθεση του έργου «Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» σε μορφή Λαϊκής Λειτουργίας οργανώνοντας το λιμπρέτο από το ομώνυμο ποίημα του Διονύσιου Σολωμού και επιλέγοντας από όλα τα σχεδιάσματα του ποιήματος, τα πεζά, τους στίχους και τα αφηγηματικά μέρη.
Ξεκινώντας από τη δεκαετία του ’60, ο συνθέτης ολοκλήρωσε το έργο σχεδόν μία δεκαετία μετά. Όπως σημειώνει ο ίδιος ο συνθέτης μερικά χρόνια πριν, «το δούλεψα για μεγάλο διάστημα, πάνω στα τρία Σχεδιάσματα του ποιήματος». Το 1975 έδωσε την οριστική μορφή στο έργο, τη μορφή της Λαϊκής Λειτουργίας, την οποία και παρουσίασε για πρώτη φορά στο κοινό το 1975 στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, προσκεκλημένος του αείμνηστου καθηγητή Λίνου Πολίτη, πιο σημαντικού ίσως μελετητή του Σολωμού και επιμελητή της έκδοσης των χειρογράφων του ποιητή σε δύο τόμους.
Οι «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» κυκλοφόρησαν σε δίσκο το 1977, με ερμηνευτές τους Νίκο Ξυλούρη, Λάκη Χαλκιά, Ηλία Κλωναρίδη και αφηγήτρια την ηθοποιό Ειρήνη Παπά. Συμμετείχε η ερασιτεχνική Μικτή Χορωδία της Πρέβεζας, σε διδασκαλία Γιώργου Κακίτση και ορχήστρα 16 οργάνων, μέσα στα οποία περιλαμβάνονταν και ελληνικά όργανα.
Η πρώτη συναυλία με τους «Ελεύθερους Πολιορκημένους» δόθηκε στο γήπεδο του Παναθηναϊκού το καλοκαίρι του 1978, όπου ο Μαρκόπουλος διηύθυνε το έργο του, μπροστά σε κοινό είκοσι δύο χιλιάδων ατόμων, που κατέκλυσαν τις κερκίδες του γηπέδου και υποδέχθηκαν με ενθουσιασμό τόσο το νέο μουσικό έργο όσο και την είσοδο της ποίησης του Σολωμού στη νεοελληνική μουσική δημιουργία.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Τα μέρη του έργου «Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι»:
- Στοχασμός – Εισαγωγή
- Το Χάραμα
- Άκρα του τάφου σιωπή
- Παλληκαρά και μορφονιέ
- Βαρώντας γύρου ολόγυρα
- Ο Γιος σου κρίνος με δροσιά
- Η θέλησή μου βράχος
- Όπου ‘ν’ ερμιά και σκοτεινιά
- Στα μάτια και στο πρόσωπο
- (Πριν από την έξοδο) Μια φούχτα χώμα… (Επάψαν τα φιλιά στη γη)
- Οι Γυναίκες
- Μητέρα μεγαλόψυχη
- Για κοίτα κει χάσμα σεισμού
- Αλλ’ ήλιος αλλ’ αόρατος
- Αραπιάς άτι
- Πειρασμός
- Πολλοί ’ν’ οι δρόμοι πο ‘χει ο νούς
- Αηδονολάλειε στήθος μου
- Έξοδος – Δρόμο να σχίσουν τα σπαθιά
Συντελεστές:
- Σολίστ: Μάριος Φραγκούλης, Τάσος Αποστόλου, Χάρης Ανδριανός
- Αφηγήτρια η Μαρία Καβογιάννη
- Τη Συμφωνική Ορχήστρα του Δήμου Θεσσαλονίκης διευθύνει ο Αναστάσιος Συμεωνίδης
- Συμμετέχουν η Μικτή Χορωδία Θεσσαλονίκης και η Χορωδία του Δήμου Αθηναίων