Το έργο
Η πρώτη συνεργασία των Ευθύμη Φιλίππου και Αγγελική Παπούλια παρέδωσε στο θεατρικό κοινό τις «Ετυμηγορίες». Δύο αναγνωρισμένες ερευνήτριες παρουσιάζουν τα αποτελέσματα της πολυετούς ομαδικής έρευνας στην οποία συμμετείχαν. Μέλη και οι δύο της εταιρείας για την υποστήριξη και ανάδειξη της ελληνικής γλώσσας, μαζί με τον Πρόεδρο και την σύζυγό του και Αντιπρόεδρο της εταιρείας, έρχονται σε επαφή με το κοινό. Το πόρισμα της μελέτης τους, μέσω πολλών, δύσκολων και συχνά επώδυνων ανακαλύψεων, όπως διατείνονται οι ίδιες, δείχνει την καταγωγική σχέση κάθε λέξης με την ιστορία των ανθρώπων του τόπου, αλλά και εν γένει την Ιστορία, αφού κάθε άνθρωπος συμβάλλει στην οικοδόμησή της. Οι δύο συγγραφείς αντιμετώπισαν με αρκετή, συχνά εύπεπτη, κωμωδία, αλλά και αρκετές δόσεις ειρωνείας και σκωπτικότητας την επιστημονική κοινότητα της χώρας. Θέλησαν να αναδείξουν την εμπορευματοποίηση της μάθησης, αλλά και της έρευνας, την κενότητα πολλών από όσους ευαγγελίζονται τους μελετητές χωρίς να είναι στην πραγματικότητα, καθώς και την λανθασμένη, συχνά, αυθεντία που συνοδεύει ορισμένους από τους ανθρώπους της έρευνας. Ο σκοπός του έργου υπηρετήθηκε αφενός, με αρκετή αφέλεια και μονοτονία, και αφετέρου, αφοριστικά υπακούοντας δυστυχώς σε αυτό που καταδίκασε το ίδιο το κείμενο, δηλαδή την γενίκευση και την ισοπέδωση.
Η παράσταση
Το κτήριο της Παλαιάς Βουλής φέρει έντονο συμβολισμό αναφορικά με την ιστορία του έθνους, της γλώσσας και των ανθρώπων της. Η επιλογή της επομένως ως χώρου σκηνικής δράσης προδιέθεσε τον θεατή για κάτι εντελώς διαφορετικό από ό,τι όντως παρακολούθησε, αιφνιδιάζοντας το κοινό με μια διόλου αναμενόμενη κωμωδία. Οι «Ετυμολογίες» αποτέλεσαν μια ενδιαφέρουσα, αλλά αρκετά άτεχνη και μη ολοκληρωμένη, προσπάθεια παρωδίας μιας σοβαροφανούς διάλεξης/ημερίδας, η οποία λαμβάνει χώρα στα έκπληκτα μάτια των θεατών, με αποκορύφωμα το μουσικό κομμάτι της παράστασης. Η σκηνοθεσία (Ευθύμη Φιλίππου – Αγγελική Παπούλια) θα είχε σίγουρα καλύτερο ρυθμό, εάν ήταν μικρότερη σε διάρκεια, ενώ θα αναδεικνύονταν σαφέστερα και όλα τα ζητούμενα της παράστασης, τα οποία έμειναν μετέωρα και ανολοκλήρωτα.
Οι Ηθοποιοί
Πολύ καλές η Ρένη Πιττακή και η Αγγελική Παπούλια στο ρόλο τους ως ερευνήτριες. Ανέδειξαν, με κωμικό και ειρωνικό τρόπο, τις έριδες που συνοδεύουν ενίοτε τους μελετητές, καθώς και την αβεβαιότητα, αλλά και τις προσωπικές ανασφάλειες τους. Ιδιαίτερα ενδιαφέρον το σχόλιο των συγγραφέων για την έμφυλη ταυτότητα των μελών της εταιρείας, με δύο γυναίκες ως εκπροσώπους της επιστημονικής κοινότητας και Πρόεδρο έναν άντρα, καταδεικνύοντας την δυσκολία στην αναρρίχηση των γυναικών σε θέσεις εξουσίας και ευθύνης, έως και στις μέρες μας. Δίπλα στις δύο ηθοποιούς, εξίσου καλοί και με ιδιαίτερη φυσικότητα ήταν ο Jean-Jacques Tesson, ο οποίος ήταν αληθινά απολαυστικός ως «φιλέλλην» Γάλλος, καθώς και η Κωνσταντίνα Κολοβού. Ειδική μνεία πρέπει να γίνει στον Γιώργο Ντάβλα, ο οποίος διασκέδασε το κοινό με το μπρίο, αλλά κυρίως με την υπέροχη φωνή του.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Οι Συντελεστές
Η site-specific παράσταση των «Ετυμολογιών» έπαιξε με τις παραμέτρους του όρου: εν προκειμένω, προετοίμασε το κοινό για μια πληκτική, πιθανότατα, διάλεξη με θέμα τις ετυμολογικές ρίζες της ελληνικής γλώσσας ενταγμένης σε κοινωνικό-ιστορικά πλαίσια, ενώ στην ουσία στόχος της ήταν να παρωδήσει όλα αυτά (σκηνικός χώρος: Κλειώ Μπομπότη). Πολύ καλός ο σχεδιασμός φωτισμών της παράστασης (Δημήτρης Κασιμάτης), παρά τις εγγενείς δυσκολίες του χώρου.
Εν κατακλείδι
Οι συγγραφείς του έργου θέλησαν να καυτηριάσουν, ενίοτε βιτριολικά, την «επιστημοσύνη» εκπροσώπων της ερευνητικής-ακαδημαϊκής κοινότητας της χώρας, την επιστημονική ξενολατρεία όσων ερευνητών σύρονται στο άρμα ανίδεων εκπροσώπων της ξένης ιντελιγκέντσιας, τις έριδες και τις συγκρούσεις μεταξύ των ίδιων των επιστημόνων, αλλά και την παραπληροφόρηση του κοινού. Μολονότι ο θεματικός πυρήνας του έργου παρουσιάζει ενδιαφέρον, στην εκτέλεση η παράσταση αποδείχθηκε συχνά έως και αφελής, ατελής και συχνά προσέκρουσε στον ύφαλο της παιδαριώδους κωμωδίας, γεγονός που υποτίμησε την ίδια την προσπάθεια. Επίσης, η άρρηκτη σύνδεση του έργου με την ιστορία της γλώσσας και της χώρας, ανέδειξε έντονα την εντοπιότητα του κειμένου, καθιστώντας αδύνατη την εννοιολογική σηματοδότηση των νοημάτων του σε οποιαδήποτε άλλη γλώσσα, γεγονός που δεν συνάδει με το θεσμό του grape, στα πλαίσια του οποίου και παρουσιάστηκε.
Γενικά, πρόκειται για μια ενδιαφέρουσα ιδέα, η οποία όμως θα χρειαζόταν αλλαγές στην εκτέλεσή της, αλλά και στην εν γένει δραματουργία της, καθώς υστερούσε σε θεατρικότητα, αλλά και σε ρυθμό.
Photo Credit: Ανδρέας Σιμόπουλος