Ομάδα Ιδέα: Οι Κ. Γάκης, Α. Μουστάκα και Κ. Μπιμπής μιλούν για την παράσταση «Ρωμαίος και Ιουλιέτα για 2»

Το κλασικό σαιξπηρικό έργο «Ρωμαίος και Ιουλιέτα», παρουσιάζεται στο θέατρο «Θησείον» για δεύτερη χρονιά, με μία πιο μοντέρνα σύλληψη και οι ηθοποιοί της παράστασης Αθηνά Μουστάκα, Κωνσταντίνος  Μπιμπής, όπως και ο σκηνοθέτης Κώστας Γάκης, μιλούν στο Culturenow τόσο για την διαφορετική ανάγνωση του πασίγνωστου κειμένου, όσο και την δημιουργική τους συνύπαρξη ως θεατρικό σύνολο «Ιδέα».

Συνέντευξη: Αναστασία Ρίζου

Culturenow.gr: Το έργο «Ρωμαίος και Ιουλιέτα για δύο», μετά την μεγάλη περσινή επιτυχία. παρουσιάζεται για δεύτερη χρονιά στο «Θέατρο Θησείον». Μιλήστε μας για αυτή τη θεατρική διασκευή του πιο γνωστού -ίσως- έργου του Σαίξπηρ και πώς αισθάνεστε που συνεχίζετε ακάθεκτοι για ακόμα μια σαιζόν.


Κώστας Γάκης: Η διασκευή έμεινε πιστή στο σαιξπηρικό κείμενο. Το μόνο που αλλάζει είναι ότι δυο φαντάσματα, δύο σαιξπηρικά αερικά – ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα “στοιχειώνουν” τη σκηνή του θεάτρου και αλωνίζουν, δημιουργώντας ένα πανηγύρι αισθήσεων που εκτείνεται από τη φάρσα μέχρι την τραγωδία. Τα δυο φαντάσματα θυμούνται τα όσα ζήσανε και επιστρέφουν σε όλα τα τοπία της ιστορίας τους όπως ακριβώς συμβαίνει με την ψυχή του κάθε ανθρώπου σύμφωνα με τη λαϊκή μας παράδοση. Για το λόγο αυτό, το έργο μας συχνά μοιάζει με μυστηριακή τελετή στην οποία και οι 3 μας φέτος συμμετέχουμε τραγουδώντας, χορεύοντας και αλλάζοντας προσωπεία.

Αθηνά Μουστάκα: Δυο ηθοποιοί αναλαμβάνουν να παίξουν όλους τους ρόλους του έργου. Έρχονται σαν φαντάσματα, σαν δυο πεφταστέρια και μας αφηγούνται από τη δική τους ματιά την ιστορία τους. Έτσι εγώ δεν παίζω μόνο την Ιουλιέτα, αλλά τους μισούς ρόλους του έργου και τους άλλους μισούς αντίστοιχα, ο Κωνσταντίνος. Είναι κάτι πρωτότυπο αλλά και πρωτόγνωρο για μένα. Όλη αυτή η “λογική” της έντασης, της εγρήγορσης, της μεταμφίεσης και του γενικότερου συναισθηματικού ξεχειλίσματος, αναδεικνύει την ηρεμία που υπάρχει όταν εμφανίζονται οι δυο τους ως Ρωμαίος και Ιουλιέτα. Σίγουρα η χαρά μας που η παράσταση συνεχίζεται, είναι αδιαμφισβήτητη.

Κωνσταντίνος Μπιμπής: Είναι μια διασκευή για δύο ηθοποιούς. Μια διασκευή που τη φτιάξαμε εξ’ αρχής με άξονες το απόλυτο παιχνίδι, τον απόλυτο έρωτα και τον θάνατο που ούτως η άλλως ενέχει το απόλυτο. Τα φαντάσματα των δυο ερωτευμένων επιστρέφουν στις μέρες μας για να μας πουν την ιστορία τους. Η ανάγκη τους να ξαναζήσουν τον έρωτά τους, τους γεμίζει με κουράγιο και με ένα εσωτερικό και εξωτερικό φρενήρη ρυθμό που τους παρασύρει από τον ένα χαρακτήρα στον άλλον. Ξαναζούν τον έρωτα τους μέσα από το πρίσμα όλων των χαρακτήρων, τους δικαιολογούν, θυμώνουν μαζί τους και χάνονται μέσα στη δίνη του εμφυλίου σπαραγμού και του έρωτα ως επανάσταση. Αισθανόμαστε ευγνώμονες και συγκινημένοι που η σκληρή πολύμηνη δουλειά μας άγγιξε τον κόσμο, που γέμισε το θέατρο και μας χάρισε υπέροχα λόγια γεμάτα αγάπη και ευχές… 

Cul.N.: Κατά τη γνώμη σας, αυτό το κείμενο αποτελεί κάτι πραγματικά διαχρονικό ή διατηρείται στη μνήμη του κοινού λόγω της μεγάλης φήμης που γενικά το συνοδεύει;


Κώστας Γάκης: Είναι αμφίδρομο: το έργο είναι απολύτως διαχρονικό λόγω της κοφτερής γραφής του και της πανανθρώπινης θεματολογίας του (εμφύλιος σπαραγμός, πρώτος έρωτας, αμφισβήτηση των κατεστημένων αξιών) και για αυτό το λόγο διατηρείται στην ανθρώπινη μνήμη ως κάτι πραγματικά αξιομνημόνευτο. Και εμείς νιώθουμε απίστευτη συγκίνηση που τα σώματά μας κι οι ψυχές μας γίνονται δίαυλοι για να περάσει από μέσα μας αυτό το εκλεκτό υλικό, νιώθουμε απίστευτη ευγνωμοσύνη που η ομάδα μας  – “η ιδέα”– βαφτίστηκε μέσα από αυτό το αριστούργημα.

Αθηνά Μουστάκα: Μάλλον και τα δυο. Τόσο το στοιχείο των κατατρεγμένων νέων που στο τέλος θυσιάζονται για τον έρωτα, όσο και η φήμη του ίδιου του έργου καθιστούν από μόνα τους τη διαχρονικότητα του έργου.

Κωνσταντίνος Μπιμπής: Κατά τη γνώμη μου αυτό το κείμενο αποτελεί ένα από τα κλασικά αριστουργήματα της παγκόσμιας δραματουργίας και είναι πάντα διαχρονικό. Μιλά μέσα από αρχέτυπα για πράγματα αρχετυπικά. Για τον έρωτα, τον θάνατο, τον πόλεμο, την εξουσία τον πατέρα, τη μητέρα, τη θρησκεία. Πράγματα που αφορούν το κοινό σε κάθε εποχή και πόσω μάλλον στη δική μας ταλαιπωρημένη εποχή που όλα αυτά είναι εντέχνως καλυμμένα από ένα μανιακό πέπλο αγωνίας και φθοράς.

Cul.N.: Πώς γεννήθηκε η ιδέα όλοι οι ρόλοι να ερμηνευτούν από δύο ηθοποιούς; Θεωρείτε πως το στήσιμο και η σύλληψη εξυπηρετούν και το γενικό παιγνιώδες πνεύμα των σαιξπηρικών κειμένων;

Κώστας Γάκης: Είχα γράψει διάφορα τραγούδια, στα οποία οι στίχοι συνομιλούσαν με τον κόσμο των νεκρών, όχι όμως με τρόπο τρομαχτικό και σκοτεινό, αλλά συμφιλιωτικό, διερευνητικό και τρυφερό. Μέσα από αυτά τα τραγούδια ξεπήδησε η ιδέα ότι δυο νεκροί, δυο φαντάσματα αφηγούνται όλη την ιστορία και παίζουν όλους τους ρόλους… Τα δυο αυτά φαντάσματα όμως, αρνούνται να συμφιλιωθούν με την έννοια του τέλους, αρνούνται να σβήσουν. Είναι δηλαδή δυο φαντάσματα που κάνουν την επανάστασή τους και κάθε βράδυ ξαναζωντανεύουν μπροστά στο κοινό ξαναζωντανεύοντας πεισματικά την ιστορία τους.

Cul.N.: Ποια πιστεύετε ότι είναι τα θετικότερα στοιχεία του θεατρικού πειραματισμού πάνω σε κλασικά και πολυανεβασμένα έργα; Και επιπλέον, μία τόσο δημοφιλής παράσταση, υπάρχει πιθανότητα να φτάσει σε σημείο κορεσμού το θεατή ή να αρχίσει να φθείρεται η όποια αξία της;

Κώστας Γάκης: Υπάρχει μια τάση για αποδόμηση στα κλασικά κείμενα, την οποία θα χαρακτήριζα ως μεταμοντέρνα δικτατορία. Οφείλουμε να ανακαλύψουμε μια νέα ματιά πάνω στα κλασικά έργα, αλλά όλη αυτή η επίδειξη ημιμάθειας και κάλυψης ανασφαλειών μέσω μιας δήθεν σύγχρονης ματιάς, την οποία συχνά παρατηρούμε στα θεατρικά μας πράγματα, θα πρέπει να μας προβληματίσει. Μέχρι πρότινος πίστευα ότι αυτό είναι φαινόμενο ελληνικό, αλλά μετά από τα ταξίδια επιμόρφωσης που έκανα τα δυο τελευταία χρόνια σε Βερολίνο και Νέα Υόρκη, παρατήρησα ότι αυτό είναι κάτι που ισχύει σε παγκόσμια κλίμακα: οι θίασοι κατά κόρον πειραματίζονται πάνω στα κλασικά κείμενα, αγνοώντας τον πυρήνα της ιστορίας και τις συγκινησιακές φορτίσεις που προκύπτουν από αυτά. Τις περισσότερες φορές, το κοινό μετά από τέτοιου είδους παραστάσεις αισθάνεται χαζό, προδομένο και ασυγκίνητο. Εξάλλου τα κλασικά κείμενα είναι βαθειά λαϊκά, κοφτερά και ευρέως κατανοητά – σε καμία περίπτωση δεν γράφτηκαν για να αποξενώσουν το κοινό ή για να θολώσουν την εικόνα. Την εικόνα τη θολώνουμε εμείς οι σύγχρονοι στην περίπτωση που έχουμε θολά σκηνοθετικά οράματα. Αν σκύψουμε με προσοχή πάνω στα κλασικά και όχι με τη συνήθη μεταμοντέρνα προχειρότητα και τη δήθεν “αισθητική αρτιότητα” θα βρούμε τη χρυσή τομή που απαιτείται για να επέλθει η ανανέωση.

Αθηνά Μουστάκα: Δυστυχώς όλα είναι εφήμερα. Όμως η βαθύτερή σου ανάγκη είναι αυτή που θα σε κάνει να μείνεις άφθαρτος ακόμα κι αν όλα καταρρεύσουν.

Κωνσταντίνος Μπιμπής: Θεωρώ τον θεατρικό πειραματισμό απαραίτητο πάνω σε κλασικά και πολυδιαβασμένα έργα. Οι κώδικες και οι συνθήκες της ζωής συνεχώς αλλάζουν γύρω μας και ο θεατρικός καλλιτέχνης οφείλει να εφευρίσκει ξανά από την αρχή τον δίαυλο επικοινωνίας και τους οξύτερους δρόμους για να περάσει το έργο στις καρδιές της πλατείας. Ωστόσο, ο πειραματισμός δεν μπορεί ποτέ να είναι αυθαίρετος και να αποκλίνει από τις συναισθηματικές διαδρομές και την ουσία των ζητουμένων του συγγραφέα. Η παράσταση μας είναι για εμάς ένα ποιητικό θεατρικό παιχνίδι. Οι κανόνες του δεν αλλάζουν, αλλάζουν όμως τα χρώματα του, οι ποιότητες του, οι ρυθμοί και οι αποχρώσεις του αναλόγως με το χώρο που το φιλοξενεί και το εμποτίζει με τη δίκη του προσωπικότητα και ατμόσφαιρα. Έχουμε σκαρώσει τη παράσταση μας σε μεγάλες σκηνές όπως το θέατρο Πορεία, το Μελίνα Μερκούρη στη Θεσσαλονίκη, το θέατρο čortanovski στη Σερβία σε μικρά και φιλόξενα θέατρα όπως το θέατρο Act στη Πάτρα, το 104 και το BIOS στην Αθήνα, σε μια ταράτσα στον Κεραμεικό μαζί με το ηλιοβασίλεμα, σε ένα υπέροχο δημαρχείο στην Ικαρία, σε ένα ατμοσφαιρικό περίβολο ενός παραθαλάσσιου εργοστάσιου στη Σαντορίνη, αλλά και σε πολλούς χώρους σχολείων γεμάτων γέλια και νιάτα. Κάθε φορά βιώσαμε την παράσταση σαν μια εντελώς διαφορετική εμπειρία σε διαλεκτική με το παλλόμενο παρόν. Μ’ αυτό το μπούσουλα δουλεύουμε και τώρα στο Θησείον με την ομάδα μας φέτος να είναι σύσσωμη επί σκηνής. Και αυτή είναι η μεγάλη διαφορά της φετινής εκδοχής του έργου: ότι ο Κώστας πέρα από τη μουσική συμβολή του, μοιράζεται μαζί μας τη σκηνή ως ένας μαριονετοπαίχτης που κινεί μυστικά τα νήματα των όσων διαδραματίζονται.

Cul.N.: Η εποχή επιτάσσει την ομαδική δουλειά. Πώς μπορεί να επιτευχθεί η αρμονία που απαιτείται για ένα καλό αποτέλεσμα; Μιλήστε μας για την μεταξύ σας συνεργασία, που επισφραγίστηκε με την δημιουργία της «Ιδέας».

Κώστας Γάκης: Έχω να πω μόνο ότι ήταν γραφτό να έρθουμε κοντά οι τρεις μας. Ταιριάξανε τα χνώτα και τα “θέλω” μας για ένα θέατρο ουσίας, λαϊκό και συγκινησιακό. Η αρμονία ήταν παρούσα από την πρώτη πρόβα μας πριν 2 χρόνια και διατηρείται καθώς επεκτείνεται σε όλες τις σφαίρες της δημιουργίας: Θέατρο, τραγούδι (συχνά ξεδιπλώνουμε τριφωνίες), σινεμά, χοροθέατρο, θέατρο δρόμου! Και δεχόμαστε ο ένας τον άλλον ως συν-δημιουργό και μέντορά μας. Όταν ο ένας από τους τρεις πέφτει, οι άλλοι δύο είναι εκεί για να του δώσουν κουράγιο. Υπάρχει πολλή ψυχή και πολλή αγάπη σε όλο αυτό. Ζούμε μεταξύ μας διαρκώς μια άνοιξη και αυτός είναι ο λόγος που αποφασίσαμε να αφιερωθούμε ο ένας στον άλλον σε μια ιδιότυπη αποκλειστικότητα για όσο καιρό το όνειρο διαρκεί!

Αθηνά Μουστάκα: Το θέατρο είναι ομαδική τέχνη. Συνεπώς ο οποιοσδήποτε εγωισμός πρέπει να μπαίνει στην άκρη προκειμένου να δοθεί ο χώρος για όλες τις ιδέες, αλλά και τις ανάγκες που έχει ο καθένας είναι πολύ σημαντικό να έχεις συνεργάτες με τους οποίους μοιράζεσαι κοινό κώδικα. Με τα παιδιά συνέβη κάτι μαγικό. Από την πρώτη στιγμή η χημεία και η κατανόηση πάνω στην δουλειά ήταν εμφανής. Τώρα πια είμαστε σε θέση να αποκαλούμε ο ένας τον άλλον σύντροφο. Πιστεύω δεν υπάρχει κάτι πιο δυνατό από αυτό.

Κωνσταντίνος Μπιμπής: Μάλλον η ομαδική δουλειά στο θέατρο ήταν πάντοτε επιτακτική ανάγκη. Το Θέατρο είναι η τέχνη της ομάδας και όχι του ενός . Η παράσταση είναι το αποκύημα της φαντασίας πολλών – ή λίγων – ψυχών που έχουν ζυμωθεί μαζί με τα ίδια πάθη και τα ίδια υλικά και είναι έτοιμες να μοιραστούν τα ευρήματα τους με τον κόσμο. Μέσα ακριβώς από έναν τέτοιον αγώνα ζύμωσης έσμιξαν και οι δικές μας ψυχές δουλεύοντας πάνω στο “Ρωμαίος και Ιουλιέτα για 2” πριν από δύο χρόνια. Σ’ αυτά τα δύο χρόνια που ακολούθησαν δουλέψαμε σκληρά πάνω στους κώδικες μας, στην τεχνική μας, στους συναισθηματικούς μας κραδασμούς εξερευνώντας συνεχώς το θεατρικό φαινόμενο σαν παιδιά που παίρνουν τόσο σοβαρά το παιχνίδι τους. Μετά από δυο χρόνια συνεχούς σκηνικής τριβής και θεατρικής ζύμωσης οι ψυχές μας έσμιξαν σε μια ψυχή και ιδρύσαμε την ομάδα θεάτρου “Ιδέα” για να την επισφραγίσουμε! Με τον Κώστα και την Αθηνά μοιραζόμαστε τα ίδια όνειρα για τον κόσμο και για το Θέατρο και την ίδια βαθιά υπαρξιακή αγωνία για τη ζωή και την ύπαρξη. Ο ένας συμπληρώνει τον άλλον, εμπνέεται από τον άλλον και ο καθένας από εμάς κάνει κάθε φορά το επόμενο καλλιτεχνικό του βήμα μέσα από την αγάπη και τη φροντίδα των άλλων δυο. Το πιο σημαντικό είναι να έχεις στο πλάι σου φίλους-συμμάχους για να πορεύεσαι μαζί τους, να διδάσκεσαι απ’ αυτούς και να καταστρώνεις μαζί τους σχέδια για ένα μέλλον που θα έχει πιο φωτεινά χρώματα και πιο φωναχτά χαμόγελα. Αυτό είναι αρμονία.

Cul.N.: Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι αυτόν τον καιρό να ασχολείται κάποιος με το θέατρο; Με ποιον τρόπο αντικρίζετε την ελληνική πραγματικότητα στον τομέα της τέχνης;

Κώστας Γάκης: Η ελληνική πραγματικότητα είναι ζοφερή αλλά πιστεύω ότι θα αλλάξει σύντομα. Είμαι αισιόδοξος για μια ουσιαστική ανατροπή και μια μετακίνηση προς αξίες όπως αλληλεγγύη, αλληλοσεβασμός, αγάπη. Είναι εξαιρετικά παρήγορο ότι το θέατρο ανθεί αυτή τη δύσκολη περίοδο. Οι άνθρωποι θέλουν να ξαναέρθουν κοντά και να ζήσουν το χαμένο “μαζί”. Το θέατρο λοιπόν καλύπτει ακριβώς αυτό το κενό στην επικοινωνία των ανθρώπων. Είναι μια ζεστή καλύβα μέσα στο απάνθρωπο χιονισμένο τοπίο των τραπεζών και των κλεφτών που μας κυβερνούν. Σε αυτή την ζεστή καλύβα όμως αρχίζει γύρω από τη φωτιά της επικοινωνίας η συζήτηση για έναν πιο δίκαιο και αλληλέγγυο κόσμο.

Αθηνά Μουστάκα: Γενικά είναι αρκετά δύσκολο στις μέρες μας να καταφέρει κανείς να κάνει τα όνειρά του πραγματικότητα. Όμως ας μη μεμψιμοιρούμε. Αν κάποιος το θέλει πολύ θα τα καταφέρει αψηφώντας τους δύσκολους καιρούς όποιοι κι αν είναι αυτοί, θυσιάζοντας τον χρόνο του, τον ύπνο του, τις σχέσεις του κτλ. Η πραγματικότητα της ελληνικής τέχνης αντιμετωπίζεται με καθαρά εντελώς υποκειμενικά κριτήρια. Εγώ προσωπικά προσπαθώ να επηρεάζομαι από οτιδήποτε με αγγίζει χωρίς να κρίνω μεμονωμένα το αποτέλεσμα ή βάζοντας ταμπέλες. Ο καθένας κάνει αυτό που τον εκφράζει και αυτό είναι απόλυτα σεβαστό.

Κωνσταντίνος Μπιμπής: Είναι μια δύσκολη εποχή για να ασχοληθείς με το οτιδήποτε. Οι μέρες που ζούμε είναι σκληρές και αδυσώπητες και πάνω απ’ όλα είναι κατά τη γνώμη μου επικίνδυνες μέρες. Μέρες που μας θέλουν άγρυπνους και σε μόνιμη εγρήγορση. Είναι επικίνδυνες γιατί μας ωθούν να επαναλάβουμε τα ίδια λάθη με τους γονείς μας, μας πανικοβάλουν, μας εκφοβίζουν, μας σέρνουν βίαια προς τη μισαλλοδοξία και τον άκρατο φασισμό – είτε των τραμπούκων είτε των κεφαλαιούχων – μας αποχαυνώνουν. Αυτή είναι θεωρώ η πιο καίρια η πιο επιτακτική στιγμή να ασχοληθούμε με το Θέατρο. Να ανιχνεύσουμε τις αδιόρατες εκείνες δυναμικές του πολιτικού και του κοινωνικού βίου να ερευνήσουμε την ουσία της ελληνικής πραγματικότητας και του ελληνικού ψυχισμού και ύστερα να κοιτάξουμε κατάματα τους θεατές και να τους πούμε τι μάθαμε. Με καμία αίσθηση διδαχής αλλά με μια αίσθηση ταπεινότητας και απόλυτης γενναιοδωρίας. Όσο οι άνθρωποι κοιτιούνται στα μάτια, μοιράζονται μαζί τα δάκρυα και τα γέλια τους παραμένουν αήττητοι.

Cul.N.: Κλείνοντας, θα ήθελα να μου πείτε τι περιλαμβάνουν τα επόμενα σχέδιά σας και μία προσδοκία για το επαγγελματικό σας μέλλον.

Αθηνά Μουστάκα: Για τον επόμενο χρόνο έχουμε υποσχεθεί με μεγάλη μας χαρά ότι θα μείνουμε πιστοί και αφοσιωμένοι στην ομάδα μας. Μετά το Ρωμαίο σχεδιάζουμε το επόμενό μας έργο αλλά και διάφορες άλλες δράσεις που μας γεμίζουν . Η μόνη προσδοκία μου είναι να μην προδώσω τα καλλιτεχνικά μου όνειρα. Να μην αναγκαστώ να κάνω κάτι που δεν θέλω.

Κωνσταντίνος Μπιμπής: Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε σε εντατικές πρόβες  με μια υπέροχη ομάδα 10 ηθοποιών πάνω στην “Τελευταία Μαύρη Γάτα” του Ευγένιου Τριβιζά που θ’ ανέβει στη παιδική-εφηβική του Θεάτρου “Δημήτρης Χορν” από αρχές Νοέμβρη έχοντας στριμωχτεί και οι τρείς μας ως ομάδα στη καρέκλα του σκηνοθέτη. Είναι ένα αριστουργηματικό παραμύθι το οποίο χωρίς να χάνει καθόλου σε ποίηση και φαντασία στηλιτεύει σκληρά και ανοιχτά τον φασισμό, τον ρατσισμό και τον άγριο καπιταλισμό. Η θέρμη και το πάθος που κατακλύζει τις πρόβες από ηθοποιούς και συντελεστές μας κάνει αισιόδοξους για μια παράσταση δυνατή και επίκαιρη που στόχος της θα είναι να φυτρώσει λουλούδια στις ευαίσθητες και πρόωρα ταλαιπωρημένες ψυχές των παιδιών και των εφήβων. Παράλληλα προετοιμάζουμε μια σειρά από live που σύντομα θα ανακοινώσουμε και έχουμε ήδη αρχίσει να δουλεύουμε πάνω στην επόμενη δουλειά μας την οποία θα υπογράψουμε ως ομάδα και θα παίζουμε οι τρεις μας. Ωστόσο θα μιλήσουμε εν καιρώ για αυτήν καθώς ακόμη είναι στα σπάργανα. Η προσδοκία μας είναι να ευλογηθούμε με τις απαραίτητες συνθήκες μέσα στις οποίες θα δημιουργήσουμε το δικό μας σύγχρονο λαϊκό θέατρο που θα απευθύνεται σε όλους και μέσα από αυτό να συμβάλλουμε στην αλλαγή αυτού του κόσμου σε κάτι άλλο. Σε έναν κόσμο όπου η λιακάδα και τα χαμόγελα θα κυριαρχούν.

Η παράσταση Ρωμαίος και Ιουλιέτα για 2 θα παρουσιάζεται στο Θησείον, Ένα Θέατρο για τις Τέχνες από τις 3 Οκτωβρίου 2014. Περισσότερες πληροφορίες.