Ο πόλεμος και η διαχείριση των αποτελεσμάτων του έχει ανοίξει και στο χώρο της καλλιτεχνικής δημιουργίας μια ευρεία συζήτηση. Η εικόνα, ως μέρος των μηχανισμών που ξεγυμνώνουν, καταστρέφουν και ταυτοποιούν, καθορίζεται και καθορίζει το πώς αντιλαμβάνονται τα διαφορετικά υποκείμενα την κατάσταση και όσους/όσες την υφίστανται.
Σε αυτό το πλαίσιο, τρεις φορείς για τη φωτογραφία και τις οπτικές τέχνες, το Athens Photo Festival, το MedPhoto Festival και η Thessaloniki PhotoBiennale 2018, προχωρούν στην από κοινού διοργάνωση της έκθεσης “You refuse to understand / you don’t say anything / watching me die”, με τη συμμετοχή ορισμένων από τους κορυφαίους καλλιτέχνες αυτή τη στιγμή διεθνώς.
Η έκθεση παρουσιάζει τρία έργα ριζικά διαφορετικά μεταξύ τους που τοποθετούν τον άξονα της συζήτησης στα διαφορετικά βλέμματα γύρω από την προσφυγική/μεταναστευτική κρίση, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα το ζήτημα του αυτοπροσδιορισμού που είναι συνυφασμένος με τον προσδιορισμό –ίσως και τον έλεγχο- του Άλλου. Μια διαδικασία εγγεγραμμένη στη φωτογραφική πρακτική, λόγω του εγγενώς αντικειμενοποιητικού χαρακτήρα του μέσου.
Οι Broomberg και Chanarin με το The Bureaucracy of Angels, παίρνοντας ως αφορμή τη διαδικασία καταστροφής 100 λέμβων στις οποίες επέβαιναν μετανάστες από την Βόρεια Αφρική κατευθυνόμενοι προς την Σικελία, προχωρούν σε ένα υβριδικό έργο που συνυφαίνει τη μυθοπλασία με το ντοκιμαντέρ και αναδεικνύει τον πόνο που συνοδεύει το μεταναστευτικό φαινόμενο από και προς την Ευρώπη τα τελευταία 150 χρόνια.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Το Grid (Moria) του Richard Mosse, γυρισμένο με στρατιωτικές θερμικές κάμερες στο στρατόπεδο συγκέντρωσης προσφύγων στη Μόρια της Λέσβου, κάνει μία ευθεία νύξη στο πώς οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις βλέπουν εκατομμύρια εκτοπισμένους ανθρώπους, με έναν τρόπο δηλαδή ο οποίος τους αποπροσωποποιεί σε φιγούρες-φαντάσματα, χωρίς διακριτά χαρακτηριστικά και τους αντικειμενοποιεί καθιστώντας τους ανώνυμους στόχους.
Η Δάφνη Τόλη, με το Uprooted, παρουσιάζει τον τρόπο που οι ίδιοι οι πρόσφυγες και μετανάστες καταγράφουν την περιπέτειά τους μέσα από τα κινητά τους τηλέφωνα. Έχοντας συγκεντρώσει βίντεο-ντοκουμέντα που της εμπιστεύτηκαν πρόσφυγες από τις συγκλονιστικές μετακινήσεις τους, δημιουργεί ένα έργο που αίρει τη διάσταση ανάμεσα στον εαυτό-παρατηρητή και στον άλλο-παρατηρούμενο.
Σε μία περίοδο στην οποία το προσφυγικό-μεταναστευτικό έχει ενταχθεί σε μια αναισθητοποιημένη κανονικότητα που συνοδεύεται από εικόνες που αρχίζουν και τελειώνουν στην απεικόνιση των συμπτωμάτων, η έκθεση επιδιώκει να συμβάλει σε μια βαθύτερη μελέτη ενός ζητήματος ακόμα ανοιχτού, που έχει ως καθημερινό αποτέλεσμα τον θάνατο ή την ομηρία χιλιάδων ανθρώπων. Και η Αθήνα, βρισκόμενη με ποικίλους και αντιφατικούς τρόπους στο επίκεντρο του ξετυλίγματος όλων των πτυχών αυτής της υπόθεσης είναι ο πλέον κατάλληλος τόπος για το βάθεμα της συζήτησης αυτής.
Η συνεργασία επιπλέον των τριών αυτών φορέων για τη φωτογραφία έχει μια ιδιαίτερη σημασία ως χειρονομία, καθώς επιχειρεί να συμβάλει γενικότερα σε μια κουλτούρα διαλόγου και επικοινωνίας και να δημιουργήσει μια πρωτότυπη δυναμική για τις οπτικές τέχνες στη χώρα.
– Με αφορμή την έκθεση ο Richard Mosse θα βρεθεί στην Αθήνα όπου και θα δώσει ομιλία για το έργο του στις 7 Οκτωβρίου (19.00) στο ΡΟΜΑΝΤΣΟ.
***
Επιμέλεια: Πάσκουα Βοργιά, Απόστολος Ζερδεβάς, Δημήτρης Κεχρής
Οργάνωση-Παραγωγή: Athens Photo Festival, MedPhoto Festival, Thessaloniki PhotoBiennale 2018