Η PhotoBiennale του Μουσείου Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης με θέμα το Λόγο ολοκληρώνεται, με μια μεγάλη ομαδική έκθεση στο χώρο του Μουσείου, που περιλαμβάνει επιλεγμένα έργα από συμμετέχοντες στη PhotoBiennale δημιουργούς και από τη συλλογή του Μουσείου.
Λίγα λόγια για την έκθεση «Όψεις της PhotoBiennale»
Διαφορετικά και αντικρουόμενα, αλλά εξίσου γοητευτικά είδη λόγου έχει την ευκαιρία να ανακαλύψει ο επισκέπτης της έκθεσης «Όψεις της PhotoBiennale-Λόγος» που παρουσιάζεται στο ΜΦΘ και θα εμπλουτιστεί κατά τη διάρκειά της με οπτικοακουστικό υλικό και διαδραστικές εφαρμογές.
Μπαίνοντας κανείς στο χώρο της έκθεσης, αντικρίζει επιλεγμένα έργα του Fouad Elkoury (1952-) από τη σειρά Θεσσαλονίκη: ένα πολυεθνικό παρελθόν, που αφηγείται με το δικό του μοναδικό τρόπο ιστορίες από το παρελθόν της πόλης.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Σε μια ιδιαίτερη συνομιλία αλλά με κοινό άξονα μπλέκονται ο Dara McGrath (1970-) και ο Brent Meistre (1975-), αφού και οι δύο δίνουν μέσα από τα έργα τους λόγο εκεί όπου κυριαρχεί η απουσία: ο μεν πρώτος καταγράφει στη σειρά Edgelands τους ερημωμένους και ρευστούς χώρους στα εθνικά σύνορα της ανατολικής και κεντρικής Ευρώπης, ενώ ο δεύτερος επιχειρεί να φωτογραφίσει στη σειρά SOJOURN: Τοπίο στη Νότια Αφρική 2007-2012 ένα τοπίο εντελώς κενό – ένα αδιανόητο τοπίο, άδειο από νόημα, από ιστορία, από οποιοδήποτε ίχνος.
Προχωρώντας πιο μέσα, ο θεατής έρχεται αντιμέτωπος με έναν άλλο λόγο, άφατο πολλές φορές και ανώνυμο: από τη μια ο Gilbert Hage (1966-) με τη σειρά Anonymes που αποτίνει φόρο τιμής στην ανωνυμία και ο Γιώργος Πρίνος (1977-) που μας προσκαλεί στη σειρά Black να ερμηνεύσουμε το λόγο του μέσα από τη συνθήκη της σκιάς, κι από την άλλη ο Maleonn (1972-), που μέσα από το Λευκό στο Λευκό επιχειρεί μια μεταφορά για τις αναμνήσεις που ξεθωριάζουν, όπως οι φωτογραφίες που ασπρίζουν όταν η εικόνα σβήνει.
Την ενότητα συμπληρώνουν έργα του Κωνσταντίνου Ιγνατιάδη και του Eric Bance, όπου κυριαρχεί το στοιχείο της αυτοαναφοράς.
Στην αριστερή πλευρά του εκθεσιακού χώρου τα όρια μεταξύ φανταστικού και «πραγματικού» συγχέονται, η έννοια της ταυτότητας φαίνεται να απασχολεί τους δημιουργούς, ο λόγος όμως δεν παύει να είναι εμφανής και καθηλωτικός: στη σειρά Εικονίσματα ο Gabriele di Stefano (1981-) «θολώνει» εσκεμμένα τα πρόσωπα πολιτικών ηγετών χωρίς όμως αυτά να μετατρέπονται σε μη αναγνωρίσιμα, ενώ ο Κώστας Κυρίτσης (1962-) στις Αυτοπροσωπογραφίες του μας καλεί σε ένα ταξίδι αναζήτησης της δικής του ταυτότητας.
Μαζί τους, ο Daniel Blaufuks (1963-) καταπιάνεται και πάλι με τη διαδικασία της μνήμης, κάτι που γίνεται εμφανές ακόμα και με ένα έργο του από τη σειρά Album, ενώ ένα εμβληματικό πορτραίτο της Ji Hyun Kwon (1981-) από τη σειρά The Guilty θέτει με καθοριστικό τρόπο ανάλογα ερωτήματα για την ταυτότητα και τη μνήμη.
Στη δεξιά πλευρά του εκθεσιακού χώρου, οι δημιουργοί συνεχίζουν το διάλογο μεταξύ προσωπικού και συλλογικού λόγου, ατομικής και ιστορικής μνήμης: η Zeren Göktan (1975-) φωτογραφίζει στη σειρά Black Swan Event τυχαία γεγονότα στην Ίμβρο, ο Παναγιώτης Λάμπρου (1975-) αναφέρεται με προσωπικό τόνο στη γιαγιά του στη σειρά Αριστούλα. Στην ίδια ενότητα, η Vesselina Nikolaeva (1976-) ξεδιπλώνει στη σειρά Yesterday when I was little μια ιστορία αγάπης, προσπαθώντας να αφηγηθεί στην κόρη της το ημερολόγιο από την αρχή της ζωής της.
Κοντά τους, σε έναν πιο κλειστό χώρο, η Αθηνά Καζολέα (1958-) μας μεταφέρει Θραύσματα παρουσίας στα Χάνια της Κωνσταντινούπολης, παίζοντας ταυτόχρονα μεταξύ παρόντος και παρελθόντος, ιστορικών σχολίων και προσωπικών μαρτυριών.
Σε ένα ευδιάκριτο σημείο, ο θεατής θα συναντήσει μια τριλογία έργων της Αννέτας Καπόν (1950-). Εδώ η δημιουργός πλάθει εκφάνσεις του Λόγου κατανέμοντας και ζυγιάζοντας το «ειδικό βάρος» τόσο της εικαστικής, όσο και της ρηματικής περιοχής, όπως αναφέρεται στο επεξηγηματικό κείμενο.
Στα έργα του Άντρου Ευσταθιού (1974-), από τη σειρά Nicosia International Airport, ο επισκέπτης θα βιώσει τη μετεξέλιξη του αεροδρομίου Λευκωσίας από κτίριο σύμβολο σε κάτι πολύ πιο ανθρώπινο και προσωπικό.
Στο τέλος της έκθεσης, τα έργα των δημιουργών συνδυάζουν το λόγο με την εικόνα και τον ήχο:
Ο Θεόδωρος Ζαφειρόπουλος (1978-) συμμετέχει με την εγκατάσταση Please Participate Me. Εδώ τα φωτογραφικά του έργα παρουσιάζονται με έναν ιδιαίτερο τρόπο, ενώ εμπλουτίζονται με μία video προβολή από 10.000 still images, η οποία μεταφέρει και λεκτικές δηλώσεις σε μορφή υποτιτλισμού (scrolling subtitles).
Ο Νίκος Μάρκου (1959-) στο βίντεο Αφηγήσεις της Ζωής παρουσιάζει καθημερινούς ανθρώπους να αφηγούνται αποδραματοποιημένα ίχνη ζωής, ενώ δύο εκτυπωμένες φωτογραφίες του, πορτραίτα των ανθρώπων που παρουσιάζονται στο βίντεο, μας κοιτάζουν κατάματα θέτοντας ερωτήματα για την ανθρώπινη ύπαρξη.
Σύντομη ανασκόπηση της PhotoBiennale
Μετά το Χρόνο (2008) και τον Τόπο (2010-2011), η θεματική τριλογία του διεθνούς φεστιβάλ φωτογραφίας PhotoBiennale που διοργανώνεται από το ΜΦΘ, κλείνει φέτος με το θέμα του Λόγου, που αναπτύχθηκε από το Μάιο μέχρι και σήμερα, μέσα από μια σειρά δράσεων.
Εκθέσεις, συζητήσεις, παράλληλες εκδηλώσεις και προβολές πραγματοποιήθηκαν σε περισσότερους από 20 διαφορετικούς χώρους, σε συνεργασία με περισσότερους από 50 φορείς στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Συνολικά παρουσιάστηκαν περισσότερα από 1.000 έργα, με τη συμμετοχή 100 δημιουργών από 25 χώρες από όλο τον κόσμο.
Η PhotoBiennale έδωσε στο κοινό πλήθος λόγων να επισκεφθεί διαφορετικούς χώρους μέσα στην πόλη, αλλά και αλλού, καταρχήν μέσα από τις εκθέσεις του Κεντρικού Προγράμματος το 2014:
«Λόγος Ι» στο Μουσείο Φωτογραφίας, «Λόγος ΙΙ» στις Αποθήκης Στρατού (ακόμη σε εξέλιξη), «Λόγος ΙΙΙ» στα Γραφεία Στρατού (ακόμη σε εξέλιξη), «Λόγος IV» στην Αρχαία Αγορά Θεσσαλονίκης, «Λόγος V-Αφηγήσεις της πόλης» στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, «Λόγος VII» στο Μουσείο Ύδρευσης της ΕΥΑΘ, «Λόγος VIII» στο Φεστιβάλ Μονής Λαζαριστών, «Λόγος ΙΧ» στο Μπεζεστένι, «Λόγος Χ» στο Βασιλικό Θέατρο του ΚΘΒΕ (ακόμη σε εξέλιξη), «Perhaps/Acaso» στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, «Λογοτέχνες της Θεσσαλονίκης και της ευρύτερης θρακομακεδονικής ενδοχώρας» στη Helexpo.
Πέρα όμως από το Κεντρικό Πρόγραμμα, οι εκθέσεις του Παράλληλου Προγράμματος και της ενότητας Εκθέσεις ταξιδεύουν προσέθεταν κι αυτές μερικούς ακόμη λόγους να επισκεφθεί κάποιος τη φετινή διοργάνωση:
«Willy Römer. Berlin – Σκηνές καθημερινής ζωής 1919-1933» στο Ινστιτούτο Γκαίτε Θεσσαλονίκης, «Αναβάσεις στο βουνό των θεών. Frederic Boissonnas – Αρχείο ΜΦΘ» στο Κέντρο Μεσογειακών Ψηφιδωτών Δίου στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Ολύμπου, «Prix Pictet-Κατανάλωση» στο ΝΟΗΣΙΣ – Κέντρο Διάδοσης Eπιστημών & Μουσείο Τεχνολογίας, «Βραβείο Cedefop / Photomuseum – Διοργανώσεις 2007-2012» στον Κρατικό Αερολιμένα Θεσσαλονίκης «Μακεδονία» (ακόμη σε εξέλιξη), «Από το Α ως το Ω. Φωτογραφικές εκδοχές του ελληνικού αλφαβήτου» στις Βρυξέλλες.
Ταυτόχρονα, η υλοποίηση πλήθους παράλληλων δράσεων και σε άλλους χώρους, όπως οι ανοιχτές συζητήσεις, οι προβολές και οι μουσικές εκδηλώσεις σε συνεργασία και με την Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης, τα portfolio reviews, workshops, masterclass, τα εκπαιδευτικά προγράμματα, συνέθεσαν ένα πλούσιο μωσαϊκό λόγου και εικόνας, που κέρδισε το θερμό ενδιαφέρον του κοινού.
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί και η ιδιαίτερα θετική αποτίμηση της φετινής διοργάνωσης από ειδικούς του χώρου, καλεσμένους της PhotoBiennale, όπως οι Frits Gierstberg (από το Nederlands Fotomuseum, Ρότερνταμ), Christophe De Jaeger (από το BOZAR, Βρυξέλλες), Jean-Marc Lacabe (από το Chateau D’ Eau, Τουλούζη), David Drake (από την Ffotograllery, Cardiff), Luis Posada (από τη PHotoEspaña, Μαδρίτη), Christine Ollier (Galerie Filles Du Calvaire, Παρίσι), Jim Casper (Lens Culture, Παρίσι), Anne Morin (diChroma Photography, Μαδρίτη), Κατερίνα Σταθοπούλου (Curatorial Assistant, Τμήμα Φωτογραφίας, MOMA), Sena Çakırkaya (Επικεφαλής Τμήματος Φωτογραφίας, Istanbul Modern), Laura Sérani (επιμελήτρια, Καλλιτεχνική Διευθύντρια, Les Rencontres de Bamako), Maya Byskov (αναπληρώτρια διευθύντρια, Gallery Taik Persons), Peggy Sue Amison (Καλλιτεχνική Διευθύντρια East Wing, Ντουμπάι), Σωτήρης Μπαχτσετζής (ανεξάρτητος επιμελητής-ιστορικός τέχνης).
Η διοργάνωση της PhotoBiennale από το ΜΦΘ είναι έργο ενταγμένο στο Ε.Π. Μακεδονίας-Θράκης του ΕΣΠΑ («Διοργάνωση PhotoBiennale από το Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης).
Φωτό: Efstathiou Andros