Όρνιθες, του Αριστοφάνη σε σκηνοθεσία Γιάννη Ρήγα στο Θέατρο Βράχων

Το Αριστοφανικό αριστούργημα, Όρνιθες, με τα πολυεπίπεδα πολιτικοκοινωνικά μηνύματα, και πρωταγωνιστές στους κεντρικούς ρόλους τον Ταξιάρχη Χάνο και Γιάννη Σαμψαλάκη, θα παρουσιαστεί την Τετάρτη 8 Σεπτεμβρίου στον Βύρωνα στο Θέατρο Βράχων «Μελίνα Μερκούρη» στις 21.00.

Η παράσταση

Ο Πεισθέταιρος και ο Ευελπίδης απηυδισμένοι από τη διαφθορά σε πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο, στην οποία έχει περιέλθει η πόλη, φεύγουν για να βρουν τον Τηρέα, τώρα πια Έποπα, κάποτε άνθρωπο, τώρα πια τσαλαπετεινό, για να μάθουν από αυτόν και τα άλλα πουλιά -που πετούν ψηλά και ίσως γνωρίζουν- αν υπάρχει κάποιος τόπος ειρηνικός να πάνε να ζήσουν εκεί. Εκείνος δεν γνωρίζει, και τότε ο Πεισθέταιρος του προτείνει να ιδρύσουν από κοινού μια νέα Πολιτεία -μεταξύ ουρανού και γης- που θα εξουσιάζει ταυτόχρονα θεούς και ανθρώπους και όπου τα πουλιά θα έχουν τη θέση που τους αναλογεί. Πριν ακόμα, καλά- καλά, χτιστεί η νέα Πολιτεία, η φήμη της εξαπλώνεται, γίνεται μόδα ανάμεσα στους ανθρώπους αλλά αυτό αναστατώνει τους θεούς. Επισκέπτες από γη και ουρανό πάνε κι έρχονται και όλοι προσπαθούν να αποκομίσουν οφέλη από την ίδρυσή της. Ο Πεισθέταιρος συνδιαλέγεται με Θεούς και ανθρώπους, συνάπτει ή απορρίπτει συμμαχίες, επιβάλλει τους δικούς του κανόνες-ακόμα και με τη βία- πάντα στο όνομα της Δημοκρατίας, παντρεύεται τη κόρη του Δία και ανακηρύσσεται παντοκράτορας. Η νέα Πολιτεία είναι μια ουτοπία που διέπεται από λογικούς κανόνες και λειτουργεί ως φανταστικό πείραμα. Τι θα γινόταν αν η ανθρώπινη λογική δοκίμαζε τα όρια της πιο αδιαμφισβήτητης(;) εξουσίας; Ο Αριστοφάνης με εργαλεία του τη σάτιρα και τη φαντασία, καταφέρνει να μετουσιώσει την πίκρα και την αγανάκτηση σε κωμικότητα και να αναδείξει ακόμα μια φορά τη λυτρωτική λειτουργία του γέλιου.

Ο Αριστοφάνης έγραψε τους «Όρνιθες» το 414 π.Χ., στα χρόνια του πελοποννησιακού πολέμου και μέσα από το έργο του ασκεί οξύτατη κριτική στην Αθηναϊκή δημοκρατία και στον τρόπο που λειτουργούν οι θεσμοί της. Αν και η σάτιρα συνδέεται άμεσα με τον τόπο και τον χρόνο γραφής, η ευρηματική μετάφραση του Κ.Χ. Μύρη, κατορθώνει να μεταφέρει το κείμενο στο σήμερα και να το αποδώσει μέσα από έναν λόγο τολμηρό και επίκαιρο.

Σκηνοθετικό Σημείωμα

Την πρώτη φορά είχα άγνοια κινδύνου. Ήμουν 18 χρονών. Πολυτεχνείο και Μεταπολίτευση. Η εποχή όριζε μακριά γένια και αμπέχονο, για τις κοπέλες ταγάρι. Ήμασταν θυμωμένοι. Τρώγαμε λίγο, κοιμόμασταν λίγο, δουλεύαμε πολύ. Ήμασταν αδιαπραγμάτευτοι. Τα έργα των ποιητών κυκλοφορούσαν από χέρι σε χέρι. Θαυμάζαμε τους ηθοποιούς του θεάτρου. Βλέπαμε τις παραστάσεις πολλές φορές για να καταλάβουμε τον τρόπο που ο τάδε ηθοποιός έλεγε εκείνη τη φράση. Αν είχαμε αντίρρηση για μια παράσταση που είδαμε, την εκφράζαμε με συστολή και οπωσδήποτε με σεβασμό.

Είναι 1975. «Όρνιθες» στην Επίδαυρο. Στις γενικές δοκιμές έβρεχε. Τρέχαμε να κρυφτούμε στα υπόστεγα των καμαρινιών και του «Ξενία», να περάσει η βροχή, να συνεχίσουμε τη δοκιμή. Βρεγμένοι, γεμάτοι λάσπες, μέχρι το ξημέρωμα. Τα πρωινά, τα μεσημέρια δεν σκεφτόμασταν τη θάλασσα. Μαζευόμασταν και τρώγαμε ήσυχα, μετά ξαπλώναμε να γεμίσουμε δύναμη και άντε πάλι από την αρχή. Θα διασκεδάζαμε αργότερα, μετά τη δεύτερη παράσταση. Σύντομα όλα αυτά έγιναν γραφικά.

Δεν άκουσα ποτέ μια καλή κουβέντα, «είσαι καλός» ας πούμε. Κανείς δεν άκουσε. Κάναμε θέατρο. Όχι για να είμαστε καλοί, αλλά για να είμαστε εκεί. Όσοι άντεξαν, αυτοί που είχαν το κουράγιο, έμειναν στη δουλειά. Στο σώμα τους και το μυαλό τους είναι γραμμένη η ιστορία του σύγχρονου νεοελληνικού θεάτρου.

Δεν νοσταλγώ το παρελθόν.

Καλοκαίρι 2020. «Όρνιθες». Στο θέατρο Δάσους, στην Επίδαυρο, σε περιοδεία. Πόσο περίεργους κύκλους κάνει καμιά φορά η ζωή! Με μοναδικούς συνεργάτες – συντελεστές, ηθοποιούς, τεχνικούς. Πίσω από τον καθένα κρύβεται μια μικρή ή μεγάλη ιστορία, μοναδική. Όλοι μαζί κάτω από τις φτερούγες ενός μεγάλου θεάτρου, του Κρατικού. Σε δύσκολες συνθήκες, επικίνδυνες. Να μη τολμάς να αγγίξεις, να έρθεις κοντά.

Όμως είμαστε εδώ, χωρίς υπεκφυγές, αποφασισμένοι. Να ανεβούμε στη σκηνή, να πούμε την ιστορία, να γελάσουμε και να δακρύσουμε. Να πετάξουμε!

Γιάννης Ρήγας

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Μετάφραση: Κ. Χ. Μύρης
Σκηνοθεσία: Γιάννης Ρήγας
Σκηνικά: Κέννυ Μακ Λέλλαν
Κοστούμια: Δέσποινα Ντάνη
Μουσική: Γιώργος Χριστιανάκης
Χορογραφία: Δημήτρης Σωτηρίου
Φωτισμοί: Στέλιος Τζολόπουλος
Μουσική διδασκαλία: Χρύσα Τουμανίδου
Μάσκες: Μάρθα Φωκά
Κίνηση μάσκας: Σίμος Κακάλας
Βοηθός σκηνοθέτης: Μιχάλης Σιώνας
Βοηθός σκηνοθέτη: Αντρέας Κουτσουρέλης
Β΄ Βοηθός σκηνοθέτη: Χριστόφορος Μαριάδης
Βοηθός ενδυματολόγου: Τατιάνα Νικολαΐδου

ΔΙΑΝΟΜΗ

Πεισθέταιρος Ταξιάρχης Χάνος
Ευελπίδης Γιάννης Σαμψαλάκης
Υπηρέτης του Έποπα Λίλα Βλαχοπούλου
Έποπας Βασίλης Παπαδόπουλος
Ιερέας Βασίλης Σπυρόπουλος
Ποιητής Γιάννης Τσεμπερλίδης
Χρησμολόγος Ιώβη Φραγκάτου
Μέτων Βασίλης Παπαδόπουλος, Θανάσης Ραφτόπουλος
Επιθεωρητής Αριστοτέλης Ζαχαράκης
Συνταγματολόγος Στέφανος Πίττας
Α΄ Αγγελιοφόρος Θανάσης Ρέστας
Β΄ Αγγελιοφόρος Νίκος Κουσούλης
Ίρις Κλειώ Δανάη Οθωναίου
Κήρυκας Ιωάννα Δεμερτζίδου, Μαριάννα Κιμούλη, Αναστασία Ραφαέλα Κονίδη, Μάρα Μαλγαρινού, Χρυσή Μπαχτσεβάνη
Κινησίας Δημήτρης Διακοσάββας
Ψευδομάρτυρας Αριστοτέλης Ζαχαράκης, Χριστίνα Ζαχάρωφ, Ήριννα Κεραμίδα, Τατιάνα Μελίδου, Βασίλης Παπαδόπουλος. Θανάσης Ραφτόπουλος
Προμηθέας Γιώργος Κολοβός
Ποσειδών Θανάσης Ρέστας
Ηρακλής Γρηγόρης Παπαδόπουλος
Τριβαλλός Ελευθερία Αγγελίτσα
Αγγελιοφόρος Κατερίνα Σισίννι
Βασιλεία Τατιάνα Μελίδου
Δούλοι Χριστίνα Ζαχάρωφ, Ήριννα Κεραμίδα
Πουλί Δερβίσης Μάρα Μαλγαρινού
Κοράκια Koρίνα Αθανασούλα, Άννα Ευθυμίου, Αλίκη Ζαχαροπούλου
Πουλί από το παρελθόν Ιωάννα Δεμερτζίδου

ΧΟΡΟΣ ΤΩΝ ΠΟΥΛΙΩΝ

Τα μαύρα πουλιά

Ελευθερία Αγγελίτσα
Ιωάννα Δεμερτζίδου
Αριστοτέλης Ζαχαράκης
Αναστασία ΡαφαέλαΚονίδη
Μάρα Μαλγαρινού
Χρυσή Μπαχτσεβάνη
Θανάσης Ραφτόπουλος
Θανάσης Ρέστας
Γιάννης Τσεμπερλίδης

Τα πουλιά

Δημήτρης Διακοσάββας
Χριστίνα Ζαχάρωφ
Ήριννα Κεραμίδα
Μαριάννα Κιμούλη
Γιώργος Κολοβός
Νίκος Κουσούλης
Τατιάνα Μελίδου
Γρηγόρης Παπαδόπουλος
Στέφανος Πίττας
Κατερίνα Σισίννι
Βασίλης Σπυρόπουλος
Ιώβη Φραγκάτου