Η ταινία «Όσο ακόμα μπορείς να μάθεις για την πέτρα», το πρώτο μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ του σκηνοθέτη Αργύρη Καράγιωργα, θα συμμετάσχει στο 23ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, όπου θα προβληθεί διαδικτυακά από 24 Ιουνίου έως 4 Ιουλίου 2021.
Το ντοκιμαντέρ αποτελεί μια εξερεύνηση της παραδοσιακής τέχνης της πέτρας στην άγρια ομορφιά των Τζουμέρκων, σε μια αφήγηση που κινείται γύρω από τα πρόσωπα μιας σημαντικής δράσης για την συνέχιση αυτής της πολύτιμης για την διαφύλαξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς τέχνης.
Όταν ένα σύγχρονο «Μπουλούκι» βρέθηκε στα Τζουμέρκα
Τον Σεπτέμβριο του 2019, μια σημαδιακή συνάντηση έλαβε χώρα στον μαγικό τόπο των Τζουμέρκων.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Τρεις μάστορες-πετράδες και εννέα μαθητευόμενοι τεχνίτες κατέφθασαν στο ξεχασμένο μονοπάτι που οδηγεί στο ιστορικό Γεφύρι της Πλάκας, με πρωτοβουλία της ομάδας τεσσάρων νέων αρχιτεκτόνων και ενός πολιτικού μηχανικού «Μπουλούκι», όνομα-αναφορά στα σινάφια των μαστόρων που κάποτε μετακινούνταν από τόπο σε τόπο για να δουλέψουν πάνω στην τέχνη τους, διαδίδοντας τις παραδοσιακές μορφές της και βαθαίνοντας τη γνώση τους.
Ο σκοπός της συνάντησης; Η ανακατασκευή του χαμένου καλντεριμιού σε αυτό το ιστορικό μονοπάτι, και μάλιστα με τις παραδοσιακές τεχνικές πέτρινης δόμησης.
Κάτι παραπάνω από μια απλή δράση, το έργο «ΚΑΛΝΤΕΡΙΜΙ X 2», ένα αληθινό βίωμα, κατέλαβε για δύο ολόκληρους μήνες ένα από τα ομορφότερα τοπία στα ορεινά Τζουμέρκα. Με την πέτρα, τη φύση, την παράδοση, το μεράκι και ανθρώπους που αγαπούν να κοπιάζουν για την ουσία, στην καρδιά του.
Τι συνέβη λοιπόν στα Τζουμέρκα; Νέοι τεχνίτες από την Ελλάδα και τα Βαλκάνια έφτασαν στο σημείο για μία δίμηνη μαθητεία πάνω στην παραδοσιακή τεχνική του καλντεριμιού και της ξερολιθιάς, την οποία διδάχθηκαν όχι μόνο στην θεωρία αλλά και στην πράξη, μαθαίνοντας την τέχνη της πέτρας πελεκώντας με σφυρί και καλέμι. Στο τέλος της μαθητείας, υλοποιήθηκε παράλληλα ένα 12ημερο εργαστήριο για ένα ευρύτερο κοινό. Όλο αυτό, πλαισιωμένο από διαλέξεις διακεκριμένων ακαδημαϊκών, παρουσιάσεις ΜΚΟ από την Ελλάδα και το εξωτερικό, επιδείξεις πάνω στην παραδοσιακή εξόρυξη πέτρας και τα κονιάματα με βάση τον ασβέστη και το χώμα, καθώς και δράσεις και εκδηλώσεις.
Και φυσικά, εξορμήσεις στα ασύγκριτα τοπόσημα των Τζουμέρκων, από τον απόμακρο ολοπέτρινο οικισμό των Καλαρρυτών και την εντυπωσιακή Μονή Κηπίνας, χτισμένη κυριολεκτικά μέσα σε ένα βουνό με ένα σπήλαιο να σε περιμένει εντός της, μέχρι τα ιστορικά πέτρινα μνημεία των χωριών Πράμαντα και Άγναντα και την επίσκεψη στο παλιό νταμάρι του πανέμορφου ποταμού Άραχθου.
Επί δύο μήνες, οι νέοι τεχνίτες εργάστηκαν υπό την καθοδήγηση τριών καταξιωμένων μαστόρων-εκπαιδευτών, ολοκληρώνοντας περίπου 400μ. καλντεριμιού και ξερολιθιάς, στην αυθεντική τους μορφή, με την συμβολή τις τελευταίες μέρες των συμμετεχόντων του 12ημερου εργαστηρίου.
Ο απώτερος στόχος; Η αναβίωση της κατά πολύ ξεχασμένης τέχνης αυτής και η ανάδυση μιας νέας γενιάς πετράδων, η απουσία των οποίων ήδη έχει κοστίσει στο πολιτιστικό τοπίο των Βαλκανίων.
Η παραδοσιακή τέχνη της πέτρας είναι κάτι που ο σύγχρονος κόσμος σιγά σιγά λησμονεί. Παρά την οικολογική της υπόσταση, την αντοχή της στον χρόνο και την ανεπανάληπτη ομορφιά της στο φυσικό τοπίο όπου ανήκει. Πλέον, οι μάστορες που μπορούν να την διδάξουν είναι μετρημένοι στα δάχτυλα, ενώ είναι θέμα χρόνου να εκλείψουν κι αυτοί, χωρίς να απομείνει κανείς πια να δείξει στις επόμενες γενιές αυτά που μετά κόπων έμαθαν οι ίδιοι.
Βλέποντας έμπειρους τεχνίτες, ανθρώπους για τους οποίους η πέτρα αποτελεί δεύτερη φύση και το σφυρί τιμή τους και προέκταση του χεριού τους, πλάι σε νεότερους ανθρώπους, πρόθυμους να γνωρίσουν αυτό το φυσικό υλικό, να νιώσουν το βάρος του και να αφήσουν πάνω το δικό τους αποτύπωμα προτού το τοποθετήσουν με μαεστρία πίσω στη γη, ήταν εμφανές ότι όλο αυτό είναι πολύ μεγαλύτερο από απλά μια μαθητεία.
Το «ΚΑΛΝΤΕΡΙΜΙ Χ 2» έφερε στην επιφάνεια κάτι που αξίζει να συνειδητοποιήσουμε όλοι. Ότι η παράδοση και όλη η γνώση που έχει να προσφέρει, χάνεται. Και είναι στο δικό μας χέρι να την διασώσουμε, προτού να είναι πολύ αργά.
Στο ντοκιμαντέρ αυτό, ο Αργύρης Καράγιωργας καταγράφει μία δράση σπάνια και πολύτιμη, που δεν λαμβάνει στον δημόσιο διάλογο τη θέση και την αξία που θα έπρεπε να έχει, μία τέχνη και μία τεχνογνωσία που έχει τη δυναμική να διασώσει τα δικά μας μνημεία. Κι αυτό, δίνοντας το βήμα στους ίδιους τους μάστορές της, στους επίδοξους συνεχιστές της, αλλά και στους ακαδημαϊκούς εκτιμητές και λάτρεις της.
Συντελεστές:
Σκηνοθεσία – Σενάριο – Μοντάζ: Αργύρης Καράγιωργας
Παραγωγή: Αργύρης Καράγιωργας, Αντώνης Καράγιωργας
Βοηθός Παραγωγής – Υποτιτλισμός: Χριστίνα Παρασκευοπούλου
Μουσική:
Ματζούνια
Δημήτρης Αθανασόπουλος
Θάνος Γεωργόπουλος
Κατερίνα Ελευθερίου
Δάφνη Παπαστρατή
Το ντοκιμαντέρ «Όσο ακόμα μπορείς να μάθεις για την πέτρα» συμμετέχει στο τμήμα Πλατφόρμα του 23ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Θα προβάλλεται διαδικτυακά στο online.filmfestival.gr καθ’ όλη τη διάρκεια της διοργάνωσης, από 24 Ιουνίου έως και 4 Ιουλίου 2021.