Όταν έκλαψε ο Νίτσε του Ίρβιν Γιάλομ στο θέατρο Θησείον

Το «Θησείον-ένα θέατρο για τις τέχνες» παρουσιάζει την παράσταση «Όταν έκλαψε ο Νίτσε» σε σκηνοθεσία Ακύλλα Καραζήση και Νίκου Χατζόπουλου.

Πρόκειται για την ευρωπαϊκή πρεμιέρα της θεατρικής διασκευής του βιβλίου-φαινόμενο «Οταν έκλαψε ο Νίτσε» του Ίρβιν Γιάλομ. Με αφορμή τα δέκα χρόνια από την πρώτη έκδοση του βιβλίου στα ελληνικά (τέλος 2001), καθώς και την επέτειο των 150 χρόνων από τη γέννηση της Λου Σαλομέ, της γυναίκας που παίζει ρόλο-κλειδί στο έργο, το σπουδαίο βιβλίο του Γιάλομ μεταφέρεται στη σκηνή σε θεατρική διασκευή της θεατρολόγου και μεταφράστριας του Γιάλομ στην Ελλάδα, Ευαγγελίας Ανδριτσάνου, από δύο καταξιωμένους σκηνοθέτες–ηθοποιούς, τον Ακύλλα Καραζήση και τον Νίκο Χατζόπουλο, στους ρόλους του γιατρού Γιόζεφ Μπρόιερ και του φιλοσόφου Φρίντριχ Νίτσε. Μαζί τους ο Χάρης Φραγκούλης στο ρόλο του νεαρού Ζίγκμουντ Φρόιντ.

Δύο μεγάλες προσωπικότητες του 19ου αιώνα σε κρίση μέσης ηλικίας. Μια εμπνευσμένη διαδικασία διπλής ψυχοθεραπείας. Επί σκηνής ξετυλίγεται η ανθρώπινη σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα στον θεραπευτή και στον θεραπευόμενο, δύο ανθρώπους που ο καθένας έχει τις δικές του ανάγκες και αδυναμίες. Ο Νίτσε θα κλάψει, αλλά και ο Μπρόιερ θα λυτρωθεί. Η διαδικασία της κατανόησης της ανθρώπινης ψυχής έχει όλα τα χαρακτηριστικά μιας αστυνομικής ιστορίας: αναζήτηση στοιχείων, απρόβλεπτες εξελίξεις, εμφάνιση σχεδόν ανυπέρβλητων εμποδίων, ακόμα και κίνδυνο θανάτου.

Τρεις άντρες ζωντανεύουν το έργο, πότε ως αφηγητές και πότε υποδυόμενοι ρόλους. Οι ποθητές γυναίκες, η εκρηκτική Λου Σαλομέ, η ευάλωτη Άννα Ο., η σταθερή κυρία Μπρόιερ παρουσιάζονται μέσα από τα μάτια και τη φωνή των ανδρών σε μια ιστορία όπου εκείνες έχουν τον πρωταρχικό ρόλο.

Δύο εκπληκτικές επιστολές που ανακαλύφθηκαν πρόσφατα δείχνουν ότι η φανταστική συνάντηση που εμπνεύστηκε ο Ίρβιν Γιάλομ μεταξύ Νίτσε, Μπρόιερ και του νεαρού Φρόιντ θα μπορούσε να έχει συντελεστεί στην πραγματικότητα. Έχουμε την απίθανη περίπτωση όπου 130 χρόνια μετά τα γεγονότα και 20 χρόνια από τη συγγραφή του μυθιστορήματος, η πραγματικότητα έρχεται να επιβεβαιώσει τη μυθοπλασία του συγγραφέα.

Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Άγρα σε νέα πολυτελή επετειακή έκδοση
Λίγα λόγια για το έργο και τη θεατρική διασκευή

Μέσα από μια σειρά μυστικές συμφωνίες, ο μεγάλος Γερμανός φιλόσοφος Φρήντριχ Νίτσε και ο Αυστριακός γιατρός Γιόζεφ Μπρόιερ, ένας από τους πατέρες της ψυχανάλυσης, συναντιούνται στη Βιέννη του 19ου αιώνα, σε μια εμπνευσμένη διαδικασία διπλής ψυχοθεραπείας. Σ’ αυτή την περιπέτεια υπαρξιακής αναζήτησης δύο μοναδικών ανθρώπων εμπλέκονται ένας νεαρός ειδικευόμενος γιατρός ονόματι Ζίγκμουντ Φρόυντ, μια θυελλώδης γυναίκα-ίνδαλμα ποιητών και ψυχιάτρων, η Λου Σαλομέ, και μια σαγηνευτική ασθενής, η Άννα Ο., που στοιχειώνει την ψυχή του γιατρού  της.
Ο διάσημος ψυχίατρος Irvin D. Yalom επινοεί στο μυθιστόρημα αυτό τη συνάντηση δύο ιστορικών προσώπων στη μητρόπολη των διανοητικών ζυμώσεων του 19ου αιώνα, τη Βιέννη, δίνοντας μια ερμηνευτική εκδοχή της γέννησης της ψυχοθεραπείας και της σχέσης της με την υπαρξιακή φιλοσοφία. Η ψυχοθεραπευτική περιπέτεια που ξετυλίγεται κόβει την ανάσα καθώς αποκαλύπτει βήμα βήμα την ιαματική δύναμη της αληθινής σχέσης.

Η θεατρική διασκευή της θεατρολόγου και μεταφράστριας του Γιάλομ στην Ελλάδα, Ευαγγελίας Ανδριτσάνου, επικεντρώνεται κυρίως στην ιδιαίτερη σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα στον θεραπευτή και στον θεραπευόμενο, όπως την παρακολουθούμε να ταλαντεύεται σε τεντωμένο σκοινί σ’ αυτή την παράδοξη αμοιβαία ψυχοθεραπεία. Η ζωτική αξία της ανθρώπινης επαφής θριαμβεύει σ’ αυτό το έργο που ξετυλίγεται ανάμεσα σε τρεις πρωτοπόρους του πνεύματος, τον Φρίντριχ Νίτσε, τον γιατρό Γιόζεφ Μπρόιερ και τον νεαρό Ζίγκμουντ Φρόιντ.

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα

Ιρβιν Γιάλομ

Ο IRVIN D. YALOM (1931-) είναι ομότιμος καθηγητής ψυχιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Στάνφορντ των ΗΠΑ. Μαθητής και συνεργάτης του Rollo May, θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους, εν ζωή, εκπροσώπους της υπαρξιακής σχολής στην ψυχιατρική και είναι συγγραφέας του εγκυρότερου και πληρέστερου εγχειριδίου υπαρξιακής ψυχοθεραπείας (Existential Psychotherapy). Στον επιστημονικό χώρο είναι ιδιαίτερα γνωστό το κλινικό και ερευνητικό έργο του στην ομαδική ψυχοθεραπεία.
Το πρώτο του βιβλίο, που το 2006 κυκλοφόρησε η νέα αναθεωρημένη και επαυξημένη του έκδοση, Θεωρία και πράξη της ομαδικής ψυχοθεραπείας (Άγρα, 2006), έχει μεταφραστεί σε δεκατέσσερις γλώσσες και αποτελεί βασικό διδακτικό εγχειρίδιο σε πολλές σχολές ψυχιατρικής και ψυχοθεραπείας. Ο Γιάλομ έχει γράψει πολλά ακόμη επιστημονικά βιβλία και άρθρα.

Το λογοτεχνικό του έργο αρχίζει όψιμα και περιλαμβάνει δύο συλλογές διηγημάτων (Ο δήμιος του έρωτα και Η μάνα και το νόημα της ζωής) και τρία μυθιστορήματα (Όταν έκλαψε ο Νίτσε, Στο ντιβάνι και Η θεραπεία του Σοπενάουερ), που έχουν γίνει μπεστ-σέλλερ σε πολλές χώρες. Όλα του τα λογοτεχνικά βιβλία αποτελούν ιστορίες ψυχοθεραπείας και ο ίδιος τα θεωρεί προέκταση του διδακτικού του έργου, το οποίο, όπως λέει, βρίθει ούτως ή άλλως ιστοριών και διηγήσεων.
Στις Εκδόσεις Άγρα κυκλοφορούν τα βιβλία του Όταν έκλαψε ο Νίτσε, Στο ντιβάνι, Ο δήμιος του έρωτα, Η μάνα και το νόημα της ζωής, Θρησκεία και ψυχιατρική, Το δώρο της ψυχοθεραπείας, Η θεραπεία του Σοπενάουερ, Θεωρία και πράξη της ομαδικής ψυχοθεραπείας, Στον κήπο του Επίκουρου – Αφήνοντας πίσω τον τρόμο του θανάτου, Θα φωνάξω την αστυνομία (που το συνέγραψε με τον Robert Berger), Κάθε μέρα λίγο πιο κοντά – Μία ψυχοθεραπεία ειπωμένη δύο φορές. Στα τέλη Νοεμβρίου θα εκδοθεί από την Άγρα το τελευταίο του μυθιστόρημα Το πρόβλημα Σπινόζα, μια παγκόσμια πρώτη. Στην Αμερική προβλέπεται να κυκλοφορήσει το Φεβρουάριο του 2012.

Τα ιστορικά πρόσωπα

Φρίντριχ Νίτσε

Γεννήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 1844 στο Ραίκεν της Σαξονίας. Μεγάλωσε μαζί με τη μητέρα του και την αδελφή του. Μετά την αποφοίτησή του από το σχολείο και την αποπεράτωση των σπουδών του στη φιλολογία, ανέλαβε την έδρα της Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βασιλείας, παραιτήθηκε όμως το 1879 για λόγους υγείας. Η επιδείνωση της υγείας του και οι διαπροσωπικές του συγκρούσεις, όπως με τη Λου Σαλομέ, είχαν αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχική του κατάσταση. Ο νευρικός κλονισμός του σε δρόμο του Τορίνο το 1889 αποκάλυψε στον στενό του περίγυρο τη βαριά διανοητική του πάθηση. Πέθανε στις 25 Αυγούστου 1900 στη Βαϊμάρη. Τα τελευταία έντεκα χρόνια της ζωής του, τη φροντίδα του είχαν αναλάβει εξ ολοκλήρου η μητέρα και η αδελφή του.

Γιόζεφ Μπρόιερ

Γεννήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 1842 στη Βιέννη. Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του στην Ιατρική ασχολήθηκε κυριως με την επίδραση του νευρικού συστήματος πάνω στην αίσθηση της ισορροπίας και στη φυσιολογία της αναπνοής. Σε συνεργασία με τον Φρόιντ έφραψε τις Μελέτες για την υστερία. Πέθανε στις 20 Ιουνίου 1925 στη γενέτειρά του.

Ζίγκμουντ Φρόιντ

Είναι ο πατέρας και θεμελιωτής της ψυχανάλυσης. Γεννήθηκε στις 6 Μαΐου 1856 στο Φράιμπουργκ της Μοραβίας. Αρχικά επικεντρώθηκε κυρίως στη φυσιολογία και την παθολογία του εγκεφάλου, προτού στραφεί προς την ψυχανάλυση, την οποία άσκησε επί μακρά σειρά ετών στη Βιέννη. Το 1902 ανακυρήχθηκε καθηγητής στο πανεπιστήμιο της πόλης, ενώ το 1938 κατέφυγε στην Αγγλία λόγω της εβραϊκής του καταγωγής. Πέθανε στις 23 Σεπτεμβρίου 1939 στο Λονδίνο.

Συντελεστές
Θεατρική διασκευή: Ευαγγελία Ανδριτσάνου
Σκηνοθεσία: Ακύλλας Καραζήσης, Νίκος Χατζόπουλος
Επιμέλεια σκηνικού χώρου & κοστουμιών: Ελένη Μανωλοπούλου
Μουσική: Κορνήλιος Σελαμσής
Φωτισμοί: Αλέκος Γιάνναρος
Βοηθός σκηνοθέτη: Νικήτας Αναστόπουλος
Παίζουν: Ακύλλας Καραζήσης, Χάρης Φραγκούλης, Νίκος Χατζόπουλος
Παραγωγή: Γιώργος Λυκιαρδόπουλος-Λυκόφως ΑΜΚΕ, Highway Productions
Επιμέλεια εικόνας: Dasc Branding
Φωτογραφίες: Χριστίνα Γεωργιάδου

ΝΕΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ

Κάθε Δευτέρα & Τρίτη στις 20:00 από τις 5 Μαρτίου και επιπλέον κάποιες συγκεκριμένες ημερομηνίες.

Αναλυτικά: ΗΜΕΡΕΣ & ΩΡΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ
Πέμπτη 1 Μαρτίου 20:30
Σάββατο 3 Μαρτίου 16:30
Δευτέρα 5 Μαρτίου 20.00
Τρίτη 6 Μαρτίου 20.00
Τετάρτη 7 Μαρτίου 20:30
Δευτέρα 12 Μαρτίου 20.00
Τρίτη 13 Μαρτίου 20.00
Δευτέρα 19 Μαρτίου 20.00
Τρίτη 20 Μαρτίου 20.00
Τετάρτη 21 Μαρτίου 20:30
Παρασκευή 23 Μαρτίου 21:00
Σάββατο 24 Μαρτίου 17:00
Δευτέρα 26 Μαρτίου 20.00
Τρίτη 27 Μαρτίου 20.00
Κυριακή 1 Απριλίου 16:30
Δευτέρα 2 Απριλίου 20.00
Τρίτη 3 Απριλίου 20.00
Σάββατο 7 Απριλίου 16:30
Κυριακή 8 Απριλίου 16:30