Όταν ο κινηματογράφος πήγε στο ελληνικό σχολείο και γύρισε με κλάματα: Ένα βιβλίο από τον Νίκο Θεοδοσίου

Στο βιβλίο του Νίκου Θεοδοσίου καταγράφεται το χρονικό της «ταραγμένης» και γεμάτης περιπέτειες σχέσης του σχολείου με τον κινηματογράφο στην Ελλάδα στον εικοστό αιώνα.

Είναι μια σχέση που κινήθηκε σε ένα αντιφατικό περιβάλλον, εξαιρετικά ρευστό αλλά και ταραχώδες από κοινωνική και πολιτική άποψη, που περιλάμβανε πολέμους, εμφύλιες συγκρούσεις, δικτατορίες, εξεγέρσεις. Την ίδια περίοδο αναπτύχθηκαν και οι ατέλειωτες συζητήσεις για την οριοθέτηση των διαφόρων κινηματογραφικών ειδών, κατάλληλων ή ακατάλληλων ταινιών για τους νέους, ηλικιακά όρια, διαχωρισμός των ταινιών σε μορφωτικές, σχολικές (εκπαιδευτικές), ψυχαγωγικές, ταινίες τέχνης αλλά της αναγκαιότητας να αντιμετωπιστεί ο κινηματογράφος ως εκπαιδευτικό εργαλείο.

Δυο ημερομηνίες ορίζουν το χρονικό όριο αυτής της έρευνας. Το 1900 ως αρχή (το 1903 έχουμε την πρώτη καταγεγραμμένη προβολή κινηματογραφικών ταινιών σε σχολεία στην Ελλάδα), και το 1996-97 ως τέλος, περίοδος που πραγματοποιείται ένα άλμα και ξεκινά μια άλλη σχέση του σχολείου με τον κινηματογράφο. Είναι η χρονιά που εμφανίζεται δημόσια το Νεανικό Πλάνο με το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για Παιδιά και Νέους. Με τις ταινίες που για πρώτη φορά φέρνει στην Ελλάδα αλλά και τις πρωτοπόρες εκπαιδευτικές δράσεις του.

Καθώς σχετική βιβλιογραφία δεν υπάρχει, χρησιμοποιήθηκαν σχεδόν εξ ολοκλήρου πρωτογενείς πηγές, αρχεία, εφημερίδες και περιοδικά.

Μερικές ενδιαφέρουσες πληροφορίες που μπορεί να αντλήσει κάποιος από το βιβλίο:

*To 1916 πραγματοποιήθηκε η πρώτη προβολή μεγάλου μήκους ταινίας σε σχολείο στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στο ιδιωτικό σχολείο του Ηλία Κωνσταντινίδη στη συμβολή Πατησίων και Λ.Αλεξάνδρας. Για υγειονομικούς λογους (την εποχή εκείνη θέριζε η φυματίωση) η προβολή ήταν υπαίθρια. Προβλήθηκε μια ταινία βασισμένη στο «Με οικογένεια» του Έκτορα Μαλό. Στην προβολή κλήθηκε ο Γρηγόριος Ξενόπουλος, ο οποίος στη συνέχεια έγραψε σχετικό χρονογράφημα στην «Διάπλαση των παίδων».

*Την εποχή εκείνοι οι διανοούμενοι ήταν φανατικά εναντίον του σινεμά, μόνο ο Κωστής Παλαμάς και ο Γρηγόριος Ξενόπουλος έβλεπαν τις δυνατότητες του είδους.

*Την προπολεμική περίοδο συνολικά έξι σχολεία στην Ελλάδα άρχισαν να προβάλλουν ταινίες -διαθέτοντας μάλιστα κινηματογραφικές αίθουσες εντος του σχολείου. Ταυτόχρονα.

– Σημαντική έως καθοριστική ήταν η συμβολή των δυο Ενώσεων για τα δικαιώματα της γυναίκας στην διάδοση του παιδικού κινηματογράφου στην χώρα μας προβάλλοντας φιλμ για παιδιά σε διάφορους χώρους, αρθρογραφώντας και συμμετέχοντας σε διεθνή συνέδρια.

*Ο Ιωάννης Μεταξάς χρησιμοποίησε το σινεμά για λόγους προπαγάνδας, μέσω της ΕΟΝ.

*Μεταπολεμικά το Υπουργείο Παιδείας απέκτησε σχετικό τμήμα, αντιμετωπίζοντας όμως το σινεμά ως εποπτικό όργανο (με ταινίες εκπαιδευτικού περιεχομένου) και αντλώντας τα φιλμ από καταλόγους ταινιών της Αμερικανικής Υπηρεσίας Πληροφοριών!

– Η παιδαγωγός Ειρήνη Παϊδούση από το 1952 προτείνει να διαθέτουν οι δάσκαλοι μια ώρα τη βδομάδα να συζητούν με τους μαθητές για τις κινηματογραφικές ταινίες.