Την έκθεση «Τόποι Άτοποι της Ανατολής» επιμελούνται ο εικαστικός και Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας Γιάννης Ζιώγας και η Μουσειολόγος Στέλλα Συλαίου.
100 χρόνια μετά τη Μικρασιατική καταστροφή, η έκθεση στοιχειώνει τη μνήμη, απαιτώντας να κρατηθεί η φλόγα ζωντανή, όπως αυτή έχει εντυπωθεί στους εικαστικούς που είναι πρόσφυγες δεύτερης γενιάς από την Μικρά Ασία, τον Πόντο, την Προποντίδα και την Ανατολική Θράκη, και οι οποίοι παραθέτουν τις δικές τους μνημονικές εγγραφές, χαράσσοντας εικαστικές διαδρομές στους καταγωγικούς εκείνους τόπους, με ονόματα που φαντάζουν ακόμα πιο αχνά και κρυσταλλιασμένα όσο τα διαπερνά ο παγερός αγέρας της λήθης, όπως το Οδεμήσι, τα Σώκια, το Καθάριο, η Λιμνίσκη, τα Χουχλιά, η Καλλίπολη.
Τα έργα των Γιάννη Ζιώγα, Δήμητρας Λαζαρίδου, Μιχάλη Μανουσάκη, Βιργινίας Μαστρογιαννάκη, Λίας Ναλμπαντίδου, Γιώργου Τσακίρη, Πέτρου Χριστούλια, που συμμετέχουν στο πόνημα στα επτά δωμάτια της Casa Bianca, πλέκονται εν τέλει σε ένα ενιαίο οπτικό χορόδραμα, καθώς επιχειρούν να τοποθετήσουν τα χαμένα κομμάτια του παζλ στα τοπία μνήμης και να αναβιώσουν οπτικά τα θραύσματα των διηγήσεων, των ήχων, των αισθήσεων που εντυπώθηκαν στο θυμικό των δημιουργών μέσα από λογής θρηνητικά κομμάτια ψυχής, γονέων και προγόνων.
Η έκθεση δεν αναφέρεται στην Ιστορία ως μία γενική εγκυκλοπαιδική έννοια που αφορά την εκπαιδευτική γνώση και την εξελικτική πορεία του ανθρώπινου γένους, αλλά προσφέρει στομαχικά, με τον μοναδικά ζωντανό τρόπο που μόνο η τέχνη μπορεί να αποδώσει, συνταρακτικά σιωπηλές εμπειρίες διωγμών και προσφυγιάς, έτσι όπως αυτές συνδέονται με τα βιώματα στον μακρινό γενέθλιο τόπο των προγόνων και όπως έχουν μετα-βιωθεί ως μνήμες από τους απόγονους. Σύμφωνα με το δελτίο τύπου, οι Τόποι Άτοποι της Ανατολής αποτελούν μια διαδικασία κάθαρσης της μνήμης και του διαγενεακού τραύματος όσων συμμετέχουν και ταυτόχρονα έναν φόρο μνημοσύνης σε εκείνους, οι οποίοι είτε χάθηκαν τότε, είτε απεβίωσαν στα μέρη που εγκαταστάθηκαν αργότερα.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Είτε πρόκειται για το οδοιπορικό μίας ηλικιωμένης από τη Μικρά Ασία στην Κρήτη, είτε για την ψηλάφηση παλιών φωτογραφιών με σβησμένα άγνωστα πρόσωπα, την κρυφή ιστορία ενός κλειδιού-πασπαρτού εικονογραφημένων αναμνήσεων, κάποια παράξενα παμφάγα όντα από μελάνι που μοιάζουν με ερινύες, ή για μια σειρά από ψηφιακές φωτογραφίες και υδατοχρώματα που διερωτώνται για το χρονικό της σφαγής μιας οικογένειας που τελέσθηκε δίπλα σε έναν σταθμό, οι κραυγές των προσωπικών δραμάτων κεντιούνται με άλικη κλωστή σε ένα υφαντό συλλογικού τραύματος, θυμίζοντας πικρά ότι όσο ο διωγμός και η απώλεια αποτελούν τραγωδίες συνυφασμένες με την ανθρώπινη ύπαρξη, άλλο τόσο όλος αυτός ο ανείπωτος πόνος έχει τις ρίζες του διαχρονικά στις καταστροφικές γεωπολιτικές επιλογές, που καθορίζουν τις ζωές αμέτρητων προσώπων, γραφειοκρατικά εντεταλμένες από κάποια απρόσωπα κέντρα λήψης αποφάσεων ανά τον κόσμο.
Παράλληλη δράση
Στο πλαίσιο της έκθεσης θα οργανωθεί μια διαδικασία ανάγνωσης των έργων σε ένα διάλογο των καλλιτεχνών που τα δημιούργησαν με τον Γρηγόρη Αμπατζόγλου (ομότιμος Καθηγητής Ψυχιατρικής – Παιδοψυχιατρικής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης) την Τετάρτη 31 Αυγούστου 2022, στις 19:30 στο χώρο της έκθεσης. Στις 19:00 θα προηγηθεί διαδικτυακή ομιλία του Νίκου Δασκαλάκη (Επίκουρος Καθηγητής Ψυχιατρικής, Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ, Διευθυντής του Εργαστηρίου Νευροδιαγνωστικής και Μεταφραστικής Βιοπληροφορικής Νοσοκομείο McLean, μέλος του Ινστιτούτου Broad του Τεχνολογικού Ινστιτούτου Μασαχουσέτης και του Χάρβαρντ) με θέμα: Γονιδιακό υπόβαθρο της μετάδοσης του διαγενεακού τραύματος. Με αυτόν τον τρόπο θα υπάρξει ένας διάλογος καλλιτεχνών.
Η διαδικασία θα είναι ανοικτή στο κοινό και θα έχει ως σκοπό την ανάγνωση των έργων ως ιχνών του διαγενεακού τραύματος της τρίτης γενιάς και γενικότερα τις διαδικασίες και τον τρόπο που το διαγενεακό τρύμα αποτυπώνεται στην καλλιτεχνική έκφραση αλλά και ευρύτερα.
Κεντρική εικόνα θέματος: Λία Ναλμπαντίδου, Ενθύμιον Θεσσαλονίκης, το Καβάκ Σουγιού, το Μαύρο Νερό, οι άγνωστες λέξεις και “όσον το ενωρίτερον τόσον το καλύτερον”, video διάρκειας 11:13 min και πολύπτυχο φωτογραφικών εκτυπώσεων μεταβλητών διαστάσεων, κάθε φωτογραφική εκτύπωση σε χαρτί 30×42 εκ., 2022
Διαβάστε επίσης:
Τόποι Άτοποι της Ανατολής: Ομαδική έκθεση στην Casa Bianca