Ο Μπόρχες πάντα φανταζόταν τον παράδεισο σαν ένα είδος βιβλιοθήκης, ενώ ο Ουγκώ παραλλήλιζε το διάβασμα με το νερό και την τροφή υποστηρίζοντας μάλιστα πως το πνεύμα που δεν επιδίδεται σε αναγνώσεις, μοιραία χάνει βάρος κι υπόσταση, ακριβώς όπως ένα κορμί που δεν το ταΐζουν. Στο ίδιο μήκος κύματος, ο Φλωμπέρ επέμεινε ότι για να ζήσεις καλά, πρέπει να πραγματοποιείς μαραθώνιους εποικοδομητικού διαβάσματος, και ο Κάφκα πήγε τη σκέψη του ένα βήμα παρακάτω τονίζοντας πως τα βιβλία, τα οποία έχουμε μονίμως ανάγκη είναι εκείνα που πέφτουν ως τσεκούρι στην παγωμένη θάλασσα της ψυχής μας. Και είχαν όλοι τους δίκιο αν το καλοσκεφτεί κανείς.
Ειδικά από τη στιγμή που συμφωνούμε πως ένα καλό βιβλίο είναι ένας άλλος τρόπος για να βρίσκεσαι αλλού, για να είσαι ένας ξένος που ζει και υπάρχει με αληθοφανείς κι όχι με αληθινές συνέπειες, και ταυτόχρονα για να θυμάσαι ότι είσαι μοναδικός πάνω στη γη. Όπως βέβαια, κι όλοι οι άλλοι γύρω σου. Πώς προέκυψε το πρώτο βιβλίο, παρόλα αυτά; Ποιος το έφερε στα χέρια μας για να συνειδητοποιήσουμε ότι η μεγαλοσύνη του ανθρώπου έγκειται στο να σκέφτεται, να φαντάζεται και να αισθάνεται; Κι αλήθεια, ποιο βιβλίο ήταν αυτό που έμελλε να πείσει καθέναν από εμάς και τον Προυστ μαζί ότι κάθε αναγνώστης καθώς διαβάζει, γίνεται αναγνώστης του ίδιου του του εαυτού;
Ας πάμε πίσω στο χρόνο. Στο 1434, πιο συγκεκριμένα. Εκεί όπου ο πεισματάρης και φιλόδοξος Ιωάννης Γουτεμβέργιος έκανε τα πρώτα του βήματα στον πολλά υποσχόμενο τομέα της τυπογραφίας. Ο Γερμανός σιδηρουργός και χρυσοχόος, άρχισε να πειραματίζεται με κινητούς ξύλινους χαρακτήρες, με αποτέλεσμα τα πρώτα δείγματα των εκτυπωτικών του επιτευγμάτων να διαφαίνονται το 1436, οπότε κι εκτυπώνει κυρίως θρησκευτικά βιβλία. Σαν πετυχαίνει τη διπλής όψεως εκτύπωση χαρτιού το 1441, η Ευρώπη υποκλίνεται μπροστά του και ο ίδιος που θέλει να γραφτεί το όνομά του με χρυσά γράμματα στα κιτάπια της Ιστορίας, εκτυπώνει το πρώτο ολοκληρωμένο βιβλίο το 1455. Και δεν είναι άλλο από την Βίβλο των 45 γραμμών στα λατινικά σε 180 αντίτυπα.
Η Βίβλος του Γουτεμβέργιου, αποτελεί τη μεγάλη του εκδοτική επιτυχία, καθώς αποτέλεσε το πρώτο βιβλίο μαζικής παραγωγής, και θεωρείται για πολλούς το αρτιότερο τεχνικά βιβλίο που εκδόθηκε ποτέ. Έτσι είναι. Διάνα έπεσε ο εκδότης και τυπογράφος. Κατάφερε να παραδώσει στην ανθρωπότητα ένα βιβλίο που διαχρονικά θα της θυμίζει ότι το ενδιαφέρον δεν είναι να ξέρεις από πού προέρχεται ο κόσμος, αλλά το πού πηγαίνει, πως η προσευχή μας δίνει την δυνατότητα να συναντήσουμε πρώτα τον εαυτό μας κι έπειτα τον Δημιουργό μας, και πως το κακό που κάνεις, μένει σε σένα, ενώ το καλό που θα αποφασίσεις να κάνεις, θα επιστρέψει με μαθηματική ακρίβεια κάποια στιγμή σε εσένα. Όλα αυτά σε ένα βιβλίο, του οποίου η μορφή αποτέλεσε παράθυρο στην εξέλιξη, την πρόοδο και το «ασυμβίβαστον» των ανθρώπινων δυνατοτήτων.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Έκτοτε, εκτυπώθηκαν εκατομμύρια βιβλία. Βιβλία που μας κάνουν πάντα να αντιλαμβανόμαστε πως δεν είμαστε μόνο παρατηρητές αλλά και συμμετέχοντες στο σύμπαν που μας φιλοξενεί. Πως έχει μεγαλύτερη αξία το να καταλάβεις από το να μάθεις. Πως για να σκεφτείς καινούργια πράγματα, πρέπει να σπάσεις κόκαλα μες στο κεφάλι σου. Πως τελικώς δεν υπάρχουν κανόνες, κι όλοι μας είμαστε οι εξαιρέσεις ενός κανόνα που δεν υπάρχει. Αυτά τα ίδια βιβλία άλλες φορές μιλούν για δικαιώματα κι ελευθερίες τονίζοντας πως πρώτο, αλλά και βασικότερο προαπαιτούμενο ενός πολιτισμού είναι η Δικαιοσύνη. Άλλες πάλι φορές, λένε για τον άνθρωπο που αναλογίζεται και κρίνει όσα βλέπει. Άλλες εστιάζουν στην αγάπη, αλλά και τη φιλία.
Κι είναι τότε που στις σελίδες τους κραυγάζουν όλα εκείνα που μοιάζουν λίγο ή πολύ με την ευτυχία. Την ευτυχία που είναι φτιαγμένη για να μοιράζεται. Την ευτυχία που σε σπρώχνει να αγαπήσεις και σε υποχρεώνει να αγαπηθείς. Την ευτυχία που μοιάζει μικρή όταν την κρατάς στα χέρια σου, και την ίδια ευτυχία που όταν την αφήνεις, φαντάζει τόσο μεγάλη και πολύτιμη.
Αυτή είναι η χρησιμότητα λοιπόν, των βιβλίων, των οποίων την ύπαρξη οφείλουμε στο Γουτεμβέργιο, και με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Βιβλίου στις 23 Απριλίου, ας βρούμε λίγο χρόνο για να διαβάσουμε, γιατί υπάρχουν χειρότερα εγκλήματα από το να καις βιβλία. Ένα εξ αυτών είναι να τα αγνοείς. Και μαζί να ξεχνάς πως όσο κοιτάζεις χαμηλά, δε θα μπορέσεις να βρεις ένα ουράνιο τόξο.