Παλαιά και νέα όνειρα: 3ο Φεστιβάλ Μπαρόκ Μουσικής στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης

Η επιτυχημένη αυτή παραγωγή του Μεγάρου, με τη θερμότατη υποδοχή της κριτικής και τις sold-out συναυλίες, αποτελεί αναμφισβήτητα ένα κορυφαίο καλλιτεχνικό γεγονός, αφού πρόκειται για ένα φεστιβάλ μοναδικό στην Ελλάδα, που συγκεντρώνει σχεδόν όλους τους εξαιρετικούς μουσικούς της ελληνικής μπαρόκ σκηνής και φέρνει το κοινό σε επαφή με μια άκρως ενδιαφέρουσα εποχή, η οποία διήρκεσε ενάμιση αιώνα (1600-1750) και έδωσε αθάνατα δείγματα τέχνης, γεμάτα ένταση, μεγαλείο και συναίσθημα.

Η πρώτη διοργάνωση είχε τον ειδικότερο τίτλο «Les Goûts Réunis» (Τα ενωμένα γούστα) και εστίαζε στην απίστευτη ποικιλία και διαφορετικότητα που χαρακτηρίζουν την μπαρόκ μουσική, η δεύτερη επιγραφόταν «Chiaroscuro» (Φωτοσκίαση) και έδινε έμφαση στις αντιθέσεις, τη δραματικότητα και τις εναλλαγές συναισθημάτων, ενώ η τρίτη φέρει τον τίτλο «Παλαιά και νέα όνειρα», θέλοντας μεταξύ άλλων να καταδείξει και το γεγονός ότι ο τρόπος που αποδίδεται η παλαιά μουσική είναι τελικά εντελώς σύγχρονος – κάτι εμφανές άλλωστε και στις συναυλίες του Φεστιβάλ, όπου το κλίμα είναι μεν κατανυκτικό, ωστόσο δεν υπάρχει τίποτε από τον ακαδημαϊσμό και τη σοβαροφάνεια που χαρακτηρίζουν συχνά τις παρουσιάσεις της μεταγενέστερης κλασικής μουσικής.

Ο καλλιτεχνικός επιμελητής του Φεστιβάλ Δήμος Γκουνταρούλης εξηγεί: «Όταν ξεκίνησε το κίνημα ιστορικής ερμηνείας της παλαιάς μουσικής κοιτάζοντας φαινομενικά προς το παρελθόν, όχι μόνο ξανάφερε στο φως την εκλεπτυσμένη και πλούσια γκάμα ηχοχρωμάτων των παλαιών οργάνων κι ένα εκπληκτικό και τεράστιο ξεχασμένο ρεπερτόριο δίνοντάς του καινούργια ζωή, αλλά ταυτοχρόνως έφερε κι έναν νέο αέρα, μια καινούργια αισθητική, μια σύγχρονη άποψη τελικά κι έναν νέο τρόπο να παίζουμε, να σκεφτόμαστε και να ακούμε τη μουσική των περασμένων αιώνων. Το παλαιό ως νέο – η μουσική του 17ου και του 18ου αιώνα εξακολουθεί να μας εμπνέει και να μας εκπλήσσει με τον πειραματικό της χαρακτήρα και με το ανήσυχο, καινοτόμο και ανοιχτό της πνεύμα».

Φέτος το Φεστιβάλ παρουσιάζει έργα πασίγνωστων συνθετών όπως ο Βιβάλντι και ο Χαίντελ αλλά και άλλων από την Ιταλία, την Ισπανία κ.α., ενώ ανοίγει τον ορίζοντά του διευρύνοντας το ρεπερτόριο και τα χρονικά του όρια, προς τα πίσω με αναγεννησιακή θρησκευτική μουσική και προς τα μπρος με κλασική μουσική δωματίου από το β’ μισό του 18ου αιώνα. Παράλληλα, προσκαλεί για πρώτη φορά δύο σημαντικά ευρωπαϊκά σχήματα μπαρόκ μουσικής. Συνολικά στις τέσσερις βραδιές του Φεστιβάλ (22-23 και 29-30 Νοεμβρίου 2019) εμφανίζονται έξι μουσικά σύνολα με 26 καλλιτέχνες, που θα εκτελέσουν τα πλούσια και απαιτητικά τους προγράμματα μέσα σε μια υποβλητική ατμόσφαιρα που θα δημιουργήσουν οι ιδιαίτεροι φωτισμοί και οι προβολές εικαστικών έργων της εποχής.

Τέλος, αξίζει να επισημανθεί ότι για τις τέσσερις συναυλίες του Φεστιβάλ υπάρχει ενιαίο, ιδιαίτερα οικονομικό εισιτήριο!

Καλλιτεχνική επιμέλεια Δήμος Γκουνταρούλης
Επεξεργασία προβολών, σχεδιασμός φωτισμού Αλέξανδρος Σεϊταρίδης

Οι συναυλίες του Φεστιβάλ:

22.11.2019

Α’ Μέρος Incipit Lamentacio (CANTORES SANCTI PAULI)
Β’ Μέρος O prima alba del mondo – Μουσική στην εποχή του Γαλιλαίου (LA VAGHEZZA)

23.11.2019

Μουσική και ζωγραφική στην μπαρόκ Ισπανία –
Από τον Marín και τον Velázquez στον Boccherini και τον Goya
Α’ Μέρος Las Meninas: Η μουσική πίσω από τον πίνακα
Β’ Μέρος Fandango – Η Ισπανία του Boccherini και του Goya

29.11.2019

Οι βιρτουόζοι φίλοι του Händel (MUSICA AD RHENUM)

30.11.2019

Η μουσική του Αντόνιο Βιβάλντι – Λάμψη, δεξιοτεχνία και εξτραβαγκάντσα (LA STRAVAGANZA GRECA)

Αναλυτικά

Παρασκευή 22 Νοεμβρίου 2019

Α’ Μέρος
CANTORES SANCTI PAULI: Incipit Lamentacio

Το φωνητικό σύνολο που διευθύνει ο Ιάσων Μαρμαράς και που ειδικεύεται στην αναγεννησιακή θρησκευτική μουσική παρουσιάζει τα Αναγνώσματα του Σκότους του Thomas Tallis και καθολική μουσική από την εποχή της Αγγλικής Μεταρρύθμισης. Η φράση “Incipit lamentacio Ieremie prophete” προλογίζει το πρώτο ανάγνωσμα της Ακολουθίας του Σκότους. Οι θρήνοι του προφήτη Ιερεμία, ένα έντονα εκφραστικό κείμενο γύρω από την καταστροφή της Ιερουσαλήμ, γνώρισαν πολύ παραγωγική περίοδο δημοτικότητας στην Αγγλία του 16ου αιώνα. Οι μεγαλύτεροι συνθέτες της εποχής, όπως ο Robert Whyte, ο William Byrd και ο αμίμητος Thomas Tallis, έγραψαν πάνω στο κείμενο αυτό τη μυσταγωγική μουσική που χαρακτηρίζει την ακμή της Ελισαβετιανής Αναγέννησης.

Β’ Μέρος
LA VAGHEZZA: O prima alba del mondo – Μουσική στην εποχή του Γαλιλαίου

Το διεθνές σύνολο La Vaghezza εκπροσωπεί τη νέα γενιά της ευρωπαϊκής μπαρόκ σκηνής και εμφανίζεται στα πιο σημαντικά φεστιβάλ μπαρόκ μουσικής της Ευρώπης. Το πρόγραμμα O prima alba del mondo παρουσιάζει την ευφάνταστη και πειραματική μουσική του πρώιμου ιταλικού μπαρόκ, των αρχών του 17ου αιώνα, αρχή μιας νέας εποχής, αυτής του Γαλιλαίου, της επιστήμης και της έρευνας. Οι συνθέτες του προγράμματος Dario Castello, Andrea Gabrieli, Giulio Mussi, Salamone Rossi, Claudio Monteverdi, Tarquinio Merula, Giovanni Girolamo Kapsberger και Andrea Falconieri πρωτοστάτησαν και βοήθησαν στο χτίσιμο μιας νέας μπαρόκ αισθητικής.

Σάββατο 23 Νοεμβρίου 2019

Μουσική και ζωγραφική στην μπαρόκ Ισπανία –
Από τον Marín και τον Velázquez στον Boccherini και τον Goya

Α’ Μέρος
Las Meninas: Η μουσική πίσω από τον πίνακα

Η μακρά βασιλεία (1621–1665) του Φιλίππου Δ’ χαρακτηρίστηκε από την πολιτική, στρατιωτική και οικονομική παρακμή της Ισπανίας, αλλά ταυτοχρόνως και από μια απαράμιλλη άνθηση των γραμμάτων και των τεχνών, καθώς ο ίδιος υπήρξε μεγάλος λάτρης του θεάτρου και ενθουσιώδης συλλέκτης έργων τέχνης. Στην αυλή του βρήκαν στέγη πολλοί σημαντικοί δημιουργοί της Ισπανικής Χρυσής Εποχής, με τα ονόματα των Pedro Calderόn de la Barca και Diego Velázquez να ξεχωρίζουν. Ποια όμως ήταν η μουσική που έντυνε τις παραστάσεις του Calderόn ή άκουγε ο Velázquez όταν δημιουργούσε έργα του όπως Οι δεσποινίδες των τιμών (Las meninas), αναμφισβήτητα ένα από τα σημαντικότερα της δυτικής τέχνης;
Το πρόγραμμα βασίζεται σε έργα τριών συνθετών που προσέφεραν τις υπηρεσίες τους στο Φίλιππο: του Juan Hidalgo, αρχιμουσικού της αυλής και στενού συνεργάτη του Calderόn, του José Marín, κάντορα του βασιλικού παρεκκλησίου, και του Gaspar Sanz, του σημαντικότερου ίσως Ισπανού κιθαρίστα του 17ου αιώνα και δασκάλου κιθάρας του Don Juan José de Austria, νόθου γιου του Φιλίππου.

Β’ Μέρος
Fandango – Η Ισπανία του Boccherini και του Goya

Ο Luigi Boccherini, ένας από τους σημαντικότερους βιολοντσελίστες και συνθέτες του β’ μισού του 18ου αιώνα, έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στην Ισπανία δουλεύοντας στην υπηρεσία του Infante Don Luiz, στην αυλή του οποίου γνώρισε και τον Francisco Goya. Απομονωμένος από την κεντρική Ευρώπη, ο Boccherini γράφει τη δικιά του μουσική, ιδιαίτερα πρωτότυπη, θερμή και αισθησιακή, δεξιοτεχνική αλλά ελαφριά κι ευαίσθητη – μια μεσογειακή απάντηση στον βιεννέζικο κλασικισμό. Τα κουιντέτα εγχόρδων για δύο βιολιά, βιόλα και δύο βιολοντσέλα αποτελούν σημαντικό και ιδιαίτερα πρωτότυπο κομμάτι της παραγωγής του. Στο πρόγραμμα περιλαμβάνονται τρία από τα πιο ώριμα και όμορφα κουιντέτα του, με έντονη ισπανική επιρροή – το προγραμματικό quintettino “La Musica Notturna delle strade di Madrid”, που περιγράφει τους ήχους και τη μουσική της νυχτερινής Μαδρίτης, και τα δεξιοτεχνικά, υπέροχα κουιντέτα σε ντο ελάσσονα και σε ρε μείζονα. Η συναυλία κλείνει με το διάσημο Fandango, συνδυάζοντας τις δύο αυθεντικές εκδοχές του, για κουιντέτο εγχόρδων και για κουιντέτο με κιθάρα.

Παρασκευή 29 Νοεμβρίου 2019

Jed Wentz & MUSICA AD RHENUM: Οι βιρτουόζοι φίλοι του Händel

Η πλούσια καλλιτεχνική ζωή του Λονδίνου του 18ου αιώνα τράβηξε αμέτρητους εξαιρετικούς μουσικούς από όλη την Ευρώπη. Ιταλοί βιρτουόζοι όπως ο Francesco Geminiani κι ο Giovanni Battista Bononcini, ο Σουηδός βιολιστής Johann Helmich Roman και Ολλανδοί μουσικοί όπως ο Willem de Fesch και ο Pieter Hellendaal δοκίμασαν την τύχη τους στην αγγλική μεγαλούπολη. Οι περισσότεροι από αυτούς δούλεψαν με τον Georg Friedrich Händel, κεντρικό πρόσωπο της μουσικής σκηνής της πόλης, του οποίου οι όπερες είχαν τεράστια επιτυχία.
Ο Jed Wentz, ένας από τους πιο σημαντικούς μπαρόκ φλαουτίστες της εποχής μας, μαζί με το βραβευμένο σύνολό του Musica ad Rhenum, παρουσιάζουν έργα του μεγάλου συνθέτη και των βιρτουόζων φίλων του – Geminiani, Roman και Hellendaal.

Σάββατο 30 Νοεμβρίου 2019

LA STRAVAGANZA GRECA: Η μουσική του Αντόνιο Βιβάλντι – Λάμψη, δεξιοτεχνία και εξτραβαγκάντσα

Ένα παλαιό όνειρο, που γίνεται νέο με την υλοποίησή του στο 3ο Φεστιβάλ Μπαρόκ Μουσικής. Το σύνολο La Stravaganza Greca, ως μικρή μπαρόκ ορχήστρα του φεστιβάλ, με μερικούς από τους πιο ενεργούς μουσικούς της ελληνικής μπαρόκ σκηνής, παρουσιάζει ένα λαμπερό πρόγραμμα ιταλικής μουσικής αφιερωμένο στον Αντόνιο Βιβάλντι. Δεξιοτεχνικά κοντσέρτα για βιολί και βιολοντσέλο, με πρωτότυπους συνδυασμούς για έναν, δύο ή τρεις σολίστες, που παρουσιάζουν την αστείρευτη ευρηματικότητα, την αμεσότητα και εξωστρέφεια, καθώς και τη μελωδική φυσικότητα του ιταλικού bel canto, που χαρακτηρίζουν τη μουσική του «κοκκινομάλλη παπά».