Παλιές και νέες Αξίες: Συναυλία από την ΚΟΑ στο Μέγαρο Μουσικής

Η συγκίνηση πολλαπλασιάζεται επί τρία όσες και οι συνθέσεις που θα ερμηνευτούν. Ξεκινώντας από τις «Τέσσερις Εικόνες για ορχήστρα» (Μικρή Χορευτική Σουίτα) του πρωτοπόρου Νίκου Σκαλκώτα που το 1949 παρουσιάστηκε σε πρώτη εκτέλεση από την Κ.Ο.Α. Ακολουθεί, η πολυθρύλητη «Ημιτελής» του Φράντς Σούμπερτ πριν την κορύφωση της βραδιάς με το δεξιοτεχνικά απαιτητικό «Κονσέρτο για πιάνο και ορχήστρα αρ.4 σε σολ μείζονα, έργο 58» του Λούντβιχ Βαν Μπετόβεν.

Λίγα λόγια για τα έργα

Ο Νίκος Σκαλκώτας στο έργο “Τέσσερις Εικόνες για ορχήστρα” , που πρωτοπαρουσιάστηκε το 1949 από την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, αποτυπώνει τις εργασίες των χωρικών στη φύση. Πρόκειται για χορούς γραμμένους σε λαϊκό, χωριάτικο και ποιμενικό χαρακτήρα σε μορφή Σουίτας. Ο Θερισμός διαιρείται σε τρία αργά και ρυθμικά μέρη. Το ίδιο συμβαίνει και με την Σπορά που ακολουθεί και διακρίνεται για τον εκκλησιαστικό, θρησκευτικό χαρακτήρα της. Αμέσως μετά έρχεται ο ρυθμικός και λαϊκός Τρύγος με ενδιάμεσο επεισόδιο από συνεχείς γρήγορες φιγούρες. Τέλος στο Πατητήρι, συναρπάζει η μέθη, το γλέντι, το πάτημα των σταφυλιών από τους χωρικούς – σαν ένα ξέσπασμα χορού.

Η “Ημιτελής” συμφωνία του Φράντς Σούμπερτ είναι ένα ανεπανάληπτο έργο που είδε το φως της δημοσιότητας το 1865, 37 χρόνια μετά το θάνατο του συνθέτη σε συναυλία που δόθηκε στη Βιέννη υπό τη διεύθυνση του Γιόχαν Φον Χέρμπεκ. Ονομάζεται ημιτελής καθώς εκτός από τα δύο μέρη της συμφωνίας, υπάρχουν και εννέα μέτρα από ένα σκέρτσο, που ουδέποτε συμπληρώθηκε. Κάποιοι μιλούν για μέρη που ολοκληρώθηκαν αλλά χάθηκαν. Άλλοι ισχυρίζονται πως τον Σούμπερτ κατέβαλε η διάγνωση της τότε ανίατης σύφιλης.

Όπως και να έχει, το έργο αν και ημιτελές, ως σύλληψη, ισορροπία, έκφραση και αρχιτεκτονική δομή, δίνει σαφώς την αίσθηση της ολοκλήρωσης. Θλιμμένες μουσικές φράσεις, ένα από τα πιο διάσημα και δημοφιλή θέματα στην ιστορία της μουσικής και πυκνές δραματικές εκρήξεις παραδίδουν στον ακροατή μια από τις πιο πλούσιες σε συνθετικό επίπεδο μουσικές εμπειρίες.

Η σύνθεση του Τέταρτου κοντσέρτου για πιάνο και ορχήστρα από τον Λούντβιχ Βαν Μπετόβεν τοποθετείται στα έτη 1805-1806. Την ίδια περίοδο ο Μπετόβεν εργαζόταν πάνω στην περίφημη Πέμπτη Συμφωνία και ίσως δεν είναι τυχαίο, ότι το τόσο χαρακτηριστικό της μοτίβο (τρεις σύντομες νότες ακολουθούμενες από μία τονιζόμενη) εμφανίζεται και στο πρώτο μέρος του Κοντσέρτου, με διαφορετικό χαρακτήρα.

Το Τέταρτο Κοντσέρτο διαφοροποιείται από τα υπόλοιπα κοντσέρτα για πιάνο του Μπετόβεν, εκπέμποντας μία βαθιά εσωτερικότητα και κατασταλαγμένη γαλήνη. Το στοιχείο της δεξιοτεχνίας, αν και κυρίαρχο, τίθεται στην υπηρεσία του μεγαλειώδους οράματος και της στοχαστικής διάθεσης. Η εξωστρεφής λάμψη και η δραματικότητα, που διέπουν το έργο του επιδραστικού συνθέτη συνολικά, δίνουν εδώ τη θέση τους σε μία αυθόρμητη και ολύμπια ποιητικότητα, ενώ η σχέση του πιανίστα με την ορχήστρα δεν είναι τόσο συγκρουσιακή όσο διαλογική.

Πρόγραμμα

Παλιές και νέες αξίες

ΝΙΚΟΣ ΣΚΑΛΚΩΤΑΣ (1904 – 1949)
Τέσσερις Εικόνες για ορχήστρα (Μικρή χορευτική σουίτα)

1. Ο θερισμός (Moderato)
2. Η σπορά (Andante)
3. Ο τρύγος (Allegro)
4. Το πατητήρι (Molto vivace)

ΦΡΑΝΤΣ ΣΟΥΜΠΕΡΤ (1797 – 1828)
Συμφωνία αρ.8 σε σι ελάσσονα, D. 759 «Ημιτελής»

1. Allegro moderato
2. Andante con moto

ΛΟΥΝΤΒΙΧ ΒΑΝ ΜΠΕΤΟΒΕΝ (1770 – 1827)
Κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα αρ.4 σε σολ μείζονα, έργο 58

1. Allegro moderato
2. Andante con moto
3. Rondo. Vivace

Ελίζαμπετ Λεόνσκαγια, πιάνο
Στέφανος Τσιαλής, μουσική διεύθυνση

Φωτογραφία: AUSTRIA / Elisabeth Leonskaja © Julia Wesely