Parallax: Νέο άλμπουμ από τον Νικόλαο Λαάρη

Το άλμπουμ με τίτλο Parallax είναι διαθέσιμο σε όλες τις μεγάλες διεθνείς πλατφόρμες από τη Subways Music. Μια χορηγία του Ιδρύματος Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου.

Περιεχόμενα
Γ. Σ. Μπαχ: Παραλλαγές Γκόλντμπεργκ
Νίκος Σκαλκώτας: 15 Μικρές Παραλλαγές, Passacaglia

Σημείωμα του καλλιτέχνη

Ασχολήθηκα με τις Παραλλαγές Goldberg του Bach, με αφορμή το μπαλέτο Goldberg Variationen του χορογράφου Philip Taylor για το Ballet Theater München το 2000, στο οποίο υπήρξα σολίστ για τρεις καλλιτεχνικές περιόδους. Για την ηχογράφηση αυτή μαθήτευσα δίπλα στον Murray Perahia, και μελέτησα τα πορίσματα της υφιστάμενης μουσικολογικής έρευνας.

Η αγάπη μου για τη φόρμα των παραλλαγών με οδήγησε στην ερμηνεία και πολλών έργων του εικοστού αιώνα, όπως οι Variationen op. 27 του Webern, τα Touches του Bernstein και οι εμβληματικές Ghost Variations του George Tsontakis. Οι 15 Μικρές Παραλλαγές και η Passacaglia του Σκαλκώτα αποτελούν κορυφαία έργα παραλλαγών στην Ελλάδα του εικοστού αιώνα, και η καλλιτεχνική τους αξία είναι εφάμιλλη με τα αντίστοιχα σύγχρονά τους έργα.

Η συναρπαστική φόρμα των παραλλαγών γέννησε συνθέσεις που αποτελούν σημείο αναφοράς για πολλούς σύγχρονους δημιουργούς, όπως ο συγγραφέας Moises Kaufman, που εμπνευσμένος από τις Παραλλαγές Diabelli του Beethoven, το ανυπέρβλητο έργο παραλλαγών για πιάνο της κλασικής εποχής, έγραψε το θεατρικό έργο 33 Παραλλαγές. Η ελληνική πρεμιέρα του έργου, το οποίο μετέφρασα και στο οποίο μετέχω μουσικά και σκηνικά, επίκειται στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.

Σημείωμα για τα έργα

Η τέχνη της παραλλαγής: μια τέχνη που στη λόγια μουσική δημιουργεί επί αιώνες αριστουργήματα. Οι Παραλλαγές Goldberg του Jοhann Sebastian Bach (1685-1750), το κορυφαίο έργο παραλλαγών για πληκτροφόρο όργανο, αποτελούνται από 30 παραλλαγές σε μία άρια, και βασίζονται στην μπαρόκ συνθετική τεχνική της πασακάλιας, στην οποία η αρμονία του μπάσου παραμένει ουσιαστικά αμετάβλητη σε κάθε παραλλαγή.

Ένα έργο οργανωμένο με μεγάλη κανονικότητα: διαιρεμένο σε δύο μέρη, αφού η 16η παραλλαγή, μια γαλλική ουβερτούρα, λειτουργεί ως μια νέα αρχή, αλλά και σε δέκα τριάδες παραλλαγών, όπου κάθε δεύτερη παραλλαγή είναι μία τοκάτα,  και κάθε τρίτη παραλλαγή ένας αντιστικτικός κανόνας (με την εξαίρεση της τελευταίας, που είναι ένα επίσης αντιστικικό quodlibet, με δημοφιλείς μελωδίες της εποχής). Ένα έργο όμως και με μία επιφανειακή έλλειψη κανονικότητας, αφού αν ληφθούν υπόψη οι κορώνες της πρώτης έκδοσης του 1741, σχηματίζονται επτά ζεύγη παραλλαγών, μία τριάδα (6-8), μία τετράδα (2-5), ενώ εννέα παραλλαγές υπάρχουν κατά μόνας.

Ο Νίκος Σκαλκώτας (1904-1949), μαθητής του Arnold Schönberg στο Βερολίνο, επανέρχεται στην παλαιά φόρμα της πασακάλιας, και συνθέτει στην Αθήνα του 1940 την Passacaglia ως το 15ο από τα 32 Κομμάτια για Πιάνο, ένα έργο με 20 παραλλαγές, στη διάρκεια των οποίων η γραμμή του μπάσου περνά προοδευτικά και σε υψηλότερες φωνές. Ο Σκαλκώτας είχε ξεκινήσει τις σπουδές σύνθεσης με τον Philip Jarnach, και καρπός αυτής της περιόδου υπήρξαν οι αριστουργηματικές 15 Μικρές Παραλλαγές (Βιέννη, 1927), όπου κάθε κομμάτι έχει τον δικό του χαρακτήρα, από έναν ελληνικό δημοτικό χορό, έως την προσευχή της τελευταίας παραλλαγής.

Ο Νίκος Λαάρης ηχογράφησε τον δίσκο “Παραλλάξ” το 2004 σε πιάνο Steinway, στην αίθουσα “Δημήτρης Μητρόπουλος” του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, με την ευγενική χορηγία του Ιδρύματος Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου.

Νικόλαος Λαάρης

Σπούδασε πιάνο στο Ωδείο Αθηνών και το Royal College of Music, και είναι διδάκτορας του Manhattan School of Music, όπου υπήρξε επί έτη καθηγητής, ενώ έχει διδάξει και στα Πανεπιστήμια Columbia και Μακεδονίας. Έχει λάβει τη χορηγία Ballantine’s Gold Seal, και υποτροφίες πανεπιστημιακές, και των Ιδρυμάτων Αλ. Ωνάση, Ι.Φ. Κωστοπούλου και Λ. Βουδούρη.

Έχει εμφανισθεί στην Ευρώπη (South Bank Centre – Λονδίνο, Gärtnerplatz Τheater – Μόναχο) και στις ΗΠΑ (Carnegie Hall – Νέα Υόρκη), και συνεργαστεί ως σολίστ με την Καμεράτα και τις Κρατικές Ορχήστρες Αθήνας και Θεσσαλονίκης. Για το ντεμπούτο του στο Λονδίνο χαρακτηρίστηκε από τον Stephen Pettit των Times ως “ένας εξαιρετικός καλλιτέχνης, που δεν μπορεί να παράγει ούτε έναν άσχημο ήχο”, και για την σύμπραξή του με το Ballet Theater του Μονάχου στις Goldberg Variationen, το περιοδικό Dance Europe τον απεκάλεσε “το αστέρι της βραδυάς”.

Έχει παρουσιάσει προγράμματα όλων των εποχών: μπαρόκ: Bach: Παραλλαγές Goldberg, κλασικής: Haydn: Τα Επτά Τελευταία Λόγια Του Λυτρωτή μας Στο Σταυρό, με τον βραβευμένο με Pulitzer φωτογράφο Γιάννη Μπεχράκη (ΜΜΑ), ρομαντικής: αφιερώματα στους Wagner και Liszt, και μοντέρνας: John Cage: the keyboards (Στέγη Ιδρύματος Ωνάση), Leonard Bernstein: An Anniversary (ΜΜΑ), Sir John Tavener: Prayer of the Heart (Εθνική Λυρική Σκηνή).

Σπούδασε διεύθυνση ορχήστρας στο Conservatorium van Amsterdam. Συνεργάζεται με την Καμεράτα, και έχει διευθύνει την όπερα Στη Σωφρονιστική Αποικία του Philip Glass (Στέγη), τα μιούζικαλ West Side Story, Kiss me Kate και την οπερέτα Ο Βαφτιστικός (ΜMA), καθώς και νέα έργα: την Ειρήνη του Ν. Κηπουργού (Εθνικό Θέατρο), και τον Φτωχούλη Του Θεού του Δ. Παπαδημητρίου. Πρόσφατα διηύθυνε το Phantom of the Opera του Andrew Lloyd-Weber.

Στο άμεσο μέλλον θα παρουσιάσει το οπτικο-ηχητικό έργο Through the looking Glass, βασισμένο στις Σπουδές για πιάνο, Τεύχος I του Philip Glass, σε animation του Γ. Χερουβείμ και σκηνοθεσία Δ. Δεληνικόλα (Summer Nostos Festival), και την ελληνική πρεμιέρα του θεατρικού του Moises Kaufman 33 Παραλλαγές, σε μετάφραση του ιδίου, και σκηνοθεσία Γ. Πέτρου (ΜΜΑ).

Συντελεστές

Πιάνο: Νικόλαος Λαάρης
Ηχογράφηση: Μέγαρο Μουσικής Αθηνών
Μουσική Παραγωγή: Χρήστος Σαββίδης
Executive Producer: Τζωρτζίνα Μερεντίτη
Έκδοση – Διεύθυνση Παραγωγής: Subways Music – Σοφοκλής Σαπουνάς