Πατρίσια Απέργη: Από τον ελληνικό χορό δεν λείπει ούτε η δύναμη, ούτε το ταλέντο, ούτε το όραμα. Λείπουν εξ ολοκλήρου τα μέσα.

Η πιο σημαντική διοργάνωση για την τέχνη του χορού στην Ελλάδα, το Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας, συμπληρώνει φέτος 20 χρόνια παρουσίας και συμβολής στην ανάπτυξη και διάδοση του χορού στη χώρα μας καταφέρνοντας να εδραιωθεί, όχι μόνο στο εσωτερικό αλλά και στο εξωτερικό, ως ένας από τους εξαιρετικά σημαντικούς θεσμούς της καλλιτεχνικής ζωής. Στη φετινή διοργάνωση, συμμετέχει για 3^η φορά η ομάδα Αερίτες με την παράσταση «Πλάνητες». Η χορογράφος Πατρίτσια Απέργη μας μιλά για την ιδέα και τη θεματολογία της παράστασης, τη διαδρομή της μέχρι τώρα, το Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας αλλά και το “τίποτα” που υπάρχει στην Ελλάδα όσον αφορά στις μεθόδους οργάνωσης και προώθησης της χορευτικής τέχνης.

Συνέντευξη: Μαριάννα Παπάκη

Culturenow.gr: Θα ήθελα να αρχίσουμε την “κουβέντα” μας ζητώντας να συστήσετε –  ακόμα και στο κοινό που δεν γνωρίζει την ομάδα και θα βρεθεί τυχαία στο Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας –  τους «ΑΕΡΙΤΕΣ» αλλά και τη δική σας πορεία στην τέχνη του χορού.

Πατρίσια Απέργη: H ομάδα ιδρύθηκε το 2006 από τον Δημήτρη Χαλαζωνίτη και εμένα. Από τότε έχουμε παρουσιάσει 5 έργα.

Με το έργο d.ΟΠΑ! (dopamines of post-Athenians), το πρώτο έργο  μιας τριλογίας με θέμα το αστικό περιβάλλον και τη σύγχρονη κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα, η ομάδα επιλέχθηκε  από τη Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς να εκπροσωπήσει την Ελλάδα στη 14^η Μπιενάλε Νέων Δημιουργών της Ευρώπης και της Μεσογείου που πραγματοποιήθηκε στα Σκόπια το  Σεπτέμβριο του 2009. Κατόπιν, το ίδιο έργο, εξελέγη πρώτο σε βαθμολογία από πενταμελή επιτροπή που αποτελούνταν από  καλλιτεχνικούς διευθυντές μεγάλων και έγκριτων φεστιβάλ του εξωτερικού, έτσι ώστε να συμμετάσχει στην 8^η Πλατφόρμα Σύγχρονου χορού, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, τον Ιούνιο του 2010. Τέλος, τον Οκτώβριο του 2010, η ομάδα Αερίτες, εξελέγη μέσα στις δέκα «ομάδες προτεραιότητας» από το φεστιβάλ Aerowaves του Λονδίνου και περιόδευσε σε πολλά φεστιβάλ του εξωτερικού.

Στη συνέχεια, και αφού παρουσιάσαμε  το δεύτερο μέρος της τριλογίας, το έργο με τίτλο ERA poVERA, στη κεντρική σκηνή της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών το 2012, επιλεγήκαμε μέσα από 19 κέντρα χορού της Ευρώπης, να συμμετάσχουμε στο πρόγραμμα modul dance, όπου μας δόθηκε η δυνατότητα να ολοκληρώσουμε την τριλογία με το έργο Πλάνητες. Το έργο αυτό, έχει ήδη κάνει ένα πολύ μακρύ ταξίδι σε διάφορες πόλεις της Ευρώπης και τώρα ετοιμαζόμαστε για Καλαμάτα!

Cul.N.:  Έχετε συμμετάσχει άλλες δύο φορές στο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας, το 2011 και το 2012. Πώς ήταν οι δύο αυτές εμπειρίες και πόσο σημαντική είναι κατά τη γνώμη σας η συμβολή του Φεστιβάλ στην άνθιση του χορού στην Ελλάδα.

Π.Α.: Το φεστιβάλ Καλαμάτας είναι με διαφορά ο πιο σημαντικός θεσμός που έχουμε στην Ελλάδα σε σχέση με τον χορό. Θυμάμαι τον εαυτό μου από πολύ νεαρή ηλικία να περιμένω να έρθει το καλοκαίρι για να πάω στην Καλαμάτα, να δω χορό. Ειδικά παλιότερα, δεν υπήρχε άλλη δυνατότητα για να παρακολουθήσουμε χορό, παρά μόνο στο φεστιβάλ Καλαμάτας. Ό, τι έχω δει στην Ελλάδα από ομάδες και χορογράφους που θαυμάζω, κυρίως, τους έχω δει και έχω γνωρίσει, εκεί.

Όταν μου πρωτοδόθηκε η ευκαιρία να παρουσιάσω το έργο μου στο φεστιβάλ, νόμιζα ότι κάποιος μου κάνει πλάκα. Ήταν σαν να πραγματοποιείται ένα παιδικό μου όνειρο.

Πέρα όμως και από αυτό και κάνοντας τη σύγκριση και με άλλα φεστιβάλ του εξωτερικού στα οποία έχουμε ταξιδέψει με τη δουλειά μας, μπορώ να πω με βεβαιότητα, πως παρά τις αντίξοες συνθήκες και δυσκολίες (οικονομικά), που αντιμετωπίζει το φεστιβάλ, ειδικά τα τελευταία χρόνια, οι συνθήκες εργασίας σε αυτό, αλλά και το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα, είναι πολύ υψηλού επιπέδου.

Μακάρι, να είχε τη δύναμη και την οικονομική αυτάρκεια να προσφέρει σε περισσότερες ελληνικές ομάδες τη δυνατότητα παραγωγής, κάτι που στο παρελθόν συνέβαινε πολύ περισσότερο.

Από τον ελληνικό χορό δεν λείπει ούτε η δύναμη, ούτε το ταλέντο, ούτε το όραμα. Λείπουν εξ’ ολοκλήρου τα μέσα.

Cul.N.:  Υπάρχει άνθιση του χορού στην Ελλάδα; Τα τελευταία χρόνια – είτε λόγω του Φεστιβάλ Καλαμάτας είτε λόγω του Φεστιβάλ Αθηνών – το ελληνικό κοινό έχει γνωρίσει και θαυμάσει αρκετές νέες ελληνικές ομάδες χορού. Αυτή η εικόνα ανταποκρίνεται κατά τη γνώμη σας και σε μια ποιοτική ανάπτυξη της τέχνης του χορού;

Π.Α.: Για να μπορεί κάποιος να μιλάει για την ποιοτική ανάπτυξη μιας τέχνης, χρειάζεται ένα πρόγραμμα και ένα σχέδιο σε επίπεδο θεσμών και παιδείας (τόσο των εν δυνάμει καλλιτεχνών όσο και του κοινού) με βάθος χρόνου και όραμα.

Στην Ελλάδα, ό, τι έχει γίνει, οφείλεται αποκλειστικά στην ατελείωτη και ακούραστη προσπάθεια κάποιων ανθρώπων, να πετύχουν το ακατόρθωτο. Δεν μπορούμε να μιλάμε για ποιοτική ανάπτυξη του χορού, όταν, ό, τι γίνεται στη χώρα σε σχέση με το χορό, διαρκεί ένα μήνα ή μια εβδομάδα το καλοκαίρι.

Υπάρχει ένα πολύ μεγάλο δυναμικό σε επίπεδο καλλιτεχνών, που δουλεύουν με το τίποτα και βγάζουν αριστουργήματα. Δεν είναι τυχαίο, που έχουμε τόσες ομάδες που αναγνωρίζονται έξω, ταξιδεύουν διαρκώς αλλά στη χώρα τους όχι απλώς δεν έχουν δυνατότητα να κάνουν τίποτα, αλλά δεν το ξέρει και κανείς.

Αναρωτιέμαι, αν υπάρχει έστω και ένας άνθρωπος στο Υπουργείο Πολιτισμού που να γνωρίζει τί γίνεται στην Ευρώπη με τις ελληνικές ομάδες χορού. Αναρωτιέμαι γιατί είμαστε η μοναδική χώρα που δεν έχει ένα κέντρο χορού, μια ακαδημία τεχνών, ένα πρόγραμμα προώθησης ελλήνων καλλιτεχνών κ.λ.π. Μέχρι να απαντηθούν τα ερωτήματα αυτά (ερωτήματα, που δεν προέκυψαν σε καιρούς κρίσης, αλλά είναι κατά πολύ παλαιότερα), είναι αστείο να συζητάμε για ποιοτική ανάπτυξη της τέχνης του χορού.

Cul.N.:  Στη φετινή διοργάνωση του Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας θα παρουσιάσετε την παράσταση «Πλάνητες». Πείτε μας λίγα λόγια γι’ αυτή τη δουλειά και τις θεματικές που σας απασχόλησαν.

Π.Α.: Το σώμα και οι μνήμες της πόλης, οι κατοικήσεις και τα φαντάσματά της, αποτελούν το πρωτογενές υλικό της ομάδας για όλη την τριλογία. Αυτή τη φορά,  με το έργο Πλάνητες, τα στοιχεία αυτά, επαναξιολογούνται, προκειμένου η έννοια του δρόμου και της αναζήτησης να συμπεριλάβει τον ξένο, τον μετανάστη, τον άνθρωπο που ταξιδεύει αναγκαστικά ή μη.

Έτσι ο δρόμος αλλάζει οπτική και χροιά. Γίνεται ο τόπος της περιπλάνησης, της αναζήτησης του καλύτερου αύριο, της πρόσμιξης, του ξένου, του Άλλου, της ενσωμάτωσης και ένταξης, της αναγκαστικής βίας, της εξορίας.

Για αυτό, και για τη δημιουργία του έργου αυτού, αφού μας δόθηκε η δυνατότητα, μέσω των χορογραφικών κέντρων που μας φιλοξένησαν στο Δουβλίνο, τη Βαρκελώνη και τη Λυόν, να μελετήσαμε παραδοσιακούς χορούς, που γεννήθηκαν από λαούς που ταξίδεψαν πολύ, θελήσαμε να  ερευνήσουμε τους κέλτικους χορούς, το φλαμένκο, κάποιους αραβικούς και κάποιους αφρικάνικους χορούς. Με σκοπό  να μελετήσουμε το γεγονός, πώς κάθε κοινωνία έχει τη δυνατότητα να ενσωματώνει τα διαφορετικά – ξένα στοιχεία που μπορεί να προέρχονται από λαούς που ταξιδεύουν σε αυτές, ώστε να τα συμπεριλαμβάνει στη δική της έκφραση και πολιτιστική κληρονομιά με την πάροδο των χρόνων.

Οι Πλάνητες είναι άνθρωποι του κόσμου. Ταξιδεύουν και φέρουν στις αποσκευές τους ιστορίες και βιώματα από το παρελθόν με σκοπό να ενσωματωθούν σε έναν ξένο τρόπο ζωής χωρίς όμως να χάσουν την ταυτότητά τους. Είναι οι σύγχρονοι μετανάστες, είναι οι πολίτες του κόσμου.

Cul.N.:  Η «γλώσσα» του χορού μπορεί να εκφράσει κοινωνικοπολιτικά ερωτήματα που όμως να γίνονται κατανοητά σε ένα ευρύ κοινό;

Π.Α.: Κάθε μορφή τέχνης μπορεί να εκφράζει ερωτήματα που απασχολούν τον άνθρωπο και αυτή κατά τη γνώμη μου είναι και  η δουλειά της. Ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζονται τα ερωτήματα αυτά διαφέρει, και αυτό είναι θέμα σύνθεσης, πετυχημένης ή μη.

Ο χορός, μέσα από το τεράστιο πλεονέκτημα που έχει, να αποτελεί διεθνή γλώσσα, μπορεί και έχει τη  δύναμη να μιλήσει σε όλο τον κόσμο. Το σώμα, μπορεί να μιλήσει ενστικτωδώς. Και αυτό είναι κοινό, σε όλους τους ανθρώπους, όποιο σώμα και αν τους δόθηκε. Αρκεί να μην πέφτουμε στην παγίδα του “μικρόκοσμου” του χώρου μας και τα ερωτήματα αυτά να προέρχονται από ουσιαστική ανάγκη να μιλήσει κανείς μέσω της τέχνης του. Αν κάτι είναι αληθινό, δεν υπάρχει περίπτωση να μη γίνει κατανοητό.

Εξάλλου, δεν χρειάζεται να τα καταλαβαίνουμε όλα μόνο με το μυαλό, υπάρχουν και άλλοι τρόποι. Αν λοιπόν δεις μια παράσταση και νιώσεις κάτι, χωρίς να είσαι σε θέση να αποκωδικοποιήσεις με ακρίβεια και με τη λογική τί είδες, τότε μπορεί να έχεις επικοινωνήσει με το έργο με έναν διαφορετικό τρόπο, που σε καμία περίπτωση δεν είναι υποδεέστερος.

Cul.N.:  Είστε αισιόδοξη τόσο για τα δικά σας επόμενα βήματα στην τέχνη του χορού όσο και για την τέχνη του χορού γενικότερα; Από την επαφή σας με ομάδες του εξωτερικού, με φεστιβάλ, με κοινό από άλλες χώρες ποιες διαφορές βρίσκετε τόσο στην πρόσληψη του κοινού όσο και στις μεθόδους οργάνωσης και προώθησης της χορευτικής τέχνης;

Π.Α.: Πέτρα που κυλάει δε χορταριάζει.

Οι συνθήκες μας σπρώχνουν στο να βαλτώσουμε, για αυτό αντιστεκόμαστε και όπου μας βγάλει.

Στα ταξίδια μας τα τελευταία χρόνια, ανακάλυψα πως σε όποιο μέρος και αν βρεθείς, αν η πρόθεσή σου είναι να επικοινωνήσεις, αυτό θα συμβεί. Σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό φυσικά. Δεν υπάρχει εύκολο ή δύσκολο κοινό. Έξυπνο ή χαζό κοινό. Ούτε άνθρωποι που εκφράζονται με έναν και μοναδικό τρόπο. Μέχρι στιγμής, όπου έχουμε παίξει, η αποδοχή από το κοινό ήταν πάρα πολύ θερμή. Εκδηλώνεται διαφορετικά και με όλες τις αποχρώσεις. Αλλά είναι πάντα θερμή. Στις συζητήσεις που κάνουμε μετά με το κοινό, σαφώς, ο καθένας ανάλογα με τα βιώματά του, ερμηνεύει και διαφορετικά τα στοιχεία της παράστασης. Αλλά αυτή είναι και η γοητεία της τέχνης. Να ανοίγεις έναν διάλογο με σκέψεις που μπορεί είτε να συμφωνείς είτε να διαφωνείς.

Αν όμως πρέπει να αναφερθώ στις μεθόδους οργάνωσης και προώθησης της χορευτικής τέχνης και τις διαφορές σε σχέση με τη χώρα μας, τότε το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι το “τίποτα” που υπάρχει εδώ, δεν το έχω συναντήσει, ούτε στην πιο φτωχή χώρα του κόσμου. Γιατί το τίποτα της Ελλάδας σε σχέση με το χορό, δε υπάρχει από έλλειψη χρημάτων, υπάρχει μόνο και μόνο από αδιαφορία για τη σύγχρονη καλλιτεχνική έκφραση και άγνοια της ύπαρξης  και δύναμής της.

Cul.N.:  Μετά την Καλαμάτα οι «Πλάνητες» θα ταξιδέψουν και αλλού;

Π.Α.: Η επόμενη στάση των Πλανητών μετά την Καλαμάτα είναι η Δρέσδη, όπου θα ξαναπαίξουμε στο Hellerau, το μέρος όπου το έργο έκανε την επίσημη πρεμιέρα του. Στη συνέχεια πηγαίνουμε στη μπιενάλε χορού της Λυών, μετά στο φεστιβάλ Euroscene στη Λειψία και στο Centre National de la Danse στο Παρίσι.

Cul.N.:  Υπάρχουν σκέψεις για νέα δουλειά την επόμενη σεζόν που θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας;

Π.Α.: Υπάρχουν σκέψεις και ιδέες για μια καινούρια δουλειά, αρκετά διαφορετική από την έως τώρα πορεία της ομάδας και με διεθνείς συνεργασίες. Αυτή τη στιγμή βρίσκομαι σε συζητήσεις με κάποιους φορείς του εξωτερικού και μόλις καταλήξουμε θα είμαστε σε θέση να κάνουμε και επίσημα τις ανακοινώσεις μας…

Η παράσταση «Πλάνητες» της ομάδας «Αερίτες» θα παρουσιαστεί στο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας (17-24/7) στις 22 Ιουλίου στις 22.00 στην Κεντρική Αίθουσα του Μεγάρου Χορού.