Διαχρονικό είναι ένα βιβλίο που όσα χρόνια και αν περάσουν οι ιδέες του, τα μηνύματά του, τα διδάγματά του, οι προβληματισμοί και τα ερωτήματα που εγείρει θα μας δημιουργούν την ανάγκη να το ξαναπιάσουμε στα χέρια μας για μια δεύτερη και τρίτη ανάγνωση αν χρειαστεί. Συγγραφείς που πάλεψαν με το είναι τους και βγήκαν νικητές γιατί κατάφεραν να το εξωτερικεύσουν και να θέσουν ένα μικρό ή μεγάλο λιθαράκι στο οικοδόμημα που λέγεται παγκόσμια λογοτεχνία. Δεν είναι πάντα οι πολύπλοκες ιδέες που τα καθιστούν σημαντικά, είναι συνήθως οι απλές διανοητικές διεργασίες που αυτοί οι μικροί ήρωες “μαγειρεύουν” χρησιμοποιώντας τα καλύτερα υλικά τους, τις λέξεις που γνωρίζουν πως να τις παντρεύουν μέσα στην ίδια φράση, λέξεις που εκφράζουν τις αδυναμίες των πρωταγωνιστών τους.
Τέτοια βιβλία είναι αυτά που σας παρουσιάζω και αξίζει να διεισδύσουμε και πάλι στα άδυτά τους γιατί πάντα με κάθε ανάγνωση θα έχουν και κάτι καινούργιο να μας πουν, με κάποιο τρόπο να μας ταρακουνήσουν και πάλι, να τα ξαναζήσουμε σαν να είναι η πρώτη φορά!
Στέφαν Τσβάιχ, Επικίνδυνος οίκτος, Εκδόσεις Άγρα
Σε ένα μυθιστόρημα γραμμένο το 1937 που έχει ως επίκεντρο τον οίκτο ενός υπίλαρχου, του Άντον Χοφμίλερ για μία κατάκοιτη την Έντιθ Κεκεσφάλβα, αποκαλύπτεται η αινιγματική εξέλιξη μίας ιστορίας καθ’ όλα ανθρώπινης, εξαιρετικά συμβατικής και όμως κατά τα ειωθότα της εποχής ασύμβατης. Εννοώ πως ο υπίλαρχος, αθώος και αφελής με την καλή έννοια του όρου, δέχεται να προσφέρει ακούσια και στην πορεία εκούσια έναν οίκτο που κινείται ριψοκίνδυνα και στο τέλος καταλήγει όπως θα ανακαλύψετε και εσείς, επικίνδυνος και οδυνηρός για τον άνθρωπο που έχει απέναντί του και που στην ουσία καταντάει να γίνει θύμα του. Θεωρείται το μοναδικό ολοκληρωμένο μυθιστόρημα του Τσβάιχ και αυτό που επηρέασε σε μεγάλο βαθμό τον επιστήθιο φίλο του και πατέρα της ψυχανάλυσης Σίγκμουντ Φρόυντ.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
—
Vladimir Nabokov, Η άμυνα του Λούζιν, Εκδόσεις Μεταίχμιο
“Ο Λούζιν που βημάτιζε νευρικά στο δωμάτιο μισοκοιμόταν, αλλά ο Λούζιν που οραματιζόταν διαρκώς μία σκακιέρα έμενε άγρυπνος κι ανήμπορος να συναντηθεί και να γίνει ένα με το ληθαργικό σωσία του». Σε αυτό το μυθιστόρημα που ο Ναμπόκοφ έγραψε το 1930, διακρίνεται από μέρους του πρωταγωνιστή Λούζιν μία έντονη διεργασία εσωτερικής μάχης ανάμεσα στο σκάκι και την πραγματικότητα. Γιατί η πραγματική ζωή δεν είναι συνυφασμένη με το σκάκι, το σκάκι αποτελεί έναν διαφορετικό κόσμο, ξεχωριστό, μοναδικό, ανεξάρτητο. Η σκέψη, ο συλλογισμός, η ύπαρξη του ήρωα Λούζιν καθορίζεται σε βαθμό παραληρήματος πολλές φορές από το παιχνίδι.
—
John Galsworthy, Η μηλιά, Εκδόσεις Ροές
“Η μηλιά”, αυτό το πολυσύνθετο νοηματικά αφηγηματικό ξέσπασμα ή αλλιώς η συναισθηματική απολογία του γράφοντος αποτελεί για τα ελληνικά εκδοτικά χρόνια εξαιρετικής σημασίας εκδοτικό γεγονός μιας και είναι η πρώτη φορά που ο Galsworthy μεταφράζεται στα ελληνικά. Η παρούσα έκδοση, εκτός από την υπέροχη απόδοση του μεταφραστή, διαθέτει προς τέρψιν όλων μας ένα διαφωτιστικό επίμετρο που λειτουργεί συμπληρωματικά και αναδύει το ιστορικό των συμβολισμών και των βιωμάτων βάσει των οποίων προέκυψε η παρούσα ιστορία. Γιατί όπως προκύπτει και από την ίδια την ιστορία, οι προβληματισμοί του συγγραφέα, ο χαμένος έρωτας, η οικονομική του κατάσταση και η αριστοκρατική του καταγωγή οδήγησαν τον ίδιο περισσότερο σε προσωπικό αδιέξοδο παρά του εξασφάλισαν ευδαιμονία και ψυχική ηρεμία.
—
Αλεξάντρ Γκριν, Τα πορφυρά πανιά, Εκδόσεις Κίχλη
«Τα πορφυρά πανιά» του Αλεξαντρ Γκριν έχουν τα χαρακτηριστικά ενός παραμυθιού όμοιου με εκείνα του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, την μεταφυσική χροιά της φιλοσοφικής τριλογίας του Μπαλζάκ (Σεραφίτα, Εξόριστοι και Λουί Λαμπέρ) και τον γήινο και ψυχολογικό παλμό των ντοστογιεφσκικών συγγραμμάτων. Είναι όλα αυτά μαζί αλλά συνάμα είναι μία μοναδικότητα που δεν χωράει αναλύσεις και χαρακτηρισμούς. Ο Γκριν πλανάται και παλινδρομεί ανάμεσα στο ονειρικό και το πραγματικό, συνομιλεί με τις επιθυμίες του και εφορμά προς τον αναγνώστη με διάθεση να τον ταρακουνήσει και να τον ταξιδέψει σε ένα σύμπαν αποκλειστικά δικό του. Γιατί αυτή η ιστορία είναι η μάχη της δικής του φυγής προς έναν άλλο προορισμό μιας και αυτός εδώ τον είχε καταδικάσει στην απομόνωση και την αποξένωση.
—
Αντόν Τσέχωφ, Θάλαμος αρ. 6, Εκδόσεις Γκοβόστη
Στην νουβέλα αυτή ανακαλύπτουμε όλη την βαναυσότητα και τον εξευτελισμό της φύσης του ανθρώπου σε ένα ψυχιατρικό άσυλο που κάθε άλλο παρά προστατεύει και προσπαθεί να κλείσει τις πληγές των τροφίμων, είναι ένα άσυλο φάντασμα, ένας χώρος καταραμένος όπου τα κελιά μετατρέπουν τους αρρώστους σε άγρια θηρία που δεν έχουν βούληση αλλά εμποτίζονται με θλίψη και βασανιστικές μεθόδους από φύλακες-κτήνη. Και ο Τσέχωφ με αυτήν την νουβέλα επιτελεί κοινωνικό έργο μιας και καταπιάνεται με την συγγραφή ενός έργου που είναι διαποτισμένο από την προσωπική του εμπειρία ως γιατρού και με μία οξυδέρκεια ενός ρεαλιστή και παρατηρητή της ζωής κατακεραυνώνει το κοινωνικό σύστημα πρόνοιας ανοίγοντας τον δρόμο μίας αλλαγής που αν επήλθε τότε ή δεν επέλθει αύριο, σίγουρα θα κρούσει τους κώδωνες του κινδύνου για να εξαλειφθούν εικόνες ντροπής όπως αυτή που περιγράφεται εδώ.