Μετά την αφιερωματική έκθεση στον μάστορα Τάσσο με το «Ρεμπέτικο», πέντε γυναίκες δημιουργοί, καθεμία με τη δική της προσωπικότητα, με το δικό της εκφραστικό και πλαστικό κλίμα, παρουσιάζονται με έργα που στοιχειοθετούν την καλλιτεχνική τους φυσιογνωμία. Η πρόταση δεν έρχεται ως αποτέλεσμα του «συρμού» που επιτάσσει την καλλιτεχνική «δικαίωση» με πρόσχημα την ταυτότητα του φύλου. Στον τόπο μας η τέχνη της χαρακτικής ευτύχησε στο πρόσωπο γυναικών που το έργο τους καταξιώθηκε όσο ζούσαν. Τα παραδείγματα είναι πολλά και η «μήτρα» αυτής της παραδοσιακής τέχνης εξακολουθεί να παράγει νέες, ταλαντούχες χαράκτριες. Ωστόσο, ζητήματα υπάρχουν συνολικά, στον τρόπο που η χαρακτική στη χώρα μας υποστηρίζεται, προωθείται και εντέλει ανταμείβει τους ίδιους τους δημιουργούς.
Ο Παύλος Κόρδης οργάνωσε στο «Μετς» την συνάντηση των πέντε χαρακτριών, επιχειρώντας να δώσει βήμα στη σύγχρονη χαρακτική δημιουργία. Από τη γείτονα Βουλγαρία μας έρχεται η Πλάμενα Αντόνοβα Ντούτσεβα (Plamena Antonova Doycheva γ. 1976), με σπουδές στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Σόφιας. Η λατινοαμερικάνα Γιολάντα Καρμπαχάλες (Yolanda Carbajales γ. 1968) σπούδασε Καλές Τέχνες στη Σαλαμάνκα και ζει στην Ισπανία απ’ όπου μας έρχεται και η Ιζαμπέλ Σομόθα (Isabel Somoza, g. 1973), επίσης σπουδαγμένη στη Σαλαμάνκα. Απόφοιτες της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών, η Αριστέα Χαρωνίτη (γ. 1982) και η Βιβή Παπαδημητρίου (γ. 1978) ολοκληρώνουν την συνάντηση των χαρακτριών.
Οι μάσκες και τα εξπρεσιονιστικά προσωπεία της Αριστέας Χαρωνίτη στο τσίγκο και το ξύλο, γίνονται σύμβολα ενός κόσμου κρυπτικού με μια ειρωνεία που απηχεί ίσως το ιδίωμα του Τζέιμς Ένσορ. Η Χαρωνίτη δεν παρακάμπτει τις δυσκολίες του υλικού της. Η δουλειά που παρουσιάζει, μαρτυρεί την συστηματική της μελέτη, την επιμονή στις αναζητήσεις της, την τιμιότητα της κατεύθυνσής της.
Κι αν με τον όρο εξπρεσιονισμός εννοούμε την τέχνη όπου η μορφή γίνεται το πρόσχημα για να εκφράσει ο δημιουργός τις προσωπικές του ανησυχίες, για να μεταπλάσει τα πράγματα μέσα στο δικό του κλίμα, τότε η τέχνη της Βιβής Παπαδημητρίου έχει έξαρση εξπρεσιονιστική. Η καλλιτέχνις απεχθάνεται κάθε κομψότητα, κάθε φτηνή χάρη, μα βρίσκει τη δικαίωσή της στη ρωμαλεότητα των μορφών, στο τολμηρό σχέδιο. Με δύναμη αναβρύζει ένας μυστηριακός κόσμος, που είναι δίπλα μας, υπάρχει. Τούτες οι μορφές της μπορούν να στέκουν στη γερή τους δομή, με μια στερεότητα κατασκευής που γίνεται το θεμέλιο της έκφρασής της. Πρέπει να είμαστε σίγουροι πως οδηγημένη από τις κατακτήσεις της, θα προχωρήσει ακόμη παραπέρα, στη διατύπωση ενός δικού της πλαστικού χώρου.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Έτσι και τα χαρακτά έργα της Πλάμενα Αντόνοβα Ντούτσεβα είναι δείγματα ενός καλά καταρτισμένου τεχνίτη. Είναι φανερή η προσήλωσή της σε μια «κλασική» χαρακτική αγωγή όπου μας δίνει έργα με τεχνική άνεση και λεπτότητα που κάποτε αγγίζει τη μαεστρία. Όσο και να φαίνεται διακοσμητικός ο τρόπος της, η ματιέρα της αναδίνει μια χαμένη ομορφιά. Δεν εικονογραφεί όμως απλώς με λεπτομέρειες το αντικείμενό της. Υποβάλλει την άπιαστη ύλη των λουλουδιών της και μας αποκαλύπτει την ιδιαίτερη χάρη τους.
Από την άλλη, το όραμα της Ισπανίδας Ιζαμπέλ Σομόθα αποκτά μια δική της υφή. Οι μορφές της ελευθερώνονται και το χαρακτικό της έργο γίνεται αυτόνομος ζωγραφικός πίνακας. Το έργο της θα μπορούσε θαυμάσια να σταθεί σε οποιοδήποτε περιβάλλον, καθώς έχει κρατήσει μια άμεση αίσθηση ζωής. Δεν περιγράφει, αλλά ζητά να πάει πιο πέρα καθώς το νόημα των μορφών της είναι, εκτός απ’ το απρόοπτο της μορφής, ένα βαθύ ανθρώπινο αίσθημα, το ενδιαφέρον για ό,τι κάνει το μυστήριο της ζωής.
Η Γιολάντα Καρμπαχάλες παρουσιάζει με σπάνια αίσθηση του υλικού της, τρόπους και αποτελέσματα που δεν είμαστε συνηθισμένοι να βλέπουμε στο είδος αυτό της χαρακτικής. Κι όμως, δεν υπάρχει καμία φλύαρη επίδειξη. Ξαφνιάζεται ίσως κανείς όταν πληροφορείται ότι υπάρχουν, σε μερικά από τα έργα της, πάνω από τέσσερα χρώματα! Γιατί όλα είναι δεμένα, όλα δείχνουν απολύτως μελετημένα. Η Καρμπαχάλες θα μπορούσε να διαλέγεται με την ζωγραφική του Σωτήρη Σόρογκα, γιατί το τεχνικό της επίτευγμα έχει απογειώσει τις διαβαθμίσεις του φωτός και της σκιάς. Δεν θα ήταν υπερβολή να ειπωθεί ότι τα έργα της συνιστούν «μάθημα» σε όποιον έχει ειδικό ενδιαφέρον για την τέχνη της χαρακτικής.
* Για την είσοδο του κοινού στον εκθεσιακό χώρο του Μετς – Κέντρο Τεχνών απαιτείται η επίδειξη έγκυρου πιστοποιητικού εμβολιασμού, πιστοποιητικού νόσησης ή αρνητικό αποτέλεσμα 48ωρης εξέτασης rapid-test ή PCR-test, σύμφωνα με τις ισχύουσες υγειονομικές διατάξεις. Η είσοδος γίνεται με τη χρήση μάσκας και με την τήρηση των αποστάσεων τόσο κατά την προσέλευση όσο και κατά την διάρκεια της παραμονής στην έκθεση και σύμφωνα με τις οδηγίες του ΕΟΔΥ. Άρνηση επίδειξης σχετικού πιστοποιητικού εμβολιασμού ή έλλειψη αυτού καθιστά την είσοδο μη επιτρεπτή στον επισκέπτη.
Κεντρική φωτογραφία θέματος: Αριστερά: Αριστέα Χαρωνίτη | Κέντρο: Isabel Somoza | Δεξιά: Yolanda Carbajales
