Περί της σημασίας της μουσικής: Μια απάντηση

Τις πρώτες μέρες του έτους δημοσιεύτηκε στο Popaganda ένα άρθρο του Παναγιώτη Μένεγου με τίτλο «Φτιάχνοντας Λίστες σε μια Εποχή που η Μουσική Έχει Όλο και Λιγότερη Σημασία…»

Εκτιμώ ιδιαίτερα τον Παναγιώτη, παρακολουθώ χρόνια τώρα τα κείμενα του τα οποία κατά κανόνα είναι ουσιαστικά, ξεκάθαρα ως προς τι έχουν να πουν, συχνά απολαυστικά και πάντοτε καλογραμμένα.

Και ένα τέτοιο καλογραμμένο κείμενο (και μάλιστα μεγάλης έκτασης) ήταν και αυτό. Το οποίο όμως εκτός του ότι με προβλημάτισε, κυρίως με απογοήτευσε. Αν μάλιστα, δεν ήταν και καλογραμμένο, σαφές ως προς τις προθέσεις του και υγιές ως προς τον προβληματισμό του πιθανότατα να με ενοχλούσε κιόλας.

Και εξηγώ:

Ο αρχικός προβληματισμός από τον οποίο αφορμάται το κείμενο είναι ότι οι λίστες με «τα καλύτερα» που παραδοσιακά δημοσιεύονται στο τέλος κάθε χρονιάς είναι «αγαπημένη συνήθεια από τότε που ο μουσικός τύπος, οι άνθρωποι που τις φτιάχνουν και οι ίδιες οι λίστες, αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, είχαν κάποια ουσιαστική βαρύτητα. Γιατί πια, μάλλον δεν έχουν – τουλάχιστον με τον κατηγορηματικό τρόπο της ετυμηγορίας που αυτό συνέβαινε παλιότερα»

Δεκτό. Δίκαιος ο προβληματισμός. Κατόπιν τούτου, το κείμενο περνάει στην διαπίστωση ότι οι άνθρωποι του χώρου που συντάσσουν τις λίστες ακούνε όλο και λιγότερα άλμπουμ κάθε χρόνο (ολόκληρα άλμπουμ, όχι μουσική γενικά). Το οποίο – και πολύ σωστά θεωρώ – μας φέρνει στο «Η μουσική έχει πάψει εδώ και πολλά χρόνια να αποτελεί monotasking, πότε ήταν η τελευταία φορά που κάτσατε στο σαλόνι σας και βάλατε ένα δίσκο να παίζει σε οποιοδήποτε format με σκοπό να αφιερωθείτε αποκλειστικά σε αυτόν;»

Το οποίο με τη σειρά του φέρνει τον συντάκτη του κειμένου στο ερώτημα: «Μήπως γιατί η μουσική πια δεν είναι τόσο σημαντική;» Η απάντηση του συντάκτη είναι καταφατική (εξηγεί και γιατί το πιστεύει αυτό) και ζητάει ένα σχετικό σχόλιο από τον DavidStubbs (έναν από τους σημαντικότερους μουσικογραφιάδες των τελευταίων 35 χρόνων στην Μ. Βρετανία). Το γεγονός του ότι ζητάει (και παίρνει) το σχόλιο του Stubbs εκτός του ότι είναι ένα επιπλέον δείγμα επαγγελματισμού, θεωρώ ότι είναι και δημοσιογραφική επιτυχία του Παναγιώτη Μένεγου.

Ο Stubbs κατά βάση συμφωνεί στην ερώτηση του Μένεγου, κάνει την δική του ανάλυση και το συμπέρασμα του συντάκτη είναι αυτό που μεταφέρεται και στον τίτλο του κειμένου «η Μουσική Έχει Όλο και Λιγότερη Σημασία».

Το δικό μου συμπέρασμα από την ανάγνωση του άρθρου είναι το εξής:

Είναι διαφορετικό το ότι ένας κλάδος (αυτός της μουσικής δημοσιογραφίας) έχει ίσως απολέσει σημαντικό κομμάτι της βαρύτητας του και της συνεπαγόμενης επιρροής (με την καλή έννοια) που είχε στην κοινωνία και διαφορετικό το ότι η ίδια η μουσική δεν έχει πια τη σημασία που είχε. Αυτό κατ’εμέ αποτελεί προβολή του προβλήματος του κλάδου πάνω στην ίδιο το αντικείμενο του κλάδου (την μουσική δηλαδή).

Αν μία από τις καλύτερες και τις πιο καταξιωμένες πένες του μουσικού δημοσιογραφικού χώρου, ένας πραγματικός επαγγελματίας (γιατί δεν είναι όλοι επαγγελματίες) καταλήγει – άθελα του – να μειώνει την ίδια την σημασία της μουσικής επειδή οι άνθρωποι του χώρου ακούν όλο και λιγότερα άλμπουμ και επειδή λίγο – πολύ για όλους μας έχει αλλάξει ο κύριος τρόπος ακρόασης (βλ. το ότι η ακρόαση μουσικής δεν αποτελεί πλέον monotasking – σχεδόν πάντα κάνεις/κάνουμε και κάτι άλλο παράλληλα και βλ. επίσης την υπερ-προσφορά μουσικής, την εύκολη πρόσβαση, το storytelling που οφείλει να συνοδεύει κάθε κυκλοφορία που θέλει να θεωρείται σημαντική κλπ.) τότε πολύ φοβάμαι ότι μάλλον κάτι δεν πάει καλά για τον χώρο γενικότερα. Με την έννοια ότι οι άνθρωποι του χώρου είναι μάλλον «κουρδισμένοι» σε άλλο τόνο, σε σχέση με τον τόνο του κοινού.

Οι παραπάνω προβληματισμοί μου δεν έχουν σκοπό να δημιουργήσουν αντιπαράθεση ούτε με τον Παναγιώτη Μένεγο, ούτε με το χώρο των μουσικογραφιάδων γενικότερα. Δεν είναι αυτή η πρόθεση μου. Άλλωστε κάτι τέτοιο δεν θα είχε κάποιο αποτέλεσμα (πέρα από έναν ανούσιο «θόρυβο» ίσως). Πρόθεση μου είναι να καταδείξω την άλλη πλευρά. Την αντίθετη άποψη που λέει ότι η μουσική στις μέρες μας ίσως έχει μεγαλύτερη σημασία από ποτέ.

Η αναζήτηση της προσωπικής ταυτότητας, η όξυνση του νου, η διεύρυνση της σκέψης, τμήμα της κοινωνικοποίησης, μία από τις άμυνες μας σε ότι συμβαίνει γύρω μας και πολλά ακόμη εξακολουθούν να συντελούνται μέσα από την μουσική, το βιβλίο, το θέατρο, τον κινηματογράφο και τις λοιπές τέχνες. Από τη στιγμή που πράγματι έχουν αλλάξει τα δεδομένα και οι τρόποι ακρόασης (για να μείνουμε μόνο στη μουσική) τότε ίσως έχει έρθει η ώρα για τους ανθρώπους του χώρου να βρουν έναν τρόπο να εναρμονιστούν με την νέα αυτή συνθήκη ώστε να επαναπροσδιορίσουν τον ρόλο τους μέσα σε όλο αυτό που συμβαίνει. Έργο αντικειμενικά πάρα πολύ δύσκολο.

Αλλά δεν φταίει η μουσική για αυτό.

Ολόκληρο το κείμενο του Παναγιώτη Μένεγου στο Popaganda που έδωσε την αφορμή για τον παραπάνω προβληματισμό μπορείτε να το βρείτε εδώ. 

Photo Credit: Tim Patterson