Η θρυλική οδός Potsdam στο Βερολίνο, ανέκαθεν μια περιοχή που σύχναζαν διανοούμενοι και στεγάζονταν εκδοτικοί οίκοι, σήμερα αποτελεί το σημείο συνάντησης κάποιων από τις σημαντικότερες γκαλερί του Βερολίνου, ιδίως από το 2010 και μετά.
Στον υπέροχο χώρο της γκαλερί Esther Schipper παρουσιάζεται η μεγάλης κλίμακας έκθεση του Βρετανοιάπωνα Simon Fujiwara (γεν.1982) με πλειάδα έργων (κολλάζ, σχέδια, γλυπτική, stop-motion animation και animatronic γλυπτική) του εικαστικού του πρότζεκτ Who the Bær με τίτλο Once Upon a Who?. Η πρωτότυπη φιγούρα του αρκούδου Who the Bær, που δε φέρει κανένα στοιχείο γένους, φυλής, σεξουαλικής προτίμησης ή εθνικότητας, δημιουργήθηκε από τον καλλιτέχνη το 2020 και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στη Fondazione Prada στο Μιλάνο τον ίδιο χρόνο. Το στήσιμο της έκθεσης μοιάζει με μουσείο με διάφορα δωμάτια αφιερωμένα στην εξέλιξη της ζωής του αρκούδου. Ένα βίντεο εισάγει αρχικά το θεατή στη διαδικασία απόκτησης της ταυτότητάς του Who the Bær και τις επιπτώσεις των μέσων μαζικής δικτύωσης, επικοινωνίας, ιστοσελίδων γνωριμιών και της κουλτούρας των διασημοτήτων, αλλά και την οικειοποίηση των πολιτισμών, την αποικιοκρατία και τις διαμάχες σχετικά με κλεμμένα έργα τέχνης. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η ευφάνταστη «παραποίηση» γνωστών έργων στην ιστορία της τέχνης με πρωταγωνιστή τον αρκούδο, που γίνεται έτσι ο ίδιος μέρος της ιστορίας: σαρκοφάγοι, κομμάτια των γλυπτών του Παρθενώνα, αφρικανικά και ασιατικά έργα, αλλά και παραπομπές στα έργα του Ματίς, του Χόκνεϋ, του Κάλντερ. Μέσα από τις διαφορετικές περσόνες που αποκτά και τις πλασματικές «ζωές» που ζει, αυτός ο τρυφέρος και συνάμα ενοχλητικός αρκούδος μας υπενθυμίζει τους διχασμούς της σύγχρονης κοινωνίας, παραπαίοντας ανάμεσα στον ηδονισμό και τη μοναξιά, τη νοσταλγία για το παρελθόν και την αδυναμία για αυθεντικότητα στο σήμερα.
Στο χώρο της HUA International η Γερμανογαλλίδα καλλιτέχνης Isabella Fürnkäs (γενν. Τόκυο, 1988) παρουσιάζει γλυπτά, σχέδια, μια ηχητική κατασκευή, βίντεο και περφόρμανς με τίτλο Build me a House. Δύο μεγάλες μεταλλικές κατασκευές που θυμίζουν ιγκλού, πλαισιωμένες από άναρχα τοποθετημένους πέτρινους κύβους και προβολές πάνω στα υφάσματα που καλύπτουν τις πλευρές τους, αποτελούν το σκηνικό μιας μεγάλης διάρκειας περφόρμανς των Nikolas Brummer και Marlene Kollender με τίτλο Ataraxia. Οι περφόρμερς μετακινούν αργά τις πέτρες γύρω από τα ινγκλού με κινήσεις που παραπέμπουν στην κατοίκηση, τη δημιουργία και την αποδόμηση. Η νομαδική φύση όλων των στοιχείων της εγκατάστασης υποδηλώνουν την παροδικότητα και την ποικιλομορφία της ζωής που επιχειρεί να βρει την ελευθερία μέσα από την αέναη μετα-κίνηση. Η εγκατάσταση ολοκληρώνεται με τις άσπρες και μαύρες κεραμικές σφαίρες στον τοίχο που φέρνουν στο νου το επιτραπέζιο παιχνίδι Go (Weiqi) με καταγωγή από την Κίνα και επιτείνουν την αίσθηση της εναλλαξιμότητας και των άπειρων πιθανών συνδυασμών. Το δωμάτιο με τα μικρά σχέδια παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ενδόμυχο χαρακτήρα του, ως ένα δείγμα της συνθήκης ανεμπόδιστης ηρεμίας που βιώνει ο άνθρωπος μετά από μια κατάσταση πνευματικής υπερφόρτωσης. Τέλος, στη βιντεο-προβολή The truth lies in the eye of the beholder, η εικαστικός αντλεί από το προσωπικό αρχείο εικόνων που έχει καταγράψει ως σήμερα και το προβάλει ως ένα συνεχές στο χρόνο και χώρο πάνω σε μισό τόνο από χώμα που απλώνεται στο πάτωμα της γκαλερί.
Στον καινούριο χώρο της γκαλερί Max Hetzler, που έχει και άλλους χώρους στο Βερολίνο, καθώς και στο Λονδίνο και το Παρίσι, παρουσιάζεται η έκθεση ζωγραφικής του διεθνώς αναγνωρισμένου Γερμανού André Butzer (γενν. 1973) με τίτλο Rohe Milch (Raw Milk). Διερευνώντας τις δυνατότητες της ζωγραφικής από κάθε οπτική, αρχικά από τις φορμαλιστικές ιδιότητες αποκλειστικά του άσπρου και του μαύρου στα εκρηκτικά αισθητικά αποτελέσματα του εξπρεσιονισμού και την αφαίρεση, ο Butzer αποδεικνύει ότι η ζωγραφική ποτέ δεν πεθαίνει. Στην τελευταία ενότητα έργων του, αφότου έζησε στην Καλιφόρνια από το 2018 ως το 2021, είναι εμφανής η ‘αμερικάνικη εμπειρία’ με τα λάδια και ακρυλικά σε καμβά και χαρτί να εκπέμπουν μια ανανεωμένη ζωντάνια. Σύμφωνα με τον ίδιο τα ζωγραφικά έργα είναι ‘τοπικοποιήσεις της μεγαλύτερης απελπισίας και της μεγαλύτερης ελπίδας’ και γι’ αυτό ‘πλησιάζουν τόσο κοντά στη χαρά και τη φροντίδα που χρειαζόμαστε τόσο επιτακτικά’. Το κάθε έργο κατοχυρώνει τη δική του εικονογραφική θέση, με τα βασικά χρώματα να αλληλεπιδρούν, να ισορροπούν και να φωτίζει το ένα το άλλο. Η άμορφη φιγούρα στο χρώμα της σάρκας παραπέμπει στο ανθρώπινο σώμα, ίσως σε κάποιο λουόμενο ή μια ξαπλωμένη μορφή και υπό το φως της σύγχρονης βιο-πολιτικοποίησης του σώματος, θέτει το ερώτημα: πώς διατηρεί ο άνθρωπος σήμερα την κυριότητα της υγείας του και κατ’ επέκταση πώς αποκτά τελικά μια αυτόνομη, προσδιορισμένη από τον ίδιο, στάση ζωής;
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Η δεύτερη ατομική της Αγγλίδας Becky Beasley με τίτλο H.S.P. (or Promising Mid-Career Woman) στη Galeria Plan B αποτελεί μια παρουσίαση στα όρια της εξομολόγησης μιας προσωπικής μακρόχρονης εξερεύνησης για γυναικεία θέματα υγείας, σωματικής και πνευματικής, που την οδήγησαν στην καθυστερημένη διάγνωση του αυτισμού της το 2020 και τη μη διεγνωσμένη δυσανεξία στην προγεστερόνη. Το ακρωνύμιο H.S.P. (Highly Sensitive Person) σημαίνει Άκρως Ευαίσθητο Άτομο, και για την καλλιτέχνιδα η ευαισθησία βρίσκει τη θέση της όχι μόνο στην προσωπική της επεξεργασία της ανθρώπινης κατάστασης, αλλά και στις επιφάνειες των έργων της, το φωτογραφικό χαρτί, το κεραμικό, το λινό ύφασμα. Σε μια σειρά από κατασκευές καλυμμένες από κουρτίνες κρεμά φωτογραφίες, σε μια από αυτές η ίδια, πριν 20 χρόνια, ποζάρει μακιγιαρισμένη και με περούκα, κοιτώντας στα μάτια το φακό, με τίτλο Me as Andy (1996). Σαγηνευμένη από την εκμάθηση της επεξεργασίας της κεραμικής ύλης, των ιδιοτήτων της και της επιφάνειας της, δημιουργεί σύνολα από κεραμικά και βιβλία, όπου τα τελευταία λειτουργούν ως στηρίγματα ή προκαλούν συνδυαστικά παιχνιδιάρικους συνειρμούς. Όταν το πλάτους δύο μέτρων βιβλίο του Christopher Williams από τις εκδόσεις Koenig Books που η Beasley αγόρασε το 2018, αποδείχτηκε πολύ μεγάλο για να χωρέσει στο μικρό διαμέρισμα της, αποφάσισε να το κόψει σε τέσσερα ισομερή κομμάτια και να τα ενσωματώσει σε γλυπτά πάνω σε τραπέζια, δημιουργώντας το Me and You (1975-2021). Ο καλλιτέχνης, σε απάντηση του στη Beasley όταν αυτή τον ενημέρωσε για την πρόθεσή της να κόψει το βιβλίο του, έστειλε στην καλλιτέχνιδα ένα πόστερ του. Εκείνη το οικειοποιήθηκε με παρόμοιο τρόπο: το γύρισε 180 μοίρες, έσβησε με μαύρο μαρκαδόρο το κείμενο και το κορνιζάρισε για να το κρεμάσει στην τελευταία κουρτίνα της εγκατάστασης της σε σχήμα ‘Ρ’.
Πηγές: Κείμενα των εκθέσεων
Κεντρική φωτογραφία θέματος: Installation view, André Butzer, Rohe Milch, 6 November 2021 – 29 January 2022, Galerie Max Hetzler, Berlin. ©André Butzer. Photo: def image, Courtesy of the artist and Galerie Max Hetzler, Berlin | Paris | London