Το έργο «Μαζί» του Φάμπιο Μάρρα έρχεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα μέσα από τη σκηνοθετική ματιά του Πέτρου Νάκου και τη θεατρική στέγη του Altera Pars. Μια βαθιά συγκινητική ιστορία για τις σχέσεις, την αγάπη και την αποδοχή, που μιλάει απλά και αληθινά για το νόημα της συνύπαρξης.
***
-Τι ξεχωρίσατε με την ομάδα συνεργατών σας στο έργο «Μαζί» του Φάμπιο Μάρρα, ώστε να αποφασίσατε να το ανεβάσετε στο Altera Pars;
Γενικά είναι πάγια στρατηγική μας στο Altera Pars να αναζητούμε σύγχρονα έργα, να προβάλλουμε φωνές νέων δημιουργών απ’ όλο τον κόσμο, που πιστεύουμε πως μπορούν να μιλήσουν άμεσα στο σύγχρονο θεατή, να αφουγκραστούν τον παλμό και τις ανησυχίες της κοινωνίας τη δεδομένη στιγμή. Το «Μαζί» θεματικά περιστρέφεται γύρω από μια πολυσυζητημένη έννοια τα τελευταία χρόνια, αυτή της «συμπερίληψης». Ζούμε σε μια εποχή που πολλές κοινωνικές ομάδες, αφανείς μέχρι πρόσφατα στο δημόσιο χώρο, διεκδικούν τώρα με επίταση την ορατότητα τους και φυσικά τα άτομα με νοητική αναπηρία είναι κατεξοχήν μια τέτοια ομάδα. Πέρα όμως από την «επίκαιρη» θεματική του έργου, το «Μαζί» είναι ένα πολύ γλυκό, τρυφερό και ανθρώπινο έργο που προσεγγίζει ένα «δύσκολο» θέμα με αλήθεια, αμεσότητα και πολύ χιούμορ.
-Πώς θα περιγράφατε τον Μικέλε;
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Ο Μικέλε είναι ένας νέος άνδρας με νοητική αναπηρία. Το ενδιαφέρον στοιχείο στο συγκεκριμένο έργο ωστόσο, είναι πως ο Μικέλε δεν προσδιορίζεται αποκλειστικά από την ιδιότητα του ως ανάπηρος. Ο Μικέλε σκιαγραφείται ως ήρωας πέρα από αυτό: είναι αστείος, τρυφερός, είναι δοτικός και πρόθυμος, έξυπνος με το δικό του ξεχωριστό τρόπο. Στο έργο παρακολουθούμε το πώς ξεδιπλώνεται η σύνθετη προσωπικότητα του, πως αποτυπώνονται οι επιθυμίες του και τα συναισθήματά του. Μιλώντας για το Μικέλε, θα ήθελα να αναφερθώ και στον ηθοποιό που επέλεξα να τον υποδυθεί, τον Ηλία Τσούμπελη. Τον Ηλία τον γνώρισα το 2017 όταν ήρθε στην ακρόαση που κάναμε τότε για τη «Γελάδα» του Ναζίμ Χικμέτ. Ο Ηλίας ανήκει στο φάσμα του αυτισμού και συγκεκριμένα έχει διαγνωστεί με Σύνδρομο μεικτής εξελικτικής διαταραχής υψηλής λειτουργικότητας. Στην ακρόαση κέρδισε επάξια το ρόλο κι έκτοτε συνεργαζόμαστε. Με κέρδισε το πώς είχε κατορθώσει να διαχειρίζεται με ωριμότητα και υπευθυνότητα τις όποιες δυσκολίες προέκυπταν από το σύνδρομό του και παράλληλα να επιδεικνύει εξαιρετικό επαγγελματισμό και συνέπεια, όντας μόλις 22χρονών. Όταν λοιπόν, διάβασα το «Μαζί» αυτομάτως η σκέψη μου πήγε στον Ηλία. Ο ίδιος βέβαια δεν είναι νοητικά ανάπηρος, επομένως η κατάσταση του είναι εντελώς διαφορετική από του Μικέλε, όμως το βασικό βίωμα του να ζεις όντας «διαφορετικός» ανάμεσα σε «κανονικούς» ανθρώπους είναι κοινό. Πέρα όμως από αυτό, ο Ηλίας κατόρθωσε να πλάσει το ρόλο ως ηθοποιός, αξιοποιώντας την παρατηρητικότητα και την προσωπική του εμπειρία από τη συναναστροφή του με άτομα που έχουν νοητική στέρηση. Εν κατακλείδι, για εμένα η ιστορία του Ηλία αποτυπώνει το νόημα της ουσιαστικής «συμπερίληψης». Χάρη στη στήριξη που έλαβε πρωτίστως από το οικογενειακό και εκπαιδευτικό του περιβάλλον κατόρθωσε, όχι μόνο να αναπτύξει και να συγκροτήσει την προσωπικότητά του, αλλά και να διαχειρίζεται τις όποιες δυσκολίες, να αναπτύσσει δεξιότητες, να εξελίσσεται διαρκώς και όταν εν τέλει του δόθηκε το βήμα, να αποδείξει τις ικανότητες του και να προχωρήσει επαγγελματικά, κάνοντας αυτό που αγαπάει. Εννοείται, πως αυτή η αναφορά γίνεται επειδή πρωτίστως ο ίδιος το επιθυμεί και επειδή κι εγώ πιστεύω ότι είναι μια ιστορία που αξίζει και πρέπει να ειπωθεί.
-Και τη μητέρα του, Ιζαμπέλα;
Η Ιζαμπέλα είναι το παραδοσιακό πρότυπο της Ιταλίδας μαμάς, που είναι σχεδόν πανομοιότυπο με αυτό της Ελληνίδας μαμάς. Είναι υπερπροστατευτική με το Μικέλε, έχει ρίξει επάνω του όλη της την αγάπη, την προσοχή και τη φροντίδα, παραμελώντας όμως το άλλο παιδί τη Σάντρα, που θεωρεί δυνατό και ανεξάρτητο. Είναι μια γυναίκα που προσδιορίζεται σχεδόν αποκλειστικά από την ιδιότητα της ως μητέρα, αφού μεγάλωσε μόνη τα δύο της παιδιά, στα οποία αφιερώθηκε ολοκληρωτικά. Η Ιζαμπέλα δεν είναι ωστόσο ένας αμιγώς «θετικός» χαρακτήρας. Αγαπάει άνευ όρων τα παιδιά της και είναι πρόθυμη να θυσιαστεί γι΄αυτά, αλλά δεν παύει να είναι η παρεμβατική, χειριστική μαμά που επιβάλλεται στα παιδιά της και φοβάται περισσότερο απ’ όσο «ακούει».
-Ποιες είναι κάποιες από τις δυσκολίες της καθημερινότητας τους;
Όταν μεγαλώνεις ένα παιδί με νοητική αναπηρία, οι δυσκολίες μπορεί να ενυπάρχουν στα πιο απλά και καθημερινά πράγματα. Στο έργο οι σπουδαίες στιγμές-τομές της πλοκής παρουσιάζονται συμπυκνωμένες, ενώ αντιθέτως η καθημερινότητα απλώνεται σε χρόνο, αναλύεται, ανατέμνεται. Αυτές οι απλές καθημερινές στιγμές εσωκλείουν, όχι μόνο τις πραγματικές δυσκολίες και συγκρούσεις των χαρακτήρων, αλλά και τη βαθιά αγάπη που τους ενώνει και που στο τέλος επικρατεί.
-Στη Σάντρα, κόρη της Ιζαμπέλας και αδερφή του Μικέλε, νομίζω, συναντάμε ένα μεγάλος μέρος της κοινωνίας μας. Μια πιο «σκληρή» στάση απέναντι στο διαφορετικό, που όμως δεν προέρχεται αποκλειστικά από την έλλειψη ευαισθησίας και ενσυνάισθησης, αλλά και από τις ανεπάρκειες του κοινωνικού κράτους…
Στην αποστασιοποίηση της Σάντρα από την οικογένεια της μπορούμε να αναγνωρίσουμε τη φοβική στάση πολλών ανθρώπων απέναντι στα άτομα με αναπηρία. Η Σάντρα ντρέπεται για τον αδερφό της και το λέει καθαρά στο έργο, όμως πίσω από αυτή την «εχθρική» της στάση διαφαίνεται το τραύμα της παραμέλησης. Είναι το παιδί που μεγάλωσε στη «σκιά» του Μικέλε, που δεν στράφηκε ποτέ η προσοχή πάνω του, γιατί αυτή δινόταν αποκλειστικά στο Μικέλε, είτε πρόκειται για την προσοχή και φροντίδα της μητέρας, είτε πρόκειται για την αρνητική προσοχή που συγκέντρωνε ο Μικέλε λόγω της αναπηρίας του από το περιβάλλον, σχολείο, γειτονιά κλπ. Η Σάντρα είναι το παιδί που απομακρύνθηκε για να αναπτύξει τη δική του ανεξάρτητη προσωπικότητα, για να γίνει η ίδια το επίκεντρο της ύπαρξης της μακριά από τη σκιά του Μικέλε.
-Μιας και η ιστορία του Μάρρα εξελίσσεται στην Ιταλία, αναρωτιέμαι αν εσείς αποφασίσατε να κάνετε ορισμένες προσαρμογές στην υπόθεση, φέρνοντας την πιο κοντά στα ελληνικά δεδομένα;
Στην αρχή των προβών μου γεννήθηκε αυτή η σκέψη, να μεταφέρουμε δηλαδή την ιστορία στην Ελλάδα. Τελικά αποφασίσαμε πως δεν υπάρχει ιδιαίτερος λόγος γ’ αυτό. Όντας ο ίδιος Ιταλός, που έχω ζήσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου στην Ελλάδα, έχω βιώσει τη πολιτισμική συγγένεια των δύο λαών, το μεσογειακό «μενταλιτέ» είναι κοινό στοιχείο και αυτή η ιστορία, με αυτά ακριβώς τα πρόσωπα θα μπορούσε κάλλιστα να διαδραματίζεται σε μια ελληνική πόλη. Νομίζω πως και το κοινό το αντιλαμβάνεται αυτό και δεν πιστεύω πως «νιώθει» έστω κατ’ ελάχιστο «ανοίκεια» την ιστορία, επειδή εκτυλίσσεται σε άλλη χώρα.
-Το έργο διερευνά έννοιες όπως αυτή της «κανονικότητας». Πού θα λέγατε πως καταλήγει;
Στο ότι είναι αδύνατο, αλλά και επουσιώδες εν τέλει, να δοθεί ένας επαρκής και πλήρης ορισμός της κανονικότητας. Άλλα πράγματα είναι πιο σημαντικά για τη ζωή και τη συνύπαρξη. Η αγάπη, η ουσιαστική επικοινωνία των ανθρώπων, το «μοίρασμα», η αλληλεγγύη και αλληλοβοήθεια, η κατανόηση και η αποδοχή είναι πολύ πιο «χρήσιμα» εργαλεία στην οικοδόμηση «υγιών» και εύρυθμων κοινωνιών.
-Σε ένα κυριακάτικο φύλο διάβασα μια περιγραφή μιας δημοσιογράφου που με έκπληξη περιέγραφε πως στο Συλλαλητήριο στις 28 Φεβρουαρίου έβλεπε γύρω της «κανονικούς» ανθρώπους. Εσείς τι θα λέγατε για την ανθρωπογεωγραφία εκείνης της μέρας; Ήμασταν όλοι και όλες «Μαζί»;
Μάλλον με το «κανονικούς» η δημοσιογράφος που λέτε αναφέρεται σε ανθρώπους που «κανονικά» δεν κατεβαίνουν σε διαδηλώσεις. Τώρα δεν ξέρω τι είναι πιο «κανονικό». Το να διεκδικείς να διορθωθούν τα «στραβά» στη χώρα σου, ή το να μην ασχολείσαι από φόβο, άγνοια, συμφέρον ή απλώς αδιαφορία. Πάντως εκείνη η μέρα ήταν μια σημαντική μέρα, που είχαμε πολλά χρόνια να ζήσουμε. Ήταν μια μέρα που και νιώσαμε και ήμασταν «μαζί». Μπορεί να μην είναι πάντα προφανές, αλλά νομίζω πως ειδικά σήμερα, σε μια εποχή ρευστή, διαρκώς μεταβαλλόμενη και αβέβαιη έχουμε πραγματική ανάγκη να αναζητήσουμε και να ανακαλύψουμε τα πράγματα που μας «ενώνουν». Αυτή η προτροπή «ακούγεται ηχηρά» και μέσα στο έργο, αφού «μαζί» θα είμαστε πάντα πιο δυνατοί, πιο αποτελεσματικοί και λιγότερο φοβισμένοι.
Διαβάστε επίσης:
Μαζί, του Φάμπιο Μάρρα σε σκηνοθεσία Πέτρου Νάκου στο Altera Pars
