Το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και ο ΝΕΟΝ παρουσιάζουν για πρώτη φορά στην Ελλάδα το έργο RIG: untitled; blocks (2011) της Βρετανίδας καλλιτέχνιδας Phyllida Barlow (1944-2023) από την Συλλογή Δ.Δασκαλόπουλου.
Αντλώντας έμπνευση από το σύγχρονο αστικό της περιβάλλον, η Barlow ενέταξε στο γλυπτικό λεξιλόγιό της ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1960, μη συμβατικά, ευτελή υλικά, όπως χαρτόνι, τσιμέντο, κόντρα πλακέ, γύψο, ύφασμα, τα οποία διατάσσονται σε μεγάλης κλίμακας τρισδιάστατα «γλυπτικά κολάζ» μέσα από πρακτικές συσσώρευσης, σύνδεσης, αντιπαράθεσης, επανάχρησης, καταστροφής. Αυτά τα ετερόκλητα και ανορθόδοξα υλικά -τα οποία συχνά συνδυάζονται με έντονα χρώματα- έχουν εμφανή τα ίχνη της διαδικασίας επεξεργασίας τους. Πρόκειται για υλικά που κόβονται, τρυπιούνται, κάμπτονται, στοιβάζονται, αναρτώνται, διευρύνοντας τους παραδοσιακούς όρους παραγωγής και θέασης της γλυπτικής και της σχέσης της με την αρχιτεκτονική και τον περιβάλλοντα χώρο.
Η Barlow ανήκει σε μια γενιά Βρετανών καλλιτεχνών που διαμορφώθηκε στο μεταπολεμικό ψυχροπολεμικό περιβάλλον της Μεγάλης Βρετανίας -η ίδια ανακαλεί μνήμες από την επίσκεψή της κατά την παιδική ηλικία στα ερείπια της ισοπεδωμένης από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο περιοχής του East End στο Λονδίνο. Η γλυπτική πρακτική της αναπτύσσεται σε διάλογο με τον μεταβαλλόμενο αστικό ιστό «μέσα», όπως σημειώνει η ίδια, «από μια ιδιαίτερη αρχαιολογία που απορροφά το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον: ζημιά, επανόρθωση, ανανέωση, αναδόμηση- όλα αυτά βρίσκονται σε έναν συνεχώς εξελισσόμενο κύκλο ζωής που αντανακλά την παρακμή και την ανανέωση του φυσικού περιβάλλοντος». Στην κατεύθυνση αυτή, οι μεγάλης κλίμακας εγκαταστάσεις της με τον αβέβαιο και συχνά ημιτελή χαρακτήρα τους, επιχειρούν μια επαναπραγματευση των ορίων μεταξύ μνημειακότητας και αντι-μνημειακότητας.
Η εγκατάσταση RIG: untitled; blocks (2011), που εκτίθεται στο ΕΜΣΤ ως δάνειο από την Συλλογή Δ.Δασκαλόπουλου, δημιουργήθηκε το 2011 ως μέρος μια ευρύτερης ενότητας έργων με τον γενικό τίτλο RIG, που παρουσιάστηκε στην ομότιτλη έκθεση της καλλιτέχνιδας το ίδιο έτος. Όπως περιγράφει η Barlow, ο αμφίσημος όρος RIG ως ρήμα ή/και ουσιαστικό υποδηλώνει την πράξη ή το αποτέλεσμα μιας προσωρινής χειρονομίας αυτοσχέδιας επιδιόρθωσης: «Το να στήνεις κάτι εμπεριέχει την έννοια μιας προσωρινής χειρονομίας. Νομίζω πως το ρήμα “στήνω” (στα αγγλικά: rigging something up) δηλώνει μια απροσχεδίαστη προσπάθεια να διορθώσεις κάτι, το οποίο μπορεί να είναι και ελαφρώς απατηλό.»
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Η εγκατάσταση RIG: untitled; blocks καταλαμβάνει τον μεγαλύτερο σε κλίμακα από τους εκθεσιακούς χώρους του ΕΜΣΤ. Αναπτύσσεται ως ένα επιβλητικό πυκνό σύνολο χρωματιστών γλυπτικών αντικείμενων, που διαταράσσει την κίνηση των θεατών, επανακαθορίζοντας τους όρους θέασης και εμπειρίας του εκθεσιακού χώρου και των παραμέτρων του, όπως το ύψος ή ο όγκος του. Η αμφίσημη (μη)μνημειακότητα της εγκατάστασης έρχεται σε δυναμική αντίστιξη με τον καθημερινό και παιγνιώδη χαρακτήρα των υλικών, τα οποία μέσα από τον συγκερασμό των ελαφρών και στέρεων χαρακτηριστικών τους, τη μετέωρη/αβέβαιη θέση τους και την υπερβολική κλίμακά τους, υπονομεύουν τους συμβατικούς κανόνες της βαρύτητας, της ισορροπίας και της συμμετρίας.
Επιμέλεια: Τίνα Πανδή
Phyllida Barlow – Περισσότερες πληροφορίες για την εικαστικό
Η Phyllida Barlow γεννήθηκε το 1944 στο Newcastle στη Μεγάλη Βρετανία. Από τις σημαντικότερες καλλιτέχνιδες της σύγχρονης γλυπτικής, είναι γνωστή για τις μεγάλης κλίμακας site-specific γλυπτικές εγκαταστάσεις που δημιουργούνται συχνά από καθημερινά, ευτελή υλικά. Σπούδασε στο Chelsea College of Art (1960–1963) και στο Slade School of Art (1963–1966). Δίδαξε για περισσότερο από 40 χρόνια αρχικά στο Chelsea College of Art and Design και στη συνέχεια στο Slade School of Art. Σε ηλικία 63 ετών έλαβε το Paul Hamlyn award και το 2012 το Aachen Art Prize.
Το 2011 η Barlow έγινε μέλος της Βασιλικής Ακαδημίας και το 2015 της απονεμήθηκε ο τίτλος CBE για τις υπηρεσίες της στις τέχνες. Έγινε Dame Commander of the Most Excellent Order of the British Empire στο πλαίσιο του εορτασμού των γενεθλίων της Βασίλισσας το 2021.
Το έργο της έχει παρουσιαστεί εκτενώς σε μουσεία και ιδρύματα τέχνης διεθνώς. Το 2017 εκπροσώπησε τη Μεγάλη Βρετανία στην 57η Μπιενάλε Βενετίας. H Barlow έχει επηρεάσει βαθύτατα νεότερες γενιές καλλιτεχνών, ενώ μαθητές της υπήρξαν σημαντικοί καλλιτέχνες, όπως η Rachel Whiteread και ο Martin Creed. Έζησε και εργάστηκε στο Λονδίνο. Πέθανε το 2023.
Επιλεγμένες ατομικές εκθέσεις: HURLY-BURLY, Gagosian, Παρίσι (2023), glimpse, Hauser & Wirth, Λος Άντζελες (2022), Phyllida Barlow: frontier, Hauser der Kunst, Μόναχο (2021), Phyllida Barlow RA cul-de-sac, Royal Academy of the Arts, Λονδίνο (2019), Artist Rooms: Phyllida Barlow, Turner Contemporary, Margate, Η.Β. (2017), demo, Kunsthalle Zurich (2016), Nasher Sculpture Center, Ντάλας, Τέξας (2015), Tate Britain, Λονδίνο (2014), Phyllida Barlow: set, The Fruitmarket Gallery, Εδιμβούργο (2015), siege, New Museum, Νέα Υόρκη (2012).
Επιλεγμένες ομαδικές εκθέσεις: Gruppenausstellung, Hauser & Wirth, Somerset (2023), Another Energy: Power to Continue Challenging, Mori Art Museum, Τόκυο (2021), Crossroads: Carnegie Museum of Art’s Collection, 1945 to Now, Carnegie Museum of Art, Πίτσμπουργκ (2018), Spacemakers and roomshakers, Art Gallery of New South Wales, Σίδνεϋ (2018).
Κεντρική φωτογραφία θέματος: Phyllida Barlow RIG : untitled ; blocks ( λεπτομέρεια ) 2011 Πολυστυρένιο, ύφασμα, ξύλο, τσιμέντο Συνολικές διαστάσεις: 720 × 1190 × 1040 εκ. © Phyllida Barlow Estate Courtesy the Phyllida Barlow Estate and Hauser Wirth Συλλογή Δ.Δασκαλόπουλου || Φωτογραφία: Peter Mallet
Διαβάστε επίσης:
ΕΜΣΤ: Το πρόγραμμα για το 4ο μέρος του κύκλου εκθέσεων «Κι αν οι γυναίκες κυβερνούσαν τον κόσμο;»