To αφιέρωμα Pier Paolo Pasolini-Ο μεγάλος αιρετικός συγκαταλέγεται στις δράσεις του «Θερινού προγράμματος» της πρωτοβουλίας Tempo Forte Italia-Grecia 2018, στόχος της οποίας είναι δοθεί μεγαλύτερη ώθηση στις πολιτιστικές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών.
Οι προβολές θα πραγματοποιηθούν 12-20 Σεπτεμβρίου στον θερινό κινηματογράφο Λαΐς.
Το κοινό, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, θα έχει την ευκαιρία να απολαύσει τη σχεδόν πλήρη φιλμογραφία του σκηνοθέτη (17 ταινίες) μέσα από νέες κόπιες των ταινιών του σε φιλμ 35mm, οι οποίες τυπώθηκαν από τη Luce Cinecittà και τη Cineteca di Bologna. Οι ταινίες (15 μεγάλου μήκους, 2 μικρού μήκους καθώς και παραλειπόμενα από δύο ταινίες του) θα προβληθούν με ελληνικούς και αγγλικούς υπότιτλους.
Πιο συγκεκριμένα θα προβληθούν τα φιλμ:
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Ακατόνε (Accattone, 1961), Μάμα Ρόμα (Mamma Roma, 1962), Η οργή του Παζολίνι (La Rabbia, 1963), Ερωτικές συναντήσεις (Comizi d’amore, 1964), Το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο (Il Vangelo secondo Matteo, 1964), Όρνια και πουλάκια (Uccellacci e uccellini, 1966), Βασιλιάς Οιδίπους (Edipo re, 1967), Θεώρημα (Teorema, 1968), Χοιροστάσιο (Porcile, 1969), Μήδεια (Medea, 1969), Σημειώσεις για μια αφρικανική Ορέστεια (Appunti per un’ Orestiade Africana, 1970), Το Δεκαήμερο (Il Decameron, 1971), Οι θρύλοι του Καντέρμπουρι (I racconti di Canterbury , 1972), Χίλιες και μία νύχτες (Il Fiore delle Mille e una notte, 1974), Σαλό ή 120 μέρες στα Σόδομα (Salò o le 120 giornate di Sodoma, 1975).
Και οι δύο μικρού μήκους ταινίες:
Το τυρί (La Ricotta, 1962-63), επεισόδιο της σπονδυλωτής ταινίας Rogopag, σε σκηνοθεσία των Rossellini – Godard – Pasolini – Gregoretti και Τι πράγμα είναι τα σύννεφα; (Che cosa sono le nuvole?, 1967) επεισόδιο της σπονδυλωτής ταινίας Capriccio all’italiana σε σκηνοθεσία των Monicelli – Pasolini – Bolognini – Steno – Pino Zac- Rossi
Το πρόγραμμα περιλαμβάνει ακόμα παραλειπόμενα ταινιών του Παζολίνι, καθώς θα προβληθούν κάποια αποσπάσματα που έχουν παραληφθεί από την τελική κόπια των ταινιών του Όρνια και πουλάκια (Ο Τοτό στο τσίρκο -Totò al circo, 1965-66) και Χίλιες και μία Νύχτες (Ανέκδοτα -Inediti, 1973-74).
Αξίζει να σημειωθεί πως θα προβληθεί για πρώτη φορά στην Ελλάδα Η οργή του Παζολίνι (La rabbia di Pasolini). Πρόκειται για τη νέα 80λεπτη βερσιόν της παλαιότερα γνωστής ως Οργής (La rabbia), ένα δίπτυχο φιλμικό σχόλιο της δεκαετίας του ‘60 από δύο, αντιδιαμετρικά αντίθετους, Ιταλούς διανοούμενους: τον αριστερό Παζολίνι και τον φιλομοναρχικό δημοσιογράφο και καρτουνίστα Giovanni Guareschi. Το 2008, ο Τζουζέπε Μπερτολούτσι αποκατέστησε σε συνεργασία με την Ταινιοθήκη της Μπολόνια το πρώτο μέρος του Παζολίνι, δημιουργώντας μιαν αυτόνομη μεγάλου μήκους ταινία.
Την Τετάρτη 12 Σεπτεμβρίου θα πραγματοποιηθεί η επίσημη έναρξη του αφιερώματος (είσοδος μόνο με προσκλήσεις) με την ταινία Όρνια και πουλάκια, παρουσία του Νινέττο Ντάβολι, ηθοποιού και στενού συνεργάτη του Παζολίνι, ο οποίος θα μιλήσει για την ταινία. Ο κύριος Ντάβολι θα είναι παρών και την Πέμπτη το βράδυ (20.30) στην προβολή της ταινίας Χίλιες και μία νύχτες, στην οποία συμμετέχει ως ηθοποιός, για να απαντήσει σε ερωτήσεις του κοινού.
Ο Νινέττο Ντάβολι γεννήθηκε το 1948 στην Καλαβρία. Είναι ηθοποιός και το όνομά του συνδέθηκε στενά με το έργο και την ζωή του Πιερ Πάολο Παζολίνι. Ο Παζολίνι τον ανακάλυψε όταν ήταν έφηβος, και στην πορεία εξελίχθηκε σε μέντορα και στενό φίλο του νεαρού ηθοποιού. Στην ταινία του ‘Εϊμπελ Φεράρα «Παζολίνι» τον Νινέττο Ντάβολι ενσαρκώνει ο Ρικάρντο Σκαμάρτσιο.
Ο ηθοποιός εμφανίζεται (κυρίως σε ναϊφ ρόλους) στις περισσότερες ταινίες του Παζολίνι, όπως στο «Όρνια και πουλάκια» και στις «Χίλιες και μια νύχτες». Επίσης διετέλεσε βοηθός του.
Την προβολή της φιλμογραφίας του πολυσχιδούς Παζολίνι θα πλαισιώσει η έκθεση φωτογραφίας του Ρομπέρτο Βίλλα, «Η Aνατολή του Pier Paolo Pasolini» (Gli Orienti di Pier Paolo Pasolini) με φωτογραφίες του καλλιτέχνη από τα γυρίσματα της ταινίας Χίλιες και μία νύχτες (1974). Τα εγκαίνια θα πραγματοποιηθούν την Πέμπτη 13 Σεπτεμβρίου (19.30) στο Μουσείο Κινηματογράφου της Ταινιοθήκης της Ελλάδος. Θα προλογίσει ο καλλιτέχνης. Διάρκεια έκθεσης: 13-27 Σεπτεμβρίου. Αμέσως μετά (20.30) θα προβληθεί η ταινία.
Τις ταινίες του αφιερώματος προλογίζουν οι:
Αντουανέττα Αγγελίδη, Γιάγκος Ανδρεάδης, Κώστας Αριστόπουλος, Μαρία Γαβαλά, Τάσος Γουδέλης, Παναγιώτης Ευαγγελίδης, Γιάννης Ζουμπουλάκης, Μενέλαος Καραμαγγιώλης, Μαρία Κομνηνού, Μαριάννα Κάλμπαρη, Μυρτώ Ρήγου, Νίκος Σαββάτης και Γιάννης Σολδάτος.
Πιερ Πάολο Παζολίνι (1922-1975)
«Μου είπαν ότι έχω τρία είδωλα: τον Χριστό, τον Μαρξ και τον Φρόυντ. Αυτά είναι φόρμουλες. Το μόνο μου είδωλο είναι η πραγματικότητα…».
Το έργο του μεγάλου δημιουργού σημάδεψε τον ιταλικό αλλά και τον παγκόσμιο κινηματογράφο. Ένας διανοούμενος με την πραγματική έννοια της λέξης, ο συγγραφέας, ποιητής, σκηνοθέτης και σεναριογράφος Πιέρ Πάολο Παζολίνι έφυγε πρόωρα, το 1975, σε ηλικία 53 ετών, στο ζενίθ της καριέρας του, φρικτά δολοφονημένος, ενώ ο θάνατός του παραμένει ακόμα μυστήριο καθώς άλλοι υποστηρίζουν πως επρόκειτο για έγκλημα πάθους, κι άλλοι συνδέουν τη δολοφονία του με κύκλους της ιταλικής ακροδεξιάς. Λίγες εβδομάδες πριν τον χαμό του, είχε ολοκληρώσει το κύκνειο άσμα του, την ακραία, αμφιλεγόμενη ταινία του Σαλό ή 120 μέρες στα Σόδομα –ένα φιλμ πάνω στη φύση του φασισμού, μια αλληγορία για την Εξουσία, η όποια, όπως έχει πει ο ίδιος, «κάνει ό,τι γουστάρει σε απόλυτη αυθαιρεσία».
Ωστόσο πρόλαβε, μέσα σε 14 χρόνια, να αφήσει ένα πλούσιο έργο, που σηματοδοτήθηκε από μερικές αξέχαστες συνεργασίες, όπως αυτή με τη μεγάλη ιταλίδα σταρ Άννα Μανιάνι στο «Μάμα Ρόμα» και βέβαια με την ελληνίδα υψίφωνο Μαρία Κάλλας, με την οποία γύρισε την θρυλική «Μήδεια», τη μοναδική ταινία όπου η Κάλλας παίζει ως ηθοποιός, χωρίς όμως να τραγουδά. Με την Κάλλας συνδέθηκαν με μια βαθιά φιλία. Μάλιστα, το 1969, ο Παζολίνι την φιλοξένησε για δύο βδομάδες στο ιστιοφόρο του «Edipo Re» («Βασιλιάς Οιδίπους»).
Ήδη από το 1955, όταν εξέδωσε το πρώτο του μυθιστόρημά Ragazzi di vita, ο Παζολίνι άρχισε να παίζει τον ρόλο του πιο προκλητικού διανοητή της Ιταλίας, με τα βιβλία, τα άρθρα και αργότερα τις ταινίες του να πυροδοτούν αντιπαραθέσεις και συζητήσεις, οδηγώντας τον μέχρι και στα δικαστήρια. Ωστόσο, ο τρόπος με τον οποίο απεικόνιζε τον υπόκοσμο της Ρώμης, οδήγησε σπουδαίους δημιουργούς, όπως ο Φελίνι, να του προτείνουν συνεργασία στο σενάριο των ταινιών τους («Νύχτες της Καμπίρια», «Γλυκιά Ζωή»).
Το κινηματογραφικό ντεμπούτο του Παζολίνι έγινε με το «Ακατόνε» το 1961. Η αντίληψη του περί κομουνισμού και θρησκευτικής πίστης, μακριά από δόγματα και φανατισμούς, τον οδήγησε σε αριστουργήματα όπως το «Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο» (1964) -για κάποιους την κορυφαία μεταφορά της ζωής του Χριστού στην μεγάλη οθόνη. Στο φιλμ, χρησιμοποιεί ερασιτέχνες ηθοποιούς ενώ η Σουζάνα Παζολίνι, μητέρα του σκηνοθέτη, υποδύεται την ενήλικη Παναγία και θρηνεί τον νεκρό Χριστό…
Ο κινηματογράφος, για τον Παζολίνι, ήταν ένας ακόμα τρόπος προσωπικής έκφρασης. Όμως το σινεμά του, δεν υπήρξε ποτέ μόνο μια αισθητική πρόταση. Ανέκαθεν συνομιλούσε με την κοινωνία, ήταν ένα «πάντρεμα» του λυρικού με το πολιτικό, της ποίησης με την ιδεολογία, της διανοητικής ανάλυσης με το πάθος.
* «Θα δείξουμε το σύνολο του έργου του Παζολίνι σε αποκατεστημένες κόπιες, και με αυτόν τον τρόπο εκφράζουμε τον σεβασμό και την αγάπη μας για τον κορυφαίο Ιταλό δημιουργό», σημείωσε η πρόεδρος του ΔΣ της Ταινιοθήκης της Ελλάδος Μαρία Κομνηνού στην συνέντευξη τύπου του Ιδρύματος πριν λίγο καιρό. Με την ίδια ευκαιρία η Διευθύντρια του Ιταλικού Μορφωτικού Ινστιτούτου Αθηνών Μόνικα Τσέκα υπογράμμισε το πόσο επίκαιρος φαντάζει ακόμα και σήμερα ο Πιερ Πάολο Παζολίνι, και πόσα έχει να μας πει για την σημερινή Ευρώπη. «Ο Παζολίνι αποτελεί την ενοχλητική συνείδηση μιας κοινωνίας που τον έχει ακόμα ανάγκη», τόνισε.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΒΟΛΩΝ
ΘΕΡΙΝΟΣ ΚΙΝΗΜ/ΦΟΣ ΛΑΙΣ
ΤΕΤΑΡΤΗ 12/09
20.15 Όρνια και πουλάκια Uccellacci e uccellini 1965-66, 89′ – Ο Τοτό στο τσίρκο Totò al circo 1965-66, 8′
Προλογίζει ο συνεργάτης του Παζολίνι και πρωταγωνιστής της ταινίας Νινέττο Ντάβολι.
Ακολουθεί συζήτηση με το κοινό.
Είσοδος με προσκλήσεις
ΠΕΜΠΤΗ 13/09
19.30 Εγκαίνια έκθεσης Η Ανατολή του Πιερ Πάολο Παζολίνι
20.30 Χίλιες και μία νύχτες Il fiore delle Mille e una notte 1973-74, 129′ – Ανέκδοτα Inediti 1973-74, 19′
Προλογίζει ο συγγραφέας και κριτικός κινηματογράφου Τάσος Γουδέλης.
Ακολουθεί συζήτηση με το κοινό και τους Νινέττο Ντάβολι, συνεργάτη του Παζολίνι και ηθοποιό και Ρομπέρτο Βίλλα, φωτογράφο των γυρισμάτων της ταινίας Χίλιες και μία νύχτες
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 14/09
20.00 Μήδεια Medea 1969, 110′
Προλογίζει η σκηνοθέτης Αντουανέττα Αγγελίδη
22.15 Το τυρί La Ricotta 1962-63, 35′ – Σημειώσεις για μια Αφρικανική Ορέστεια Appunti per un’Orestiade Africana, 1968-73, 73′
Προλογίζει ο θεωρητικός, κριτικός κινηματογράφου και σκηνοθέτης Νίκος Σαββάτης
ΣΑΒΒΑΤΟ 15/09
20.00 Βασιλιάς Οιδίπους Edipo Re 1967, 104′
Προλογίζει ο Καθηγητής Γιάγκος Ανδρεάδης με θέμα την μεταφορά της τραγωδίας στην οθόνη
από τον Παζολίνι
22.15 Το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο Il Vangelo secondo Matteo 1964, 137′
Προλογίζει ο σκηνοθέτης Κώστας Αριστόπουλος
ΚΥΡΙΑΚΗ 16/09
19.45 Σαλό ή 120 μέρες στα Σόδομα Salò o le 120 giornate di Sodoma 1975, 114′
Προλογίζουν ο σκηνοθέτης Μενέλαος Καραμαγγιώλης και η Καθηγήτρια Μυρτώ Ρήγου
22.15 Xοιροστάσιο Porcile 1969, 98′
Προλογίζει η δ/ντρια του Θεάτρου Τέχνης Μαριάννα Κάλμπαρη
ΔΕΥΤΕΡΑ 17/09
20.00 Θεώρημα Teorema 1968, 105′
Προλογίζει ο σκηνοθέτης-σεναριογράφος Παναγιώτης Ευαγγελίδης
22.15 Τι πράγμα είναι τα σύννεφα; Che cosa sono le nuvole? 1967, 22′ – Η οργή του Παζολίνι La rabbia di Pasolini 1963, 81′
ΤΡΙΤΗ 18/09
20.00 Ερωτικές συναντήσεις Comizi d’ amore 1964, 90′
Προλογίζει η Καθηγήτρια Μαρία Κομνηνού
Όρνια και πουλάκια Uccellacci e uccellini 1965-66, 89′ (Ε)
Ο Τοτό στο τσίρκο Totò al circo 1965-66, 8′ (Ε)
ΤΕΤΑΡΤΗ 19/09
20.00 Ακατόνε Accattone 1961, 117′
Προλογίζει η συγγραφέας Μαρία Γαβαλά
22.15 Το Δεκαήμερο Il Decameron 1971, 111′
Προλογίζει ο ιστορικός κινηματογράφου Γιάννης Σολδάτος
ΠΕΜΠΤΗ 20/09
20.00 Οι θρύλοι του Καντέρμπουρι I racconti di Canterbury 1972, 123′
22.15 Μάμα Ρόμα Mamma Roma 1962, 111′
Προλογίζει ο κριτικός κινηματογράφου Γιάννης Ζουμπουλάκης
