Η συνθέτρια και σολίστ πιάνου Πηγή Λυκούδη μιλάει στο Culturenow.gr και τη Στέλλα Τζίβα για τη μουσική της πορεία, αλλά και τις νέες μουσικές παραστάσεις που θα δώσει στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, με τίτλο Μουσική στην ποίηση με τα μάτια μιας γυναίκας.
Συνέντευξη στη Στέλλα Τζίβα
CultureNow: Στις 19 Σεπτεμβρίου του περασμένου χρόνου παρακολούθησα στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών τη συναυλία σας που παρουσιάστηκε για δεύτερη φορά το συμφωνικό ποίημα «Η δίψα στο Μυστρά» βασισμένο στο ομώνυμο ποίημα του Γιάννη Ρίτσου, αλλά και η νέα σας δουλειά αυτή της ενότητας των τραγουδιών σε ποίηση Νικηφόρου Βρεττάκου. Τώρα ανακοινώθηκαν οι δύο μουσικές παραστάσεις στις αρχές Νοεμβρίου στο Ιδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης με τίτλο «Μουσική στην ποίηση με τα μάτια μιας γυναίκας». Είναι τόσο μεγάλη όσο φαίνεται η συμμετοχή των ποιητών μας στο συνθετικό σας έργο και γιατί;
Πηγή Λυκούδη: Είναι πράγματι σημαντική η συμμετοχή των ποιητών μας στο συνθετικό μου έργο, τόσο από προσωπική ανάγκη όσο και από το γεγονός ότι η επικοινωνία με τους σύγχρονους στιχουργούς, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων όπως για παράδειγμα του Φίλιππου Γράψα, δεν είναι πάντα εύκολη και αποδοτική.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Μετά τη μουσική, μετά τη σύνθεση που συντροφεύουν όλες τις εκφάνσεις της ζωής μου μία πολύ καλή παρέα είναι οι ποιητές μας και τα όσα εκφράζουν με τους στίχους τους. Είναι σαν να βλέπεις με τα μάτια τους, να διαβάζεις τη ζωή και τα αισθήματα των μοναδικών αυτών ανθρώπων αλλά και πολλών ανθρώπων μαζί. Έτσι αβίαστα ανταποκρίθηκα στην πρόκληση του στίχου να εκφράσω με τη μουσική μου αυτό που μου αποκαλύπτεται από αυτούς.
C. N.: Η μουσική σύνθεση του ποιητικού λόγου είναι εύκολη υπόθεση; Τι δυσκολίες καλείται να αντιμετωπίσει ένας συνθέτης όταν μπαίνει στη διαδικασία της σύνθεσης;
Π. Λ.: Για τις δυσκολίες κάθε συνθέτη δεν μπορώ να σας απαντήσω εγώ. Μπορώ όμως να σας περιγράψω τα δικά μου συναισθήματα και τις δυσκολίες όταν καταπιάνομαι με τη μελοποίηση του ποιητικού λόγου και όχι μόνο. Το σημείο …εκκίνησης είναι η πρώτη επικοινωνία με το στίχο. Οι στιγμές της σύνθεσης είναι πράγματι ένας αγώνας να είσαι απόλυτα ελεύθερος, να εκφράσεις ένα αυθεντικό, ζωντανό εαυτό και παράλληλα να επιτύχεις την ουσιαστική επικοινωνία μεταφέροντας στο κοινό συνταιριασμένες τις εικόνες του ποιητή – στιχουργού που σε προκάλεσαν και αυτές της μουσικής που δημιουργείς. Για μένα ουσιαστική επικοινωνία είναι η ζεστή ανθρώπινη πραγματικότητα που έχει πάντα μέσα της σαν αποτέλεσμα την ευτυχία, έχει τη δυνατότητα έστω και στιγμιαία, να φέρνει στον άνθρωπο την πλήρωση. Αυτό δεν θα πρέπει συνεχώς να προσπαθούμε;
C. N.: Ένας μουσικοσυνθέτης, θεωρείτε, πως καταξιώνεται στο χώρο της σύνθεσης όταν έχει μελοποιήσει ποίηση από μεγάλους Έλληνες ποιητές, όπως Παλαμά, Ρίτσου, Βρεττάκου;
Π. Λ.: Βεβαίως και όχι. Η καταξίωση προσδιορίζεται από την αντοχή του έργου κάθε συνθέτη στο χρόνο ανεξάρτητα αν αυτός με τη συνεχή συνθετική του δουλειά καλύπτει την ανάγκη επικοινωνίας με το κοινό του.
Θυμηθείτε την δεκαετία του 60 και του 70. Το τεράστιο αυτό δημιουργικό έργο από συνθέτες και ποιητές που δεν πρόκειται να ξεχαστούν ποτέ. Τα τραγούδια τους τα τραγουδάμε μέχρι σήμερα και όπως έλεγε ο Μάνος Χατζιδάκις με το τραγούδι ενώνουμε τις ψυχές μας για να ακολουθήσουμε μαζί τις ίδιες εσωτερικές δονήσεις.
C. N.: Και «Η μουσική στην ποίηση με τα μάτια μας γυναίκας»;
Π. Λ.: Είναι μία μουσική παράσταση που θα δοθεί στις 4 και 5 Νοεμβρίου στο Θέατρο του Ιδρύματος Μιχάλης Κακογιάννης.
Είναι ιδιαίτερη χαρά για μένα η συνεργασία αυτή με το ίδρυμα τόσο γιατί η φιλοσοφία και ο τρόπος της δράσης του είναι ταυτίσιμα με τη φιλοσοφία και την ποιότητα που χαρακτήριζαν τον ιδρυτή του όσο και για το γεγονός ότι μέσα στο χώρο αυτό θα παρουσιαστεί η δουλειά μου που βασίζεται κυρίως στην μελοποίηση ποιημάτων ελλήνων ποιητών. Στο δίωρο περίπου πρόγραμμα θα ακουστούν μελοποιημένα ποιήματα των ποιητών Κωστή ΠΑΛΑΜΑ, Γεωργίου ΔΡΟΣΙΝΗ, Ζαχαρία ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ, Λάμπρου ΠΟΡΦΥΡΑ, ΜΥΡΤΙΩΤΙΣΣΑΣ, Ναπολέοντα ΛΑΠΑΘΙΩΤΗ, Γιάννη ΡΙΤΣΟΥ και Νικηφόρου ΒΡΕΤΤΑΚΟΥ.
Το πρόγραμμα περιλαμβάνει επιλογή τραγουδιών από την ενότητα «Οίνος Άκρατος». Η ενότητα αυτή δημιουργήθηκε από ποιήματα για το κρασί που έγραψαν ποιητές μας την περίοδο 1738 έως 1940, ένα τραγούδι σε στίχους του Κύπριου ποιητή Κώστα Μόντη και ορισμένα τραγούδια σε στίχους των σύγχρονων στιχουργών Μιχάλη Μπουρμπούλη και Φίλιππου Γράψα.
Θα ακουστούν επίσης τραγούδια σε στίχους των Λευτέρη ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, Μιχάλη ΓΚΑΝΑ και Γιάννη Π. ΙΩΑΝΝΙΔΗ.
Με αυτή την μουσική παράσταση θέλω να εξωτερικεύσω και να μοιραστώ με το κοινό την αίσθηση που μου άφησαν οι στίχοι τους, αίσθηση που εκφράζεται με τη μουσική μου.
C. N.: Ποιοι καλλιτέχνες θα πλαισιώνουν τη συγκεκριμένη συναυλία;
Π. Λ.: Τα τραγούδια θα ερμηνεύσουν μία από τις αυθεντικότερες γυναικείες φωνές, που είναι συνδεδεμένη ερμηνευτικά με την ποίηση, η Ρίτα Αντωνοπούλου, και ο ταλαντούχος Νίκος Καρακαλπάκης.
Το μουσικό σχήμα αποτελείται από πέντε όργανα με εμένα στο πιάνο και άλλα τέσσερα μέλη της «ορχήστρας των στιγμών» οι σολίστες μουσικοί Χρήστος Χουβαρδάς στα έγχορδα ο Δημήτρης Κουζής στο βιολί, ο Νίκος Χατζόπουλος στο Μπάσο και ο Γιάννης Νοταράς στα κρουστά.
C. N.: Αναφέρατε την «Ορχήστρα των στιγμών» θέλετε να μας πείτε δύο λόγια για την ορχήστρα αυτή;
Π. Λ.: Η «Ορχήστρα των στιγμών» δημιουργήθηκε από την ανάγκη να να μεταδώσω στο κοινό μέσα από μία ομάδα αξιόλογων μουσικών το ύφος της μουσικής μου γραφής , μίας γραφής που με όχημα τις μουσικές μου σπουδές και τη ψυχή μου ταξιδεύουν ανάμεσα στη Δύση και την Ανατολή.
Το όνομα της ορχήστρας γεννήθηκε με τη σκέψη ότι η ζωή μας είναι ένα συνεχώς αυξανόμενο άθροισμα στιγμών διαφορετικής συναισθηματικής φόρτισης, διαφορετικής έντασης και διάρκειας στον χρόνο. Αυτή, τη ζωή μας, καλείται να εκφράσει η ορχήστρα μέσα από τη μουσική δημιουργία είτε είναι τονισμένη με στιγμές είτε όχι.
C. N.: Πως γεννήθηκε η αγάπη σας για τη μουσική σύνθεση και τι ήταν αυτό που σας ώθησε να ασχοληθείτε και να εκφραστείτε διαμέσου της σύνθεσης;
Π. Λ.: Κάθε μουσικός στην εξέλιξη των σπουδών του φθάνει μπροστά σε ένα δίστρατο. Πρέπει να αποφασίσει ποία από τις δύο στράτες θα ακολουθήσει προφυλάσσοντας την απόφασή του από εξωτερικές συνθήκες και δεδομένα. Πεποίθησή μου είναι ότι ο δρόμος στης σύνθεσης απαιτεί ελευθερία σκέψης και χαρίζει δυνατότητα έκφρασης και επικοινωνίας. «Όποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται σωστά» δεν έλεγε ο Ρήγας;
C. N.: Θεωρείτε αξιόλογες τις σπουδές σύνθεσης στην Ελλάδα ή θα συμβουλεύατε τους επίδοξους νέους συνθέτες να στραφούν σε σπουδές στο εξωτερικό;
Π. Λ.: Η μουσική εκπαίδευση στην Ελλάδα είναι μία αρχή. Παίρνεις τα πρώτα εργαλεία που σε βοηθούν να ψάξεις καλλίτερα τι θέλεις να κάνεις και τι θέλεις να πεις. Αυτή η αναγκαία εσωτερική διεργασία είναι που θα οδηγήσει τις αποφάσεις σου. Ξεκαθαρίζεις τι θέλεις και ψάχνεις τα καλλίτερα μέσα για να το εκφράσεις, ψάχνεις της πηγές που θα σου εξασφαλίσουν τα μέσα αυτά. Έχοντας υπόψη ότι η εκπαίδευση δεν τελειώνει ποτέ και το εύρος της εκπαίδευσης αυτής στην Ελλάδα, πράγματι θεωρώ ότι οι σπουδές στο εξωτερικό παρουσιάζουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον.
C. N.: Θεωρείτε πως υπάρχουν ευκαιρίες καριέρας στην Ελλάδα, για κάποιον που θέλει να ασχοληθεί επαγγελματικά με τη σύνθεση μουσικής;
Π. Λ.: Ευκαιρία σημαίνει η δημιουργία προϋποθέσεων που θα σε βοηθήσουν χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια, χωρίς να κουραστείς πάρα πολύ να προχωρήσεις σε αυτό που διάλεξες να κάνεις. Με αυτή την έννοια ευκαιρίες πιστεύω ότι δεν υπάρχουν. Την όποια ευκαιρία τη δημιουργείς μόνος σου με πολύ υπομονή τεράστιο όγκο δουλειάς δίχως να μετράς κόπο και χρόνο.
C. N.: Από όλες τις δουλειές σας υπάρχει κάποια που ξεχωρίζετε ιδιαίτερα;
Π. Λ.: Είναι σαν να ρωτάτε μία μητέρα πιο από τα παιδιά της αγαπάει περισσότερο. Ωστόσο αν λάβω υπόψη τα μηνύματα που προβάλλονται, μηνύματα εξαιρετικά επίκαιρα και την επανειλημμένη και επίμονη μουσική επεξεργασία των θεμάτων του θα ήθελα να αναφερθώ στο συμφωνικό ποίημα μου «ΥΜΝΟΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑΝ» σε ποίηση Κωστή Παλαμά.
Ο Κωστής Παλαμάς υμνώντας με λυρικούς τόνους την Αθηνά, την Αθήνα και την Ακρόπολη, στην πραγματικότητα προβάλλει ό,τι ουσιαστικό και διαχρονικό εκπροσωπούν τα σύμβολα αυτά. Στο έργο του επιτελείται τελικά μία κοσμογονία, όπου επαναπροσδιορίζεται ο κόσμος όχι σαν αυτονόητη ανέλιξη μέσα στο χρόνο αλλά σαν μία διαρκής και έλλογη δράση απέναντι στο χάος και τις δυνάμεις της καταστροφής και του θανάτου. Από την άποψη αυτή το έργο παραμένει χαρακτηριστικά επίκαιρο, ιδιαίτερα σε μια εποχή που περιμένει απαθής και αδρανής τη σωτηρία της.
C. N.: Οι μουσικές σας δραστηριότητες που θα ακολουθήσουν;
Π. Λ.: Η περίοδος που διατρέχουμε είναι εξαιρετικά ρευστή τόσο που δύσκολα μπορεί ο καθένας να προγραμματίσει με σιγουριά τις δραστηριότητές του.
Η αμέσως επόμενη εκδήλωση μας αναφέρεται στη συναυλία που θα δώσουμε στις 30 Νοεμβρίου 2011 στο Σισμανόγλειο Μέγαρο της Κωνσταντινούπολης. Το Σισμανόγλειο αποτελεί το σημαντικότερο πολιτιστικό κέντρο των Ρωμιών της Πόλης και όχι μόνο. Η συναυλία αυτή θα πραγματοποιηθεί υπό την αιγίδα του Γενικού Προξενείου μας παρουσία της Α.Θ.Π. του Οικουμενικού Πατριάρχου κκ Βαρθολομαίου, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 20 χρόνων Πατριαρχικής Ποιμαντορίας και 50 χρόνων Εκκλησιαστικής διακονίας του την ημέρα της «Θρονικής» εορτής του Οικουμενικού Πατριαρχείου, μία επίσημης ξεχωριστής ημέρας, που κάθε χρόνο εορτάζεται παράλληλα με την εορτή του Αποστόλου Ανδρέα.
Το πρόγραμμα της συναυλίας περιλαμβάνει μέρος του προγράμματος που θα παρουσιαστεί στο θέατρο του ιδρύματος Μιχάλης Κακογιάννης και έχει τίτλο «Έλληνες ποιητές στην Κωνσταντινούπολη με μουσική της Πηγής Λυκούδη».
Την περίοδο αυτή ευρισκόμεθα επίσης σε επικοινωνία με τα Μουσικά σύνολα της ΕΡΤ προκειμένου να πραγματοποιηθεί μία ραδιοφωνική συναυλία στην οποία θα μεταδοθεί το συμφωνικό ποίημα μου «ΥΜΝΟΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑΝ» σε ποίηση Κωστή Παλαμά, για την παρουσίαση του θα συμπράξουν η συμφωνική ορχήστρα και η χορωδία της ΕΡΤ. Πιστεύουμε ότι τελικά η συναυλία αυτή θα πραγματοποιηθεί τις αρχές του 2012 κοντά στην ημερομηνία γέννησης του Κωστή Παλαμά.
Σε αντίθεση με τη γενική κατήφεια που χαρακτηρίζει τη περίοδο που περνάμε, με πολύ κέφι δουλεύω τα τραγούδια ενός νέου CD που ετοιμάζω σε συνεργασία με τον καταξιωμένο στιχουργό Φίλιππο Γράψα. Από που βγαίνει το κέφι; Μα από τη διαπίστωση ότι το κοινό έχει γίνει εξαιρετικά επιλεκτικό.