Πλάνα ασπρόμαυρης υπαρξιακής αγωνίας

Από τις εκδόσεις Ιωλκός κυκλοφόρησε την πρώτη του ποιητική συλλογή ο Θανάσης Πάνου με τον τίτλο: «ασπρόμαυρα πλάνα». Πρόκειται για μια συλλογή υπαρξιακής αγωνίας και υπαρκτικής αναζήτησης που συμπυκνώνει σε είκοσι ποιήματα την ανάγκη του νέου δημιουργού να «διαλύσει και την παραμικρή νότα θλίψης/που σιγοτραγουδά/κάτω απ’ το δέρμα» του.

Δημιουργώντας μια αλληλουχία εικόνων στην οποία η εσωτερική μελαγχολία λειτουργεί ως ένας κινηματογραφικός φακός που στρέφεται και φωτίζει τα ρωγμώδη τοπία της ανθρώπινης ψυχής, ο Θανάσης Πάνου φωτίζει στιγμιότυπα ζωής εμποτισμένα στη μοναξιά, στην απουσία, στον αδιέξοδο έρωτα, στην απώλεια και στον θάνατο, μα, πάνω απ’ όλα, στον χρόνο. Τα ασπρόμαυρα πλάνα είναι τα πλάνα μιας ταινίας που μετρά τον χρόνο της ζωής. Δεν είναι απλώς η αισθητική επιλογή ενός δημιουργού αλλά μια ποιητική καταγραφή των αντιθέσεων ανάμεσα στο απόλυτο σκοτάδι και το φως. Και αναμφίβολα συμπυκνώνουν το ουσιαστικό νόημα της ζωής, τη ματαιότητα, την απώλεια και την ανάγκη για επιβίωση. Το ασπρόμαυρο είναι η χρωματική συνθήκη που απορροφά τις αποχρώσεις των λεπταίσθητων συναισθημάτων και το επαναφέρει ως γόνιμη ψευδαίσθηση στον «τροχό των αναμνήσεων».

«Όλη μου η ποίηση/ είναι μια συνεχής αναζήτηση/ της υπομονής» γράφει στο ποίημα με τον τίτλο, Αποσυναρμολόγηση για να συνοψίσει σε μια μικρή ποιητική φράση τη βαθύτερη σημασία της ποιητικής του δημιουργίας που δεν είναι άλλη από την αέναη αναζήτηση ισορροπίας και πυρηνικής αρμονίας, μια προσπάθεια να αποτυπωθούν η προσμονή, η αντοχή, η σιωπή στη μνήμη του χρόνου. Η ποίηση για τον Πάνου δεν είναι ένα ακατανόητο ξέσπασμα, αλλά υπομονή που σμιλεύτηκε στις αντίξοες συνθήκες της ζωής, ένας διαρκής αγώνας ενάντια στη φθορά.

Και στα είκοσι ποιήματα αυτής της συλλογής ο Πάνου αποτυπώνει την αγάπη του για τα δημιουργήματά του. Γράφει ενεργοποιώντας μια διαδικασία στοργής, υποδεικνύοντας τη φροντίδα που επιφυλάσσει ο ίδιος στα έργα του. Άλλωστε, όλα πρέπει να είναι τακτοποιημένα με τρυφερότητα. Οι στίχοι του δεν είναι λέξεις που σχηματίζουν εικόνες. Είναι πλάνα ζωής, ψυχικές αποτυπώσεις που βρίσκουν άσυλο στις λευκές σελίδες των τετραδίων του. Στο ομώνυμο ποίημα της συλλογής τούς παρομοιάζει μάλιστα με «μωρά γατιά/ κουρνιασμένα στο κρύο», δίνοντας μια αίσθηση αθωότητας στα ποιήματά του, ποιήματα που είναι ολοζώντανα πλάσματα και πρέπει κανείς να τα αγαπήσει και να τα προστατέψει. Γράφει χαρακτηριστικά:

«Συνθέτω ασπρόμαυρα πλάνα
Και τα μοντάρω προσεκτικά
Σε λευκές σελίδες τετραδίων.
Ύστερα τα φυλάω
Με στοργή
Σε συρτάρια καθαρά
Κι εκεί βρίσκουν τη θέση τους∙
Ξαπλώνουν
Μωρά γατιά
Κουρνιασμένα στο κρύο[…]»

Η ποίηση του Θανάση Πάνου είναι μια ποίηση γεμάτη εικόνες, που φτάνουν στον αναγνώστη για να του επιτρέψουν να δει πως όλα κινούνται στο παρελθόν και το παρελθόν θα υπάρχει πάντα στο μέλλον. Μοιάζουν με αγριολούλουδα που σκίζουν το τσιμέντο του χρόνου για να χαρούν το φως του ήλιου και να σηματοδοτήσουν με τον τρόπο αυτό τη συνέχιση της ζωής. Στα ποιήματά του ο αναγνώστης θα περιπλανηθεί σε δωμάτια με τη σκόνη της μνήμης να αιωρείται στοιχειώνοντάς τα, σε αδιέξοδα μονοπάτια, σε βαθιές λίμνες, σε κάμαρες με γυάλινα χωρίσματα, στην άβυσσο, στο ταβάνι με τα ξύλινα αγκομαχητά. Θα βγει στους δρόμους κρατώντας στο χέρι ένα χαρτί με συνθήματα, θα διεκδικήσει την εξέγερση, την αγάπη, την ελευθερία, θα δει τον ποιητή να μιλά για την επανάσταση με λέξεις σχηματισμένες «απ’ τις χρυσές τρίχες των μαλλιών» όμορφων κοριτσιών και θα γευτεί τη λύπη όταν στο παιχνίδι της ζωής «όλα χάνονται/ και πρώτα απ’ όλα οι μεγάλες μας νίκες».

Τα ποιήματα λειτουργούν σαν αυτόνομα ενσταντανέ, καρέ που αποτυπώνουν στιγμές, βλέμματα, αγγίγματα, σιωπές. Και σ’ αυτές τις σιωπές ο αναγνώστης «ακούει» όσα δεν θα ειπωθούν ποτέ, τους αθέατους συλλογισμούς του ποιητή και τις άρρητες εξομολογήσεις του. Θα διακρίνει την εσωτερική του ένταση ανάμεσα στη φθορά και την αντίσταση, ανάμεσα στην παραίτηση και την επιμονή, ανάμεσα στην αγωνία και την υπομονή να ταξιδέψει κανείς στην εξελικτική πορεία του χρόνου με μοναδικό βοηθό την εσωτερική συνειδητοποίηση του «εγώ», την αυτογνωσία και την αυτοεκτίμηση.

Τα ποιήματα του Θανάση Πάνου χαρτογραφούν τις ανθρώπινες πληγές και τις κάνουν εικόνες ενηλικίωσης καλώντας τον αναγνώστη να κοιτάξει κατάματα τον κόσμο στην πορεία του από το σκοτάδι ξανά στο φως. Ταυτόχρονα, μας συστήνουν έναν νέο ποιητή με ισχυρό ποιητικό αποτύπωμα που σίγουρα θα μας απασχολήσει σοβαρά και στο μέλλον.

Διαβάστε επίσης:

Θανάσης Πάνου – Ασπρόμαυρα πλάνα: Βιβλίο Σύγχρονης Ελληνικής Ποίησης