Στην έκθεση “Πλίνθοι και λήθη” δύο φίλοι, που μεγάλωσαν στην Αθήνα αλλά βρήκαν στην Πόλη το σπίτι και την έμπνευσή τους, χαρτογραφούν την Πόλη όπως την αντιλαμβάνονται και την βιώνουν.
Η εικόνα που διατηρεί καθένας τους για την Κωνσταντινούπολη αλλά και τα βιώματά του, που συνθέτουν την «δική του Πόλη», είναι αναμφίβολα διαφορετικά. Και δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς σε μία πόλη τόσο χαοτική και πολυπρόσωπη όσο η Πόλη του σήμερα.
Στην πρώτη τους αυτή κοινή έκθεση, ωστόσο, η ζωγράφος Όλγα Αλεξοπούλου και ο συγγραφέας Αλέξανδρος Μασσαβέτας ταυτίζονται στην προσπάθεια κατάθεσης της προσωπικής τους σαγήνης. Εκθέτουν την σχέση τους με μία πόλη που, όπως έγραψε η Μαριάννα Κορομηλά, «ερεθίζει όλες τις αισθήσεις µας και κινητοποιεί τους µηχανισµούς της µνήµης». Μνήμης ατομικής όσο και συλλογικής.
Η Όλγα Αλεξοπούλου, μόνιμη κάτοικος της Κωνσταντινούπολης από το 2006, παρουσιάζει τα σχέδιά της από την καθημερινότητα της αγαπημένης της Πόλης και χάρτες των ιστορικών συνοικιών της. Με φόντο λεπτομέρειες του αστικού τοπίου και βίου, οι χάρτες της εστιάζουν στα μνημεία που σημαδεύουν την όψη αλλά και την συσσωρευμένη μνήμη στις γειτονιές αυτές.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Η Αλεξοπούλου δεν μας έχει συνηθίσει στην απεικόνιση του αστικού τοπίου. Οι περισσότερες εκθέσεις της παρουσίασαν έργα που εμπνέονται από το μυστήριο του φυσικού κόσμου – την γοητεία της σιωπής και της ερημιάς, την βία των φυσικών φαινομένων – και όχι από την βαβούρα και το καλειδοσκόπιο μιας μητρόπολης. Για πρώτη φορά σκύβει πάνω στην μεγαλούπολη για να εξηγήσει, νομίζει κανείς, τον δεσμό της με την θετή της πατρίδα, τους λόγους που την κρατούν εκεί.
Τα σχέδιά της συνθέτουν ένα κόσμο εικόνων τόσο οικείων στους κατοίκους της Πόλης. Εικόνων που την βομβαρδίζουν καθώς εξερευνά τα δαιδαλώδη ανηφορικά σοκάκια και που η Αλεξοπούλου καταγράφει στο σημειωματάριό της πίνοντας τσάι, σε κάποιο από τα αναρίθμητα παραδοσιακά καφενεία, υπό τα διερευνητικά βλέμματα της ανδρικής τους πελατείας. Η ζωγράφος προσπαθεί να απαθανατίσει ψιχία του χαρακτήρα της αχανούς και διαρκώς μεταλασσόμενης μητρόπολης. Παραδίδεται στο χάος, με την καλή και την κακή έννοια, και καταγοητευμένη το αποτυπώνει.
Μόνιμος κάτοικος της Κωνσταντινούπολης από το 2003, ο συγγραφέας των βιβλίων “Η Πόλη των Απόντων” (2011, Πατάκης) και “Διαδρομές στο Φανάρι, τον Μπαλατά και τις Βλαχέρνες” (2013, Ιστός) Αλέξανδρος Μασσαβέτας χαρτογραφεί την Πόλη στα βιβλία και τις φωτογραφίες του. Τόσο τα μεν όσο και οι δε αποτελούν μία αποτύπωση της Πόλης που χάνεται, μία μαρτυρία και έναν αγώνα ενάντια στην λήθη.
Ο Μασσαβέτας «διαβάζει» την Πόλη μέσα από το πρίσμα της κληρονομίας και της συλλογικής μνήμης των μη-μουσουλμανικών εθνοτήτων που την κατοίκησαν. Στα βιβλία και τις φωτογραφίες του αποτυπώνεται η «άλλη Πόλη», εκείνη των μειονοτήτων και της νοσταλγίας τους για ένα παρελθόν ευτυχέστερο. Ωστόσο ο συγγραφέας δεν πραγματοποιεί μία νεκρολογία, αλλά διατηρεί το βλέμμα του σταθερό στο σήμερα, σε μία Πόλη που αναζητεί απεγνωσμένα την ταυτότητά της ενώ διέρχεται αλλαγές ταχύτατες όσο και χαμαιλεοντικές. Τον απασχολούν, τελικά, όχι μόνο οι μειονότητες και η βαριά τους παρακαταθήκη στην αστική κουλτούρα της Πόλης, αλλά και όλα τα στοιχεία της ταυτότητάς της που χάνονται υπό την επέλαση της διαβόητης πλέον «αστικής ανάπλασης».
Περιδιαβαίνει κι εκείνος τα σοκάκια καταγράφοντας μειονοτικά μνημεία, παραδοσιακά επαγγέλματα και αρχιτεκτονικούς θησαυρούς που χάνονται. Στο κέντρο του συγγραφικού και φωτογραφικού του έργου βρίσκεται η ίδια η Πόλη, η μνήμη και η ψυχή της, ο έμψυχος και ο οικοδομημένος κόσμος της. Μνημεία και τόποι γίνονται σημεία αναφοράς αλλά και μνήματα της συλλογικής ταυτότητας. Πρόκειται για έναν αγώνα να διασωθεί το παρελθόν όπως επιβιώνει στην καθημερινότητα, πριν την σαρωτική επέλαση της μπουλντόζας και του τσιμέντου.
Η ανανεωμένη IANOS Αίθουσα Τέχνης, υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση της Μικρής Άρκτου και την επιμέλεια της Ίριδας Κρητικού, συνεχίζει να παρουσιάζει θεματικά αφιερώματα και ατομικές εκθέσεις με κυρίαρχη αφετηρία την άμεση ή έμμεση αναφορά στο πολυσχιδές, συναρπαστικό σύμπαν του βιβλίου, αλλά και τη σχέση ενός χώρου αφιερωμένου στον κόσμο του βιβλίου με την πόλη που τον περικλείει («To Be- Αφιέρωμα στον Shakespeare», «Ζωγράφισέ μου ένα βιβλίο!», «Αόρατος Θίασος – Αφιέρωμα στον Κ.Π. Καβάφη», «Το Ελληνικό Καλοκαίρι του Jacques Lacarierre», «Μυθολογία» κ.ά.).
Σημαντική παράμετρο για όλους μας αποτελεί η επιθυμία να διατηρήσουμε ανοιχτό, δημιουργικό και παλλόμενο το κέντρο της Αθήνας. Ενώνοντας τις δυνάμεις μας με τον Ιανό εδώ και έναν χρόνο, επιδιώκουμε το παραπάνω με κάθε τρόπο, ενώ η ανταπόκριση των καλλιτεχνών και του κοινού και η επισκεψιμότητα των εκθέσεων, μας βοηθούν να συνεχίσουμε και αυτή την τόσο δύσκολη χρονιά.
Καλλιτεχνική διεύθυνση: Μικρή Άρκτος
Επιμέλεια: Ίρις Κρητικού